Tranh cãi về giá thuê cột điện: Có thể hiệp thương giá

 

Xung quanh tranh cãi về mức giá thuê cột điện giữa Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và các doanh nghiệp viễn thông, TS Vũ Đình Ánh - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cho rằng, trong trường hợp này, có thể áp dụng biện pháp hiệp thương giá để buộc các bên liên quan ngồi vào bàn đàm phán và đưa ra một thoả thuận chung.

 

Các doanh nghiệp viễn thông cho rằng, trồng cột riêng sẽ lãi hơn thuê lại cột của EVN như hiện nay.Ảnh: CH

 

Theo TS Vũ Đình Ánh, tranh cãi về giá thuê cột điện xảy ra thời gian gần đây của EVN và các doanh nghiệp viễn thông là chưa từng có tiền lệ ở Việt Nam. Đến nay chưa có một luật định cụ thể nào để phân xử. Tuy nhiên, TS Ánh cho rằng, nếu các doanh nghiệp không tự thoả thuận được thì trong trường hợp này, Nhà nước có thể áp dụng Pháp lệnh Giá. Cụ thể là biện pháp hiệp thương giá để điều chỉnh.

Điều 11, Pháp lệnh Giá năm 2002 quy định: “Cơ quan có thẩm quyền quản lý nhà nước về giá tổ chức hiệp thương giá giữa bên mua, bên bán đối với hàng hoá, dịch vụ quan trọng có tính chất độc quyền mua, độc quyền bán không thuộc phạm vi định giá của Nhà nước”. Việc hiệp thương giá này “theo đề nghị của bên mua, bên bán hoặc theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ”. Theo Nghị định 170/2003, quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh Giá, cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức hiệp thương giá trong trường hợp này là Bộ Tài chính.

Ở đây, chưa có điều khoản nào quy định “dịch vụ cho thuê cột điện” là hàng hoá thuộc phạm vi định giá của Nhà nước, nhưng TS Vũ Đình Ánh cho rằng, EVN và các doanh nghiệp viễn thông cơ bản đều là các doanh nghiệp lớn của Nhà nước, nên khi xảy ra tranh chấp, có cơ quan nhà nước đứng ra phân xử là cần thiết. Mặt khác, việc “để xảy ra tình trạng mỗi doanh nghiệp tự trồng cột treo cáp” chỉ là cực chẳng đã, vì việc làm này có thể sẽ gây ra một sự lãng phí lớn. TS Ánh cho biết thêm, trong trường hợp đã tổ chức hiệp thương giá mà các bên vẫn chưa thoả thuận được mức giá thì cơ quan có thẩm quyền quản lý nhà nước về giá quyết định giá tạm thời để các bên thi hành cho đến khi các bên thoả thuận được mức giá. “Quyết định giá tạm thời” này có hiệu lực thi hành tối đa là 6 tháng. Hết thời hạn này, nếu bên mua, bên bán không thoả thuận được giá và có đề nghị của Bộ Tài chính thì sẽ lại tổ chức hiệp thương giá.

Tranh cãi xung quanh giá thuê cột điện bắt đầu nảy sinh từ đầu năm nay, khi EVN đòi nâng giá thuê cột mới tăng đến 8 lần so với mức giá hiện hành áp dụng từ năm 2003. Tại một số địa phương, Tổng công ty Viễn thông Quân đội (Viettel) đã bắt đầu cho dựng cột riêng để treo cáp viễn thông của mình. Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam cũng đang tính đến việc tự trồng cột để treo cáp. Các doanh nghiệp viễn thông cho rằng, làm vậy họ sẽ có lãi hơn là thuê lại cột của EVN như hiện nay. Tuy nhiên, cách trồng thêm cột mới này lập tức dấy lên dư luận e ngại về sự lãng phí.

Theo tính toán của EVN, chi phí đầu tư cho một cột điện cao 8,5m khoảng 4,5 triệu đồng. Hiện nay, EVN có khoảng một triệu cột điện trên toàn quốc. Các cột này đang được các nhà khai thác dịch vụ viễn thông, công nghệ thông tin và truyền hình cáp, kỹ thuật số thuê dùng chung. Trong trường hợp tất cả các doanh nghiệp viễn thông đồng loạt tự dựng cột thì lượng cột sẽ là bao nhiêu và số tiền chi ra sẽ lớn đến mức nào? Chưa tính đến việc, trong tương lai không xa, Việt Nam cũng sẽ tiến hành ngầm hoá hệ thống cáp, dây điện và tiến tới xoá bỏ hệ thống cột điện lộ thiên hiện dùng.

Vì vậy, theo giới chuyên môn, về lâu dài Việt Nam cần học kinh nghiệm các nước trên thế giới, giao việc phát triển cơ sở hạ tầng cho một cơ quan đầu mối quản lý, chẳng hạn Bộ Công Thương. Cơ quan này sẽ giao cho một công ty chuyên kinh doanh cơ sở hạ tầng như điện, điện thoại, ánh sáng, dẫn khí, dẫn dầu... các doanh nghiệp sẽ phải thuê lại cơ sở hạ tầng đó. Hệ thống như vậy sẽ tránh tình trạng độc quyền gây nhiều tranh chấp phiền hà như hiện nay.

Ở một khía cạnh khác, thực tế trong khoảng 1 triệu cột điện hiện thuộc quyền quản lý của EVN có một phần không nhỏ là sự chuyển giao lại hệ thống cơ sở hạ tầng ngành điện do Nhà nước quản lý trước khi EVN ra đời. Khi đó các cột điện này do các doanh nghiệp trực thuộc Bộ Năng lượng quản lý và khai thác. Thậm chí nhiều cột điện hạ thế trong số đó do người dân tự bỏ tiền xây dựng trước đây. Hiện nay, ngành điện cũng được hưởng lợi từ các dự án kinh doanh nhà ở đô thị. Tại các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM... các dự án khu dân cư mới, chủ đầu tư phải đầu tư trụ điện, thậm chí cả đường dây trung thế, hạ thế. Theo quy định của Luật Điện lực, ngành điện phải mua lại “hạ tầng” này, nhưng thực tế các doanh nghiệp thường sẵn sàng “biếu không” số trụ điện đã đầu tư cho ngành điện vì chủ đầu tư không muốn mất thêm chi phí quản lý.