Tiếp bài Dự án nuôi tôm 750 tỷ đồng: Chiếc "bánh vẽ" vùng bãi ngang

>> Dự án nuôi tôm 750 tỉ đồng: Chiếc "bánh vẽ" vùng bãi ngang

Khi dự án đang ở giai đoạn chuẩn bị, đã có nhiều ý kiến của giới chuyên môn và các nhà khoa học cảnh báo về sự cần thiết phải đề phòng vấn đề ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, có thể xảy ra sau này. Sau một thời gian triển khai, thực tế đã chứng minh lời cảnh báo đó là đúng.

Càng phạt càng... ô nhiễm nặng?!

Trong lần kiểm tra đầu tiên, sau khi số tôm hàng trăm triệu con được thả xuống một thời gian, đoàn công tác Sở Tài nguyên –  Môi trường (TN –  MT) Hà Tĩnh đã lập biên bản sự việc. Tại đây ghi rõ: “Công ty công nghệ Việt - Mỹ, Chi nhánh tại Hà Tĩnh chưa chấp hành Luật Bảo vệ môi trường và Luật Tài nguyên nước. Chưa lập báo cáo đánh giá tác động môi trường... nước thải, chất thải rắn chưa được thu gom, xử lý trước khi thải ra môi trường”.

Trong một văn bản khác (mang số 719) của Sở TN - MT, báo cáo UBND tỉnh Hà Tĩnh về việc sử dụng đất và các giải pháp bảo vệ môi  trường của dự án nuôi tôm Việt –  Mỹ, cũng khẳng định hệ thống xử lý nước thải của dự án gây ô nhiễm môi trường và đề nghị UBND tỉnh Hà Tĩnh có biện pháp buộc Công ty TNHH Công nghệ Việt - Mỹ khẩn trương khắc phục tình trạng này.

Tuy nhiên, với một dự án mà người ta gửi gắm vào đây quá nhiều tham vọng, nhưng lại không được sự tham mưu, góp ý và xây dựng từ đầu của các ngành chức năng, hậu quả xấu là điều tất yếu. Theo tính toán khoa học của các nhà chuyên môn ngành thuỷ sản, thì với diện tích 1 ha, mỗi vụ tôm nuôi trên cát đòi hỏi từ 16.000m3 - 27.000m3 nước ngọt. Nếu thay nước nhiều lần, con số đó lên đến 50.000m3. Như vậy, với 2000 ha của dự án, muốn thả 2 vụ/năm thì phải cần tới hàng trăm triệu m3 nước ngọt. Trong lúc đó, thời vụ thả tôm nằm trong khoảng thời gian nắng nóng, vùng biển ngang hai huyện Thạch Hà, Cẩm Xuyên chẳng đủ nước ngọt cho sinh hoạt và sản xuất, lấy đâu ra hàng trăm triệu m3 nước ngọt phục vụ cho dự án. Bởi vậy, biện pháp duy nhất là phải lấy nước ngầm từ lòng đất để sử dụng, ngay cả khi chưa được cấp phép. Bằng chứng là, giữa năm 2003, dự án đã cho khoan trái phép 35 giếng để lấy nước ngầm từ độ sâu 20 - 30m, gây ra sụt lún, trượt lở đất và làm gia tăng nguy cơ nhiễm mặn cả khu vực kế cận.

Chiếc “bánh vẽ” dự án vẫn ở đâu đó bên cõi trời Tây, còn hậu quả do nó để lại thì người dân ở đây “lãnh đủ”. Hàng trăm hộ dân sống ở khu vực khe Làng Khe (xóm Đại Tiến - xã Thạch Trị (Thạch Hà) - nơi nước thải trực tiếp của khu nuôi tôm Việt - Mỹ thải ra chưa qua xử lý - bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bệnh ngoài da phát triển, người nổi mẩn, ngứa ngáy khó chịu. Cây cối, hoa màu bị chết do nhiễm mặn hàng loạt.

