Một người Việt dâng đại ngàn gần 20 tỉ

Dự án nuôi và bảo tồn động vật hoang dã trị giá cả triệu USD ấy đã được các cấp phê duyệt. Lủ Xay là tên Lào, còn khi gặp người Việt Nam, anh giới thiệu mình là Long...

Gần 30 năm “ăn của rừng”

5h sáng ngày cuối thu năm 2007, vừa hết hành trình 800km mệt phờ, tôi và anh bạn đồng nghiệp đứng lớ rớ ngay bên ngoài bến xe quốc tế Viêng Chăn. Cả hai quả thật là còn chưa biết sẽ đi đến đâu thì giật bắn người khi có tiếng hỏi:

- Hai anh mới ở Việt Nam qua?

-Vâng - tôi chỉ kịp đáp gọn như thế vì chưa hết ngạc nhiên.

- Các anh đã định nghỉ ngơi ở đâu chưa? Tôi là Lủ Xay, gốc Việt đây. Đi đâu thì ra xe tôi chỉ cho.

Chúng tôi lên xe của Lủ Xay như người say, chẳng cân nhắc gì và quên mất rằng mình đang ở xứ lạ quê người. Chiếc Land Cruiser băng băng vào trung tâm thành phố. Lúc này chúng tôi mới có cơ hội để ngắm nhìn người cho đi nhờ. Anh nhỏ con, mặc bộ đồ quân phục bộ đội Lào đã cũ, lấm lem vết bẩn, khuôn mặt từng trải, mang đầy nét bụi đường bị che bởi râu ria lởm chởm lâu ngày không được...dọn dẹp.

Nghe chúng tôi nói còn đang tìm chỗ nghỉ, anh bảo sẽ đưa chúng tôi đến “khu nghỉ cao cấp” ở Viêng Chăn do người Việt làm chủ tên là Chaluenxay ngay trung tâm thành phố. Chẳng mấy chốc đã đến nơi và chúng tôi chia tay nhau khi trời còn chưa sáng hẳn. “7h tối tớ qua đón các cậu đi thăm thành phố và ăn tối luôn”, anh chỉ kịp nói có thế rồi chia tay chúng tôi mà hai bên vẫn chưa kịp biết rõ về nhau.

Đúng 7h tối, Lủ Xay đến cùng vợ anh. Anh nịnh khéo: “Vào rừng suốt, về nhà là phải đi cùng vợ cho vơi nỗi nhớ”. Vợ anh là con gái Lào, có cái tên mà nếu dịch nghĩa sang tiếng Việt là cái gối, vì thế, chúng tôi gọi chị là Thương. Chị cười bảo cái tên đó hay quá, chị cũng biết nói tiếng Việt tuy không rõ lắm.

Ở nhà Lủ Xay, có 4 người thì cả 4 đều biết nói tiếng Việt. Lủ Xay quê gốc Ninh Bình nhưng 4 đời nhà anh đều đã sinh sống bên Lào. Vậy nhưng các con anh đều học ở Việt Nam, anh cho biết không quên được tiếng Việt vì đó là gốc gác của mình. Cuộc đời Lủ Xay có nhiều thăng trầm, thực ra anh là bộ đội và nay, khi đã giải ngũ ra làm kinh tế nhưng anh vẫn phục vụ quân đội.

Cưới vợ rồi, Lủ Xay vẫn lên rừng sống là chính. Vợ anh, thuộc dòng dõi hoàng thân quốc thích nhưng cũng chỉ mở sạp hàng ở chợ Khuổi – Đin bán đồ may mặc. Anh vui nhất là các con đã khôn lớn, đều học ở Việt Nam và mới đây cậu con trai thứ hai sang học đại học ở Trung Quốc. Cả buổi tối hôm ấy, xoay quanh câu chuyện của Lủ Xay, chúng tôi mê nhất dự án nuôi và bảo tồn động vật hoang dã của anh. Anh bảo “cả đời này sẽ sống cùng rừng, ăn với rừng và ngủ với rừng”, mặc cho chị vợ ngồi bên tỏ vẻ không vui.

Mang triệu đô “dâng hiến” đại ngàn

“Mấy chục năm ăn của rừng rồi, nay phải làm gì đó để đền lại cho rừng thôi”, Lủ Xay bắt đầu câu chuyện dự án của mình bằng câu nói ấy. Anh bảo, trong khi đi tìm sản vật của rừng, anh cùng bao người khác nhận ra rằng, dù rừng có giàu đến mấy mà cứ khai thác tràn lan thì chẳng mấy mà hết.

Một ngày cách nay 3 năm, anh đến tỉnh Viêng Chăn (không phải thủ đô Viêng Chăn) để tìm nguồn hàng mới thì lạc đường trong rừng. Loay hoay tìm mãi không thấy lối ra, bất chợt anh gặp một bản nhỏ dân cư thưa thớt lắm. Người dân đã chiêu đãi anh cơm tối với thịt tê tê, một thứ đặc sản mà bây giờ kiếm được không phải dễ. Nhưng người dân ở đây có sẵn vì họ nuôi được. Lủ Xay mở tròn mắt vì ngạc nhiên, hóa ra ở bản này có một người đi lưu lạc ở tận Malaysia và đã học được cách nuôi động vật hoang dã. Khi về cố hương đã bày cho đồng bào mình cùng làm, nuôi thì dễ lắm, chỉ cần một chuồng nhỏ đã nuôi được cả chục con. Hôm sau, rời khỏi bản về lại thủ đô Viêng Chăn, anh mang trong lòng quyết tâm trở lại vùng đất ấy, chỉ cách thủ đô có 70km.

