Nhà vệ sinh công cộng ở Hà Nội: Nín thở tìm nơi... “giải thoát”

Từ những phố trung tâm đến những con phố dài to đẹp hoành tráng mới mở… đỏ mắt may ra mới tìm thấy nơi “giải quyết nỗi buồn”. Khổ nỗi tìm được rồi nhưng chưa chắc đã giải quyết được nỗi buồn. Nhiều người ra đường sợ nhất là phải… đi vệ sinh công cộng.

 

 

NVS ở đường Láng xây lên để... khóa cửa im ỉm.

Điều bất cứ ai cũng phải công nhận cho dù mới đặt chân tới Thủ đô là đi đâu cũng thấy quán xá, dịch vụ ăn uống. “Đầu vào” phong phú là thế nhưng “đầu ra” lại quá hiếm hoi. Hỏi thăm đã khó, dớn dác đi tìm mỏi cả chân may ra mới thấy. Nhưng không phải ai cũng dễ dàng tìm ra nó, biết được đúng địa chỉ của nó. Bởi biển chỉ dẫn nếu có thì nằm cách nhà vệ sinh hơn 1 cây số, khiến khách hàng chả biết đâu mà lần.

Chiều chiều, trai gái Hà thành lại lũ lượt kéo về Hồ Tây để ngắm hoàng hôn, tình tự. Một nơi đông vui, đẹp đẽ nên thơ là vậy nhưng chúng tôi tìm mãi mới thấy mỗi một nhà vệ sinh ở đầu đường Thụy Khuê - Thanh Niên. Hồ Tây dài cả chục kilômét là thế mà chỉ có mỗi một cái NVSCC. Cho nên, mỗi khi có cô gái nào đứng ở mạn Yên Phụ mà chợt “nổi nỗi buồn” thì các chàng trai mặt tái xanh, dắt người yêu đi khắp đường trên ngõ dưới để tìm NVSCC. Chẳng biết họ phải đi đến tận đâu, nhưng quay lại Thụy Khuê thì phải đi cả cây số... sợ không kịp. Rõ ràng, NVSCC thì có đó nhưng không mấy hiệu quả.

Ở Thủ đô cũng không thiếu những phố dài dằng dặc mà không có một NVSCC nào. Trong khi, ở những khu có đặt NVSCC thì nhiều người lại nghĩ rằng ở Hà Nội không có NVSCC vì có bao giờ họ được nhìn thấy nó. Nhiều nhà vệ sinh còn bị chiếm dụng thành đủ thứ nhà cắt tóc, nhà để rác, để hàng hóa... Nên nhiều khi dù có tìm được nhà vệ sinh nhưng vì có quá nhiều người đang “mưu sinh” xung quanh nên cũng ngại vào. Hay ở đường Láng, có một NVSCC, nhìn qua có vẻ sạch sẽ, mới được xây dựng cách đây không lâu nhưng... khóa cửa im ỉm.

Chủ một quán nước gần đó nói với ra: “Xây lên cho có thôi, mấy khi mở cửa”. Ở chợ Long Biên, nơi được mệnh danh là “đầu mối của các loại đầu mối” với sự xuất hiện của: Chợ đêm Bắc Qua, chợ Long Biên, ga và bến xe Long Biên, cửa ngõ vào chợ Đồng Xuân, bến đậu, nhà chờ xe buýt của học sinh, sinh viên, trạm luân chuyển xe buýt Hà Nội, “mặt trận” hàng rong, chè chén vỉa hè... với hàng ngàn người đến tụ tập mỗi ngày nên nhu cầu “thải” khổng lồ. Nhưng do chỉ có một cái NVSCC nên có tới quá nửa lượng người chọn cách đi tiểu tiện rất “đặc trưng” là: Đàn bà, con gái thì phi qua đường, hàng rào, dải phân cách để “phóng” xuống mái đê bê- tông, còn đám đàn ông, con trai thì đứng nấp ngay sát chân cột đèn cao áp bên vệ đường mà “giải quyết”.

