Bệnh ung thư: Nguyên nhân từ môi trường

Qua nhiều nghiên cứu dịch tễ học, các nhà khoa học trên thế giới đã phát hiện ra chỉ có dưới 10% bệnh ung thư phát sinh do các rối loạn từ bên trong cơ thể gồm các rối loạn nội tiết, tổn thương gen có tính di truyền, gọi là các nguyên nhân nội sinh. Ngược lại, có từ 75 - 80% ung thư phát sinh là có liên quan đến môi trường sống, bao gồm lối sống thiếu khoa học, các thói quen, tập tục xấu như hút thuốc, uống rượu, chế độ dinh dưỡng không hợp lý. Thêm vào đó là một số yếu tố do bệnh nghề nghiệp và ô nhiễm môi trường, gọi chung là các nguyên nhân ngoại sinh (từ bên ngoài cơ thể).

Có thể chia các nguyên nhân ngoại sinh thành các nhóm chính sau đây:

- Các chất bảo quản thực phẩm, các chất nhuộm màu thực phẩm có nguồn gốc hoá học, các chất trung gian chuyển hoá và sinh ra từ thực phẩm bị nấm mốc, lên men là nguyên nhân gây ra nhiều loại ung thư đường tiêu hoá như ung thư dạ dày, ung thư gan, ung thư đại tràng… Ước tính loại nguyên nhân này gây ra đến 35% trong tổng số các loại ung thư.

Thịt hun khói, cá muối, các loại mắm, dưa muối, cà muối, nhất là dưa khú có nhiều muối nitrat, nitrit, và nitrosamin là các chất gây ung thư thực quản và dạ dày.

Nấm mốc Aspergillus flavus trong thực phẩm dễ gây ung thư gan.

- Chế độ ăn uống không hợp lý và ô nhiễm vệ sinh an toàn thực phẩm. Chế độ ăn nhiều chất mỡ động vật ít chất xơ làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại - trực tràng và ung thư vú. Ngược lại chế độ ăn ít chất béo, nhiều rau, hoa quả và các ngũ cốc dạng nguyên hạt, có thể làm giảm nguy cơ mắc các loại ung thư.

- Thuốc trừ sâu diệt cỏ cũng là yếu tố nguy cơ gây ung thư vú và một số loại ung thư khác. Bên cạnh đó hậu quả của chất độc màu da cam do Mỹ rải xuống trong chiến tranh đã để lại hậu quả nặng nề không những gây nên các bệnh về dị tật bẩm sinh mà còn là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn gây nhiều bệnh ung thư. Các nhà khoa học Mỹ đã nghiên cứu và kết luận, chất dioxin trong chất độc màu da cam làm tăng tỷ lệ ung thư gan, máu, hạch, phần mềm ở các cựu chiến binh Mỹ ở những vùng có rải chất độc hoá học trong chiến tranh ở miền Nam Việt Nam và Chính phủ Mỹ đã phải có chính sách bồi thường hỗ trợ cho các đối tượng này.

- Các hoá chất sử dụng trong công nghiệp. Ước tính nhóm nguyên nhân này gây ra khoảng 2-8% trong tổng số các loại ung thư.

Các loại ung thư gây ra do nghề nghiệp thường xảy ra ở cơ quan tiếp xúc trực tiếp như da, hệ thống hô hấp và hệ tiết niệu, ví dụ: ung thư bàng quang ở những người thợ nhuộm có tiếp xúc với chất anilin trong phẩm nhuộm, ung thư phổi ở những công nhân khai thác mỏ amiăng, làm việc tiếp xúc với chất thạch tín, ung thư máu ở những người tiếp xúc với chất ben-zen, ung thư thanh quản ở những người tiếp xúc với khí mù tạc…