Ông già chép sách ngược đời

Ông thường chép các sách chữ Hán cỡ nhỏ ra thành các bản chữ to và dịch song ngữ. Ông làm chuyện kỳ quặc ấy vì lo những lương y biết chữ Hán cổ sẽ mang dần kiến thức sang bên kia thế giới...

 

 

Trong suốt cuộc đời làm thuốc, đêm nào ông cũng cặm cụi chép sách ra thành bản chữ to.

Nhiều bệnh nhân vẫn biết tới lương y giỏi quốc gia Trần Văn Quảng bởi ông có khá nhiều bài thuốc Đông y hay. Thế nhưng, ít ai biết ông nhận được danh hiệu là lương y giỏi chính nhờ một phần rất quan trọng là ông biết chữ Hán. Ông cho biết: “Các sách thuốc Đông y trước kia đều viết bằng chữ Hán. Các thầy thuốc Đông y muốn giỏi thì phải biết chữ Hán để đọc!”.

Theo thầy thuốc 79 tuổi này, ông được dạy chữ Hán từ lúc 6-7 tuổi, nhà lại có nghề làm thuốc truyền thống. Chính vì vậy, ông cũng theo nghề của gia đình từ nhỏ. Học thuốc, lại biết chữ Hán nên ông rất thuận lợi trong việc nghiên cứu.

Nhờ thông thạo chữ Hán, ông đã dịch được gần 20 đầu sách chữ Hán sang tiếng Việt. Trong số sách ấy, đa phần là sách thuốc Đông y. Những cuốn sách Đông y ông dịch, ông đều thực hiện 2 công đoạn rất cầu kỳ mà chưa có người dịch sách nào của Việt Nam từng làm. Trước hết, ông Quảng chép nguyên bản tiếng Hán ra một bản giấy to, sau đó mới thêm phần phiên âm tiếng Việt. Vậy là sách của ông dịch thường là song ngữ với bản tiếng Hán viết chữ to.

Trong suốt cuộc đời làm thuốc, đêm nào ông cũng cặm cụi chép sách ra thành bản chữ to. Ông cho biết, vì ban ngày còn bận bắt mạch, kê đơn và bốc thuốc cho bệnh nhân nên muốn thực hiện được ước nguyện chép sách thì chỉ còn lại buổi đêm. Ban đêm vừa là lúc rảnh việc lại vừa yên tĩnh để ông tập trung từng nét bút. Ông tâm sự: “Cũng có rất nhiều chữ khó, bản thân tôi cũng không hiểu được một số chữ”. Gặp những chữ khó, ông lại khá mất công để tra từ điển và tìm hiểu trong các ngữ cảnh khác nhau của việc sử dụng. Việc viết chữ Hán cho đẹp thì người viết phải tập trung cao độ nên chỉ cần sơ xảy 1 chữ thì đành bỏ cả trang. Rất nhiều lần, ông rơi vào tình trạng như thế, có khi viết gần xong 1 trang thì chữ hỏng, vậy là đành viết lại từ đầu.

Mỗi tập bản thảo của ông thường là 1 gram giấy A4 (500 tờ). Do viết chữ to nên có những cuốn sách gốc rất mỏng nhưng ông phải dùng tới 3- 4 tập bản thảo mới chép và dịch xong. Ông Quảng nhẩm tính, có cuốn ông phải dành tới 3 năm mới chép và dịch hoàn thiện.

Trong số sách Đông y ông đã dịch, có 4 cuốn rất đặc sắc là Y học tam tự kinh, Tần hồ mạch học, Dược tính ca quát tứ bách vị và Thang đầu ca quyết. Bốn cuốn sách này được xem là sách y học “gối đầu giường” cho các thầy thuốc Đông y.

Nhiều người thắc mắc việc chép sách kỳ quặc của ông Quảng vì thông thường những người dịch sách chỉ làm một nhiệm vụ duy nhất là dịch ra tiếng Việt. Việc ông Quảng chép lại sách tiếng Hán ra bản chữ to bị nhiều người cho rằng đó là việc làm... thừa. Họ nghĩ như vậy bởi bản thân các quyển sách nhỏ đã có sẵn chữ Hán.

 

Lương y Trần Văn Quảng đang bốc thuốc cho khách hàng.

Ông Quảng lại có cách nghĩ khác và lý do riêng cho việc làm của mình. Ông cho biết, các sách thuốc Đông y hay đều được viết bằng chữ Hán. Là thầy thuốc Đông y thì cần phải biết chữ Hán để tìm hiểu và học hỏi những kinh nghiệm quý báu từ các quyển sách thuốc chữ Hán. Tuy nhiên, số thầy thuốc Đông y có thể đọc được chữ Hán vẫn còn rất hạn chế, số thầy thuốc biết chữ Hán đa phần đã rất cao tuổi. Lo ngại khi lớp thầy thuốc già qua đời, các thế hệ thầy thuốc sau sẽ ít biết chữ Hán nên ngay từ năm 1955 ông Quảng đã có những bài báo kêu gọi các thầy thuốc cần phải học chữ Hán để nâng cao trình độ.

