Tìm lời giải bài toán tăng học phí

Phải chăng học phí đại học chúng ta đang quá cao? Hay mức học phí Bộ đưa ra chưa hợp lý?

Học phí 180.000đ/tháng: Khéo co cũng chẳng ấm

Với mức học phí cào bằng như hiện nay, một số trường có tiết dạy thực hành, thực nghiệm, các tiết nghiệp vụ... rất khó xoay xở. Hiệu trưởng trường ĐH Dược Hà Nội, ông Từ Minh Koóng cho biết: “Hiện nay, tiền ngân sách chi cho đào tạo một cán bộ đại học là 6 triệu đồng/1 SV/1 năm. Bộ Y tế (cơ quan chủ quản) cho mỗi SV thêm 1 triệu đồng nữa, cộng với học phí 1,8 triệu đồng/năm, tổng chi phí cho đào tạo một SV trường tôi bây giờ là gần 9 triệu. Riêng ngành y và dược, hiện nay chúng tôi cần 12 triệu đồng/1 SV/1 năm. Trường phải bù vào gần 3 triệu cho một sinh viên. Tôi biết, một số trường hóa dược trực thuộc trường đại học khác, thống kê chỉ còn 2 đến 3 triệu đồng/1 SV/1 năm thôi”.

Theo ông Koóng, trường có cách giải quyết riêng bài toán này, chứ không trông chờ vào học phí. Những đề tài cấp nhà nước, cấp bộ luôn có 30% dùng để mua trang thiết bị, các thầy phải nỗ lực nghĩ và thực hiện đề tài, dành tiền mua các thiết bị cho phòng thí nghiệm đầy đủ hơn. Hiện nay, mỗi SV đều có một bộ dụng cụ để thí nghiệm, không phải dùng chung. Đáng lẽ cần vàng để thực nghiệm thì thầy trò dùng chì, đáng lẽ dùng hóa chất tinh khiết thì dùng hóa chất rẻ hơn để không phải bỏ một bài thực hành nào. Thư viện điện tử đáp ứng đủ yêu cầu của SV. Giáo viên tự tìm các học bổng nước ngoài để nâng cao kiến thức, hoặc sẽ ra nước ngoài theo phương pháp trao đổi giáo viên giữa các trường với nhau.

Đại học Dược Hà Nội tuy nhỏ, mỗi năm chỉ tuyển vài trăm chỉ tiêu nhưng chất lượng dạy và học nơi đây được nhìn nhận đánh giá là tốt. Giảng đường rộng rãi và được trang bị máy chiếu; được sử dụng hết công suất, ngày 3 kíp, đến tận 19h. Phòng thí nghiệm lúc nào cũng có lớp thực hành, công suất tăng gấp 3 lần.

SV thường xuyên được đến các doanh nghiệp, các cửa hàng thuốc lớn để học tập những kiến thức chuẩn các em cũng được đi thực địa các cây thuốc ở Ba Vì (Hà Tây). Ông Koóng cười vui: “Tốn nhiều nhất có lẽ là tiền điện, nước. Từ 300 triệu đồng lên 1 tỷ đồng mỗi năm”.

Với SV Học viện Ngân hàng, thực tập tại ngân hàng rất khó khăn vì hiện nay các hệ thống phần mềm trong ngân hàng như kế toán, tín dụng... quá xa lạ với họ. Hệ thống máy tính cũng khá hiện đại nên người ta ngại cho sinh viên thực tập sờ vào.

Ở trường, hiện vẫn chưa có những phần mềm như thế để sinh viên được làm quen. Hay như chuyện nước uống, sân chơi cho các bạn SV, tất cả vẫn đang thiếu thốn trăm bề mà chỉ cần tăng học phí, theo PGĐ Học viện Ngân hàng, ông Kiều Hữu Thiện, sẽ giải quyết được một phần tình trạng chắp vá như hiện nay.

Tình trạng khéo co vẫn chẳng ấm hiện nay của các trường đã lộ rõ, vậy mà đề án tăng học phí của Bộ GD&ĐT vẫn vấp phải sự phản đối của xã hội và của chính các trường(!?).

Tăng đồng loạt: Không đồng ý!

“Nếu tăng đều học phí cho các kiểu trường, các chuyên ngành đào tạo, tôi không đồng ý” - ông Koóng cho biết. Lý giải về điều này, ông cho rằng, không phải cách dạy trường nào cũng giống nhau. Không phải nghiên cứu khoa học (NCKH) trường nào cũng như nhau. Với trường dược, để thực hành, phải thử trên động vật rồi sau đó thử trên người tình nguyện. Không có tiền, nhiều khi thử trên cả sinh viên và thầy giáo, rất không an toàn cho họ. Còn với những trường khác, NCKH có khi chỉ trên giấy tờ.