Việc đầu tiên khi về đến Viêng Chăn là Lủ Xay đến ngay Tổ chức bảo vệ động vật hoang dã (CITES) và biết Chính phủ Lào cùng CITES từ lâu đã có mong muốn hợp tác để bảo tồn nguồn động vật hoang dã đang có nguy cơ bị cạn kiệt vì khai thác tràn lan.

“Mình nghĩ ngay đến chuyện phải làm trang trại trong rừng già để nuôi chúng, không thể khai thác tự nhiên mãi được”, Lủ Xay nói.

Tìm mua bằng được nhiều loại sách vở, lên mạng Internet học tập kinh nghiệm nuôi thú hoang của các nước trong khu vực, trong đó anh đặc biệt chú ý tới kinh nghiệm của Malaysia, nước có thổ nhưỡng và điều kiện tự nhiên gần với Lào. Gần một năm sau, Lủ Xay đã xây dựng thành công dự án nuôi và bảo tồn động vật hoang dã của mình. Mảnh đất 600 ha tại chính cái địa điểm mà anh bị lạc năm trước được chọn. Các thủ tục cấp đất đã hoàn thành và anh cũng đã nhận được sự ủng hộ của người dân bản địa. Khi đi vào hoạt động, họ là nguồn nhân lực chính của anh.

Kế đó, Chính phủ Lào cũng đã phê duyệt dự án của anh và CITES cũng đã cấp phép để anh lên rừng nuôi thú. Vùng đất 600 ha ấy có cả một con suối lớn chạy qua, trước mắt anh sẽ làm một trạm thủy điện nhỏ, trên hồ thủy điện sẽ nuôi cá để làm thực phẩm nuôi công nhân. Một bờ tường lớn mà chân móng sẽ sâu hơn một mét để tránh cho động vật hoang dã bỏ trốn, sẽ được xây dựng xung quanh. Mô hình nuôi sẽ là bán hoang dã đối với tê tê, nhím, quây nhốt với rắn, gấu và khoanh vùng với ba ba, cá sấu.

Hiện tại, anh đã bỏ ra 600.000 USD để làm các bước ban đầu. Riêng với con giống, anh sẽ mua một phần từ Malaysia, một phần gây giống tự nhiên tại chỗ... “Mọi thứ đã xong, đã sẵn sàng cả rồi. Hiện tại trên trang trại ấy đã có cá, đã có chuồng gấu và rắn. Một trăm con nhím con cũng đã được thả, tôi đang cho xây dựng hồ nuôi cá sấu và ba ba... nhanh thì cũng phải 3 năm nữa mới có sản phẩm. Tất cả thành phẩm phải là thế hệ F2 mới được coi là sản phẩm thương mại. Vốn liếng bỏ cả vào đây, tiếp nữa sẽ là 400.000 USD. Lo lắm, nhưng tôi tin rằng rừng sẽ không phụ công tôi...”.

Điền trang ấy của Lủ Xay hôm nay đã có điện sáng với gần 100 lao động địa phương. Mỗi tháng, anh trả họ tiền lương và mỗi người không phân biệt già trẻ gái trai được thêm 15kg gạo. Các cháu đến tuổi đến trường thì đi học, anh cũng đã xây cả một nhà trẻ, có cô giáo được đào tạo đàng hoàng đến trông nom các cháu nhỏ, để cha mẹ chúng yên tâm đi cho thú ăn. Buổi tối của chúng tôi qua nhanh mà toàn là chuyện rắn rết với rùa rùa, ba ba như thế.

“Máu rừng đã chảy trong người rồi”

Bẵng đi mấy hôm, do đều bận công việc nên chúng tôi chỉ gọi điện thoại cho nhau. Chuyến công tác ở Lào sắp kết thúc thì Lủ Xay gọi điện bảo, mai anh phải vào rừng nên muốn gặp chúng tôi để chia tay, bởi anh lên rừng thì phải cả tháng mới về. Anh đón chúng tôi đến nhà, trên chiếc xe Land Cruiser của anh bây giờ đã được chất đầy hàng. Toàn là dầu, vật tư đi rừng như cưa, thuốc tây, mì tôm, nước và hàng trăm thứ lỉnh kỉnh khác.

Nhìn chồng lúi húi sửa soạn, chị Thương gạt nước mắt, đi vào trong nhà làm cho chồng bát mì tôm nấu với rau, để anh ăn cho ấm bụng trước khi lên đường. “Tôi bảo bỏ việc, bỏ sạp hàng ở chợ đi rừng với anh ấy, nhưng anh ấy có cho đâu”, chị Thương nói.

Lủ Xay quay ra cười bảo: “Em đừng khóc, mấy chú ấy cười cho, anh đi rồi anh về. Máu của rừng đã chảy trong người rồi”. Dù cố vui song giọng anh vẫn chùng xuống, khi sau lưng là người vợ yêu và cô con gái mới tốt nghiệp đại học ở Việt Nam về nước công tác mới được năm trời.

Chia tay Lủ Xay, chúng tôi chỉ biết chúc anh “chân cứng đá mềm”, mong cho “Cha rừng già” ủng hộ anh thành công trong dự án về với rừng già của mình.

Ngọc Tước - Ngọc Lâm