Đòi công lý trên đất Mỹ (3): Những người bạn lớn

> Đòi công lý trên đất Mỹ (2): Chàng trai khiến người Mỹ rơi nước mắt

> "Có thể tôi sẽ chết trên đất Mỹ"

 

Điều này đã khiến nhiều bạn bè quốc tế, trong đó có cả những người Mỹ hết sức bất bình. Có người đã lập một trang web kêu gọi cộng đồng mạng ủng hộ Việt Nam, có người lại vận động quyên góp tiền để tài trợ cho các nạn nhân Việt Nam sang Mỹ vận động dư luận…

 

Ông Len Aldis, Tổng Thư ký Hội Hữu nghị Anh - Việt, đã nhiều lần tới Việt Nam làm việc với Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam. Ảnh: TL

 

Dốc sức vì nạn nhân da cam

Theo PGS.TS Trần Xuân Thu, từ năm 2004 đến năm 2009, gần 10 đoàn nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam sang Mỹ vận động dư luận là do có sự giúp đỡ của chính những người Mỹ cả về kinh phí lẫn việc bố trí những cuộc tiếp xúc với các nghị sỹ, giới báo chí và các tầng lớp nhân dân khác.

 

Trong đó, bà Merle Ratner - đồng điều phối viên tổ chức Cứu trợ và trách nhiệm đối với các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam tại Mỹ đóng vai trò chủ đạo. Trước đó, bà Merle Ratner đã đi vận động nhiều tổ chức, cá nhân tại Mỹ ủng hộ tài chính và sự giúp đỡ về nhà ở, phương tiện đi lại cho các đoàn nạn nhân da cam/dioxin Việt Nam.

Trong ký ức của anh Phạm Thế Minh (Hải Phòng), bà Merle Ratner  là người phụ nữ nhanh nhẹn, tháo vát, rất đồng cảm với nỗi đau của các nạn nhân da cam/dioxin. Trong hầu hết cuộc hành trình đòi công lý tại Mỹ đều có sự đồng hành của bà. Phạm Thế Minh nhớ nhất khi cả đoàn lưu trú ở bang Chicago.

 

Do nhà của một cựu binh Mỹ chật chội, cả đoàn nam, nữ phải ở chung trong một phòng. Trong khi mọi người đang ái ngại vì bà Merle Ratner cũng ở chung thì bà đã không ngại ngần giúp đỡ từng thành viên trong đoàn dọn dẹp hành lý cá nhân, thu dọn chỗ ngủ cẩn thận rồi mới kiếm cho mình một góc nhỏ trong phòng.

 

Sang đến Washington D.C, do không có chỗ ở miễn phí, cả đoàn phải thuê khách sạn bên ngoài và di chuyển bằng xe taxi. Do chân Minh yếu phải ngồi xe lăn, các nạn nhân khác trong đoàn cũng không khỏe mạnh, lại bị ảnh hưởng bởi chênh lệch múi giờ nên hầu hết mọi đồ đạc đều do một tay bà Merle Ratner đảm nhiệm. "Mặc dù khi ấy Washington đang là mùa đông lạnh giá nhưng trên khuôn mặt và chân tóc của bà ấy đầm đìa mồ hôi, vậy mà bà ấy vẫn luôn nở nụ cười động viên các thành viên trong đoàn" - Phạm Thế Minh nhớ lại.

Một người bạn không thể quên với những nạn nhân da cam/dioxin Việt Nam chính là ông Len Alids, Tổng thư ký Hội Hữu nghị Anh-Việt.  Len Alids đã rất nhiều lần tới Việt Nam, tận mắt chứng kiến nỗi đau của các nạn nhân để rồi thành lập một trang web kêu gọi những người có lòng nhân ái trên thế giới ký tên ủng hộ thông qua mạng Internet. Ngoài ra, đoàn luật sư Mỹ gồm 10 luật sư ngay từ những năm 2005 đã dành thời gian gần 10 ngày bay sang Việt Nam để làm việc với Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin nhằm chuẩn bị hồ sơ cho vụ kiện.