Còn ông Kiều Hữu Thiện lại cho rằng, Bộ GD&ĐT nên để các trường, các khoa đưa ra mức học phí của mình, trên cơ sở đó đưa ra mức học phí chấp nhận được, có sự đồng ý của bộ chủ quản. Tăng bao nhiêu, các trường, các khoa hoàn toàn có thể cân đong đo đếm được. Mỗi năm, học sinh đi thực tập hết bao nhiêu, học tập hết bao nhiêu, thi cử ra sao, các trường nắm rõ hết. Bộ GD&ĐT chỉ nên hoàn thiện tiêu chí kiểm định chất lượng các trường đại học để thông qua đó, đề ra mức học phí tương đương với đẳng cấp các trường.

“Anh không thể tùy tiện tăng học phí nếu các tiêu chí giáo viên/học sinh, diện tích, sân chơi, cơ sở vật chất không đáp ứng mức độ nào đó cho đào tạo. Nếu không, tăng học phí mà chất lượng không tăng hoặc không biết tăng bao nhiêu thì là vô nghĩa”, – ông Thiện khẳng định. 

ThS Võ Nhân Hậu, Giảng viên đại học Nông nghiệp I Hà Nội thì bày tỏ quan điểm của mình: “Các khối trường khác nhau có sinh viên ở các hoàn cảnh khác nhau. Ví dụ như tầng lớp nghèo, bình dân thường vào các trường kĩ thuật, nông nghiệp, còn SV trường khối Kinh tế, Thương mại thì khá hơn một chút. Thế nên, khi tăng học phí cũng nên tính đến điều này. Tôi nghĩ, để tăng học phí cần có nghiên cứu cụ thể, chứ không phải trường thiếu tiền, Nhà nước không cung cấp đủ là tăng học phí ngay”.

Và phương án tăng học phí mà ThS Hậu đề xuất là nên chia các trường theo nhiều mức độ về khả năng tự tìm được các nguồn kinh phí, lợi thế vì có ứng dụng lớn, khả năng tự kiếm nguồn tài trợ, hợp tác đào tạo... để phân bổ ngân sách về trường chứ không phải đồng đều như hiện nay.

Những trường có các ngành nghề cần cho sự phát triển của kinh tế nước nhà nhưng khả năng thu hút SV ít thì nên ưu tiên.

Những ngành nghề cần bỏ đi hoặc rút ngắn cũng phải tính. Từ đó mới tính tiếp đến các yếu tố khác như nền kinh tế đại trà của các SV và đưa ra mức học phí riêng cho từng trường. Ví dụ trường nông nghiệp như trường tôi, con em toàn nông dân, nếu áp dụng mức học phí cao thì có ai vào học nổi?”

Vậy tăng bao nhiêu thì đủ?

“Trường tôi, nếu tăng học phí lên 300.000đ/tháng thì tốt quá. Tôi sẽ có khả năng bố trí cho học sinh đi thực tập nhiều hơn, có thêm kinh phí dành cho NCKH cấp trường nhiều hơn để sinh viên và giáo viên trẻ tham gia. Giảng đường sẽ có điều hòa. Tôi khẳng định, 10 năm nữa, chất lượng sẽ vượt bậc” - Ông Từ Minh Koóng khẳng định. 10 năm, theo ông Koóng, với những trường mà chất lượng giáo viên chưa cao, thì quãng thời gian này may ra, mới thay đổi được tình hình.

Còn với Học viện Ngân hàng, nếu tăng học phí, việc trang bị máy chiếu projecter sẽ không phải chia làm mấy giai đoạn như hiện nay. Các phần mềm ngân hàng hiện đại sẽ được đầu tư để sinh viên không phải bỡ ngỡ, rồi sân chơi, nước uống cho sinh viên cũng sẽ tươm tất hơn.

Tăng học phí, không phải để tăng lương cho giáo viên như nhiều người kỳ vọng. Đã là giáo viên giỏi, họ có đủ chất xám để kiếm tiền nuôi sống bản thân và gia đình.

Tăng học phí cũng không phải để mua nhiều máy móc hiện đại, chưa có người sử dụng được hoặc dàn trải vào những cái không cần dùng đến ngay. Mà tăng học phí, trước hết là để đảm bảo nhu cầu tối thiểu cho việc dạy và học.

Cũng chính vì thế, để tận dụng được sự ủng hộ của toàn xã hội, bài toán sử dụng hợp lý nguồn kinh phí này cần được đặt ra đầu tiên và phải được công khai hóa, bởi đây là số tiền rất lớn của không ít gia đình nghèo ở nông thôn.

Lê Khanh