Bên cạnh việc kêu gọi ấy, ông cho rằng cần phải có những việc làm thiết thực hơn để thúc đẩy phong trào thầy thuốc Đông y học chữ Hán. Việc ông chép ra bản chữ to cũng không nằm ngoài mong muốn ấy. Theo ông, chữ Hán vốn đã khó đọc, những người mới học chữ Hán sẽ rất ngại đọc các bản chữ nhỏ và có thể sẽ hiểu nhầm. Những người biết chữ Hán và đặc biệt là mới học chữ Hán đều thích đọc những bản chữ to, rõ ràng, sắc nét. Bản thân ông đã có tới 70 năm học và tìm hiểu chữ Hán còn thấy ngại với những bản chữ nhỏ và có nhiều từ không hiểu. Ông phải chép lại ra bản chữ to và dịch song ngữ để người đọc vừa đọc được nội dung sách, vừa lấy cuốn sách đó để học chữ Hán.

Việc ông Quảng dành mọi tâm huyết để dịch sách, chép sách chỉ đơn giản là vì ông thấy các thế hệ thầy thuốc trẻ cần phải biết tới chữ Hán. Trước đây, mỗi lần được nhà xuất bản nào đó in ông đều thấy phấn khởi lắm! Ông mừng vì sẽ có nhiều người đọc được các kiến thức đông y quý báu có xuất xứ từ tiếng Hán. Mặc dù, đổi lại việc dịch sách như thế, ông chỉ thường được các nhà xuất bản trả công bằng... sách. Số tiền ông bán sách từ chính những cuốn sách mình viết ra ấy chẳng đáng được bao nhiêu so với tiền ông mua bút, mực viết trong mấy năm trời.

Hiện ông Quảng vẫn mong muốn sẽ dịch thêm được một số cuốn sách thuốc Đông y nữa nhưng ông lo mình không còn kịp thời gian để thực hiện được mọi ước mơ. Mặc dù ông Quảng đã dịch được khá nhiều sách nhưng ông vẫn trăn trở bởi những cuốn sách tiếng Hán như “Bản thảo cương mục”, “Thương hàn”, “Trung y phương tễ”... là những pho sách lớn của Đông y, những cuốn này có hàng vạn bài thuốc hay nhưng vẫn chưa có người dịch vì chúng quá đồ sộ. Với những pho sách như thế, muốn tham khảo thì lựa chọn vào thời điểm này vẫn là phải biết chữ Hán.

Cùng với những trăn trở ấy, 10 năm nay, ông Quảng đã được Hội Đông y cho phép tham gia vào giảng dạy chữ Hán cho các lớp học của Hội. Đây tuy là điều đáng mừng nhưng ông Quảng vẫn luôn mong muốn thế hệ thầy thuốc Đông y trẻ cần biết chữ Hán nhiều hơn nữa để phục vụ được người bệnh được tốt hơn.Thành lương y giỏi là nhờ chữ Hán.

Lương y Trần Văn Quảng đã tham gia dịch các cuốn sách: Hán văn đông dược, Thiên tự văn, Hán tự khải thư sơ học giản biên, thang đầu ca quyết, Dược tính ca quyết tứ bách vị, Tần hồ mạch học, Y học tam tự kinh, Danh từ thuật ngữ y học cổ truyền, đông dược học thiết yếu, Hồng lâu mộng (tập 3-4), Mùa hè tới, Thắng lợi mới, Cách làm tiếng động sân khấu, Kỹ thuật biểu diễn của diễn viên nghiệp dư. Ngoài ra, ông còn chép từ tiếng Hán chữ nhỏ sang bản chữ to 3 cuốn sách cổ nổi tiếng là Ngục trung nhật ký, Thượng kinh ký sự và gần đây nhất là cuốn sách đồng cổ tại Hà Nam. Theo ông Quảng, ông muốn chép lại cuốn “Ngục trung nhật ký” là vì tình yêu với Bác, cuốn “Thượng kinh ký sự” là tình cảm thâm sâu với nghề y. Cuốn “Ngục trung nhật ký” ông đã sao ra và mang tặng cho Bảo tàng Hồ chí Minh 1 cuốn, bảo tàng Nghệ An 1 cuốn, làng Kim Liên – quê Bác 1 cuốn. Ông vẫn áy náy vì vẫn chưa tặng được cho Thư viện Quốc gia, Thư viện Hà Nội, Bảo tàng Lịch sử cuốn này. Còn cuốn sách đồng cổ, ông cho biết sau khi Báo GĐ&XH đăng tải công bố về cuốn sách đồng nói trên, ông đã lặn lội về Hà Nam và tìm mọi cách để có bản chữ Hán của cuốn sách mang về chép ra bản chữ to. Ông phải làm vậy bởi lo cuốn sách đồng kia sẽ bị thời gian làm mờ chữ gốc, ông chỉ mong bản tiếng Hán mình chép sẽ được lưu giữ và sẽ có nhiều người biết đến cuốn sách này hơn.