Nhà báo sống và viết

Nhà báo sống như thế nào thì tác phẩm của họ sẽ như thế ấy. Những bài báo viết về cuộc phá vây quyết liệt của quân và dân Quảng Đà những năm chống Mỹ của nhà báo Dương Thị Xuân Quý đọc rất xúc động, vì chị sống trong vòng vây của quân thù.           

Khi địch phát hiện ra căn hầm bí mật của chị, chị đội nắp hầm vọt lên, tung lựu đạn về phía quân thù và ngã xuống trong làn đạn giặc. Đó là nhà báo sống ngang tầm chiến sĩ. Nhà báo Nguyễn Ngọc Tấn ngã xuống trên đường phố Sài Gòn, tết Mậu Thân (1968) trang bản thảo ướt đầm máu và khi chúng ta được đọc thì thấy trong từng con chữ như có linh hồn. Đó là nhà báo sống như những anh hùng.

Thời kỳ kiến quốc, báo chí của ta đã nhiệt thành biểu dương những tấm gương đổi mới, những điển hình tiên tiến. Trong mặt trận đấu tranh chống tiêu cực, chống tham nhũng, báo chí đã phanh phui nhiều vụ tiêu cực và tham nhũng lớn, như vụ Năm Cam, vụ Thủy Cung Thăng Long, vụ án đất đai ở Đồ Sơn v.v... Các nhà báo chống tiêu cực không được gì cả, nhưng nhân dân thì phấn khởi và tin ở Đảng hơn.

Khi viết về cách mạng vô sản, Lênin đã chỉ rõ: “Công tác tuyên truyền phải đi trước một bước”. Với công tác tuyên truyền, báo chí là công cụ không thể thay thế. Đồng chí Trương Tấn Sang đã nói đại ý rằng: Suốt 83 năm qua Đảng ta luôn khẳng định báo chí là một lĩnh vực đặc biệt quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng, nhất là vào những giai đoạn có ý nghĩa bước ngoặt của cách mạng. Công chúng khao khát sự thật. Và với việc công khai và minh bạch, báo chí cũng là một công cụ không thể thay thế. Song, để viết được sự thật, trước hết nhà báo phải thật với chính mình, phải sống trung thực để viết được trung thực.

Bác Hồ đã nói về việc phê bình trên báo như sau: “... Phê bình và tự phê bình là vũ khí rất cần thiết và rất sắc bén, nó giúp chúng ta sửa chữa sai lầm, và phát triển ưu điểm. Đối với báo chí cũng vậy. Phê bình phải nghiêm chỉnh, chắc chắn, có tinh thần phụ trách, nói có sách, mách có chứng.

Phải phê bình với tinh thần thành khẩn, xây dựng, trị bệnh cứu người. Chớ phê bình lung tung không chịu trách nhiệm. Những người bất cứ ở địa vị nào và những cơ quan được phê bình phải có thái độ thật thà, khiêm tốn. Phê bình đúng, thì phải đăng báo, nhận khuyết điểm và quyết tâm sửa chữa.

Nếu phê bình sai phải đăng báo giải thích. Quyết không được phớt lờ phê bình và trù người phê bình. Có một số cán bộ và cơ quan vì sợ phê bình mà chẳng những không giúp đỡ người viết báo lại có thái độ không tốt đối với họ, thậm chí đi kiện họ trước tòa án”.

Bác Hồ nói điều đó tại Đại hội Nhà báo Việt Nam lần thứ  III, đầu tháng 9 năm 1962 mà giờ đây đọc lại ta ngỡ như Bác vừa nói sáng hôm qua. Thiết nghĩ nhà báo phải học tập Bác để sống và viết cho tốt và các cơ quan chức năng cũng cần học tập Bác để hành xử với báo chí cho đúng mực.   

Nhà văn, nhà báo Hoàng Hữu Các