Sau nhiều lần kéo nhau ra lấp hệ thống nước thải bẩn, nhưng lại bị người của dự án khơi lên, nhiều hộ dân phải bỏ cả giếng nước ăn của nhà bị ô nhiễm, sang tận các làng khác lấy nước ngọt về dùng.

Ông Chủ tịch UBND xã Thạch Trị, buông một câu vừa hài hước vừa chua chát: “Tôm nhảy lùi, dân tui chịu khổ!”. Ông cho biết thêm: Chấp hành quyết định của trên, xã đã giao cho dự án 450 ha đất, nhưng cho đến nay dân chưa được hưởng một tý lợi lộc gì. Mang tiếng là một dự án lớn trên địa bàn, nhưng toàn xã chỉ chưa đầy mười người làm việc trong khu nuôi tôm. Gần qua 5 năm mà xã chỉ mới nhận được của công ty 150 triệu đồng, trong tổng số hơn 1,3 tỷ đồng tiền đền bù tài sản trên đất. Từ ngày có dự án, tình hình an ninh trật tự xã hội trở nên phức tạp, một số tệ nạn xã hội phát sinh.

Phớt lờ cả chỉ đạo của UBND tỉnh

Sau khi nghe đại diện Công ty báo cáo tình hình chung và kết quả sản xuất - kinh doanh, vấn đề xử lý môi trường, sử dụng đất, bồi thường giải phóng mặt bằng... của dự án, mọi người đã lờ mờ thấy được nhiều nốt trầm, khoảng lặng trong “bản hùng ca” nuôi tôm trên cát mang tên Việt - Mỹ. Điều đáng nói là, cho đến nay, các kết luận của ông Phó Chủ tịch UBND tỉnh tại cuộc họp vẫn chưa được phía công ty thực hiện. Những nội dung tỉnh yêu cầu công ty cần tập trung giải quyết trong thời gian tới như: sắp xếp, bố trí lại sản xuất với quy mô phù hợp; thực hiện dự án theo đúng cam kết; giải quyết, xử lý tốt các vấn đề môi trường; thanh toán các khoản công nợ; kiện toàn, ổn định công tác tổ chức của chi nhánh... công ty hầu như chưa có động tĩnh gì mới.

Ông Trần Minh Kỳ - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh cho biết: Dự án thực hiện không đúng tiến độ, nhất là từ năm 2005 lại đây. Hiệu quả sản xuất thấp, sản lượng, năng suất, kết quả kinh doanh giảm sút. Việc quản lý, sử dụng đất, thanh toán kinh phí bồi thường, giải phóng mặt bằng, các khoản nợ, xử lý các vấn đề môi trường, công tác tổ chức và sản xuất kinh doanh... còn nhiều tồn tại.

Hỏi tiếp về nguyên nhân đổ bể của dự án, ông Phó Chủ tịch tỉnh khẳng định: Chủ yếu là do công tác quản lý, điều hành chưa tốt. Công ty chưa có cán bộ quản lý, kỹ thuật... tương xứng với một dự án lớn. Mặt khác là do nguồn tài chính đầu tư thấp, không ổn định, không đáp ứng yêu cầu về sản xuất kinh doanh, đặc biệt là vốn lưu động. Sự phối hợp giữa công ty, chi nhánh công ty với các ngành, chính quyền và nhân dân địa phương cũng  rất lỏng lẻo.

Dự án nuôi tôm “cực kỳ hoành tráng” của Công ty Việt - Mỹ tại Hà Tĩnh cuối cùng đã trở nên “đầu voi, đuôi chuột”. Hàng loạt vấn đề phát sinh ở đây đang làm đau đầu không chỉ các giới chức lãnh đạo chính quyền, mà còn đưa lại nhiều nỗi muộn phiền, khổ sở cho người dân địa phương.

Ảo tưởng về một sự thần diệu, có thể vực dậy đời sống vốn kham khổ của người dân vùng biển ngang Hà Tĩnh, ít nhiều đã tan tành theo những con sóng bạc đầu.

Phóng sự của Khắc Hiền - Đình Thông