Ý nghĩa của tượng khỉ Tam Không trong chùa

Khi mới nhìn qua những bức tượng này, có lẽ ai trong chúng ta cũng tưởng như đã hiểu được ẩn ý của nó, đó là: “Không nói, không thấy, không nghe”. Xuất xứ của bức tượng này bắt nguồn từ Ấn Độ vài ngàn năm về trước. Lúc đầu, đó là bức tượng về vị thần Vajrakilaya. Đây là vị thần có sáu tay, một đôi tay dùng để bịt hai mắt, một đôi tay dùng để bịt hai tai và đôi tay còn lại dùng để bịt miệng. Theo đó, bức tượng được khắc nhằm để răn dạy mỗi người: Không được nói bậy, không nhìn bậy và không nghe bậy. Tư tưởng “ba không” đó theo các nhà tu hành Phật giáo đi sang Trung Quốc không rõ vào thời kỳ nào. Đến khoảng thế kỷ thứ IX (có tài liệu ghi năm 838), một thiền sư người Nhật Bản trong chuyến đi làm phật sự ở Trung Quốc đã mang theo về Nhật Bản tư tưởng này.

Trong xã hội hiện nay, bức tượng ba con khỉ càng có ý nghĩa hơn bao giờ hết. Bởi mỗi người đều đang tự làm khổ chính mình: Khổ vì nghe chuyện thiên hạ, khổ vì nói chuyện thế gian và khổ vì nhìn lỗi người khác. Bản chất của con người vốn là sự tò mò nên bất cứ câu chuyện nào, về bất cứ ai, dù không liên quan thì cũng cố nghe hết để có chuyện kể lại cho người khác, dần dần trở thành người xấu xí. Xấu ở đây là ở cái tâm không chịu nghĩ điều tốt đẹp cho người mà chỉ nhìn thấy những thói hư, tật xấu ở những người xung quanh. Bởi vậy, mỗi người cần biết tu sửa thân tâm, nhìn lỗi của người khác như lời nhắc nhở để ta không phạm phải những sai lầm đó. Cũng như vậy, tai nghe thấy những việc phiền não cũng đừng giữ trong lòng. Từng bước, từng bước như vậy chúng ta sẽ dần hoàn thiện được con người của mình. Hình ảnh “Bộ khỉ tam không” tưởng như đơn giản mà lại mang những giáo lý vô cùng sâu sắc.

Tết đến Xuân về khi đi dạo trong khuôn viên của chùa, nhìn thấy hình ảnh những chú khỉ ấy, ta vừa thấy thích thú trước một hình ảnh ngộ nghĩnh, vừa cảm nhận được một lời nhắc nhở nhẹ nhàng mà thâm thúy của các bậc thiện tri thức muốn truyền đạt lại cho thế hệ mai sau.    

T.T/Báo Gia đình & Xã hội