 

Sự chuyển biến lương tâm

Trong bức thư gửi Tổng thống Mỹ B.Obama, Len Aldis đã viết: "Hậu quả của những cánh rừng bị hủy hoại bởi chất độc da cam đến nay vẫn có thể nhìn thấy. Với con người, những thương tật nghiêm trọng là chứng tích của chất độc hại này". Bà Merle Ratner thì thẳng thắn bày tỏ quan điểm của mình: "Chúng tôi sẽ tiếp tục đấu tranh đòi quyền lợi cho các nạn nhân và đòi dọn sạch những "điểm nóng da cam" còn tồn đọng ở Việt Nam...".

Mặc cho những phủ nhận về phía Mỹ, tháng 5/2009, Tòa án lương tâm nhân dân quốc tế tổ chức tại Paris (Pháp) ra phán quyết, khẳng định: Chính phủ Mỹ là thủ phạm sử dụng chất dioxin mà hậu quả của nó đối với môi trường Việt Nam có thể coi là "diệt chủng môi trường". Các công ty hóa chất Mỹ là tòng phạm trong các hành động của Chính phủ Mỹ. Chính phủ Mỹ và các công ty hóa chất cung cấp chất độc da cam phải bồi thường toàn bộ cho các nạn nhân chất độc da cam và gia đình họ...

Trao đổi với PV Báo GĐ&XH, PGS.TS Trần Xuân Thu nhận định: Vụ kiện của các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam tuy bị tòa án Mỹ từ chối thụ lý, nhưng đã giành được thắng lợi quan trọng về dư luận xã hội trên bình diện quốc tế. Ở một góc nhìn nhất định, vụ kiện và sức ép của công luận bước đầu đã có tác động đến thái độ và hành động của ngành lập pháp và ngành hành pháp Mỹ. Cụ thể: Từ năm 2007-2009, Quốc hội Mỹ thông qua khoản viện trợ 3 triệu USD mỗi năm cho nạn nhân da cam/dioxin. Năm 2010 là 15 triệu USD cho việc khắc phục hậu quả chất độc da cam ở Việt Nam. Gần đây nhất, năm 2011, Mỹ đã thông báo tài trợ 34 triệu USD để tẩy độc sân bay Đà Nẵng.

Tuy Chính phủ Mỹ đã có chuyển biến trong nhìn nhận, đánh giá và tham gia khắc phục hậu quả chất độc da cam, nhưng nếu so với số tiền hàng tỷ USD mỗi năm trợ cấp cho các cựu binh Mỹ tham chiến ở Việt Nam (riêng năm 2010 là 13,5 tỷ USD) thì số tiền trên còn quá ít ỏi đối với hậu quả khủng khiếp mà quân đội Mỹ đã gây ra trong chiến tranh ở Việt Nam. 

 

Ngày 10/8/1961, chiếc máy bay trực thăng H-34 của Mỹ thực hiện chuyến bay rải chất diệt cỏ đầu tiên dọc theo quốc lộ 14 từ Kon Tum lên Đăk Tô, mở đầu cho chiến dịch rải chất khai quang, được đặt dưới mật danh "Ranch Hand".   Từ năm 1965 đến năm 1971, quy mô chiến tranh hóa học mở rộng, quân đội Mỹ còn dùng cả máy bay vận tải khổng lồ C123 có khoang chứa tới hơn 4,5 tấn hóa chất rải sâu vào căn cứ địa, hậu phương của quân đội ta.   Thực tế chứng minh, cuộc chiến tranh hóa học do Mỹ tiến hành ở Việt Nam là cuộc chiến tranh có quy mô lớn nhất, dài ngày nhất, gây hậu quả thảm khốc nhất trong lịch sử loài người.   Để kỷ niệm 50 năm thảm họa da cam ở Việt Nam, hôm nay (ngày 10/8), Hội Nạn nhân chất độc da cam Việt Nam tổ chức mít tinh tại Nhà hát lớn (Hà Nội).   (Theo Hội Nạn nhân chất độc da cam Việt Nam)

 

Mai Thúy