Đoạn sát cổng chợ Long Biên, các bác xe ôm và dân chợ búa (con trai) còn hồn nhiên “xả” vào chân cột đèn ngay sau cô hàng nước. Một chị bán hàng rong dưới gầm cầu Long Biên cũng phát nản khi đề cập đến vấn đề này: “Có mỗi cái nhà vệ sinh, quá tải, nên mọi người làm bừa. Hôi thối, mất mỹ quan... chưa kể đến việc tối đến nghiện xông vào chích. Bởi thế, tối đến hầu như người dân ở đây không dám bước vào các NVSCC. Số đen, vô tình vào mà gặp một anh đang ngồi lù lù, nhè ven tay ra để chích thì sởn tóc gáy. Đó là chưa kể dẫm phải kim tiêm”.

NVS ở bến xe Giáp Bát: Cửa hỏng, đi không dội nước, nền nhà cáu bẩn.

 

Người đi đường tìm NVSCC đã khó, nhưng rất nhiều trong những NVS hiếm hoi đó muốn giải quyết nỗi buồn phải... nín thở. Mất vệ sinh nhất là các NVSCC ở các bến xe khách. Buổi trưa ở bến xe Giáp Bát vẫn đông đúc kẻ vào người ra như thường. Số lượng người lớn, đồng nghĩa với việc giải quyết nhu cầu cũng lớn. NVS ở bến xe này luôn nườm nượp người ra vào. Một khu công trình phụ chật chội, nằm gọn ở mé bên cổng phụ phía sau bến xe. Cô nhân viên trông nhà vệ sinh không kịp ngẩng mặt, luôn tay xếp giấy và nhận tiền. Khách, những hành khách chờ xe, “giải quyết nhanh” cầm tờ 1.000 đồng, đi qua, vơ vội giấy, thả tiền và vào thẳng.

Rùng mình và nổi cả da gà! Đó là cảm giác mà một khách lạ như chúng tôi lần đầu tiên bước vào nhà vệ sinh. Nền nhà tuy được ốp gạch, nhưng cáu bẩn, vàng khè lúc nào cũng nhơm nhớp nước. Vệ sinh nam có 4 phòng đại tiện thì 2 phòng cửa bị hỏng, vứt chỏng chơ, ai lỡ “buồn” quá mà 2 phòng còn lại đã có người sử dụng chỉ còn cách... che lấy mặt. 2 phòng còn lại, mở hé cửa đã nhìn thấy... “bãi phế thải” chình ình.  Chúng tôi quay vội ra ngoài. Nói nhỏ với chị nhân viên trông nhà vệ sinh: “Sao... bẩn thế?”, chị này nói như tìm được chỗ xả bực dọc: “Trách khách ấy, trách gì chúng tôi! Nó ỷ trả tiền thì có người dội cho mà!”. Quả thật, để ý kỹ, người vào ra nườm nượp nhưng người chịu dừng lại 1 phút để múc nước dội thì thật hiếm! Người ta bịt mũi, “xong việc” là... đi thẳng! Cứ như, “cái bẩn” là chỉ do người khác gây ra!

Cả đoạn đê Trần Nhật Duật (đê bao sông Hồng, ngăn khu 36 phố phường và khu dân cư ngoài bãi) chạy qua địa bàn hai quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, tính từ dốc Bác Cổ lên chợ Long Biên dài tới 4- 5 cây số, nhưng “bói” mãi chúng tôi mới tìm ra hai cái NVSCC. Trong đó, cái NVSCC nằm ở khu vực cổng chợ, gầm cầu Long Biên thì phải nhìn kỹ mới biết là nhà vệ sinh vì trông nó giống cái... chuồng gà. Chẳng cần phải tả nó bẩn thế nào, chỉ cần nói rằng đây là “địa điểm an toàn” của các con nghiện, với xilanh, kim tiêm vứt lổng chổng, nhớt dãi nhầy nhụa... đã khiến người ra khiếp đảm, không dám lại gần.

Bị lạm dụng

Quán nước hoạt động chỉ cách cánh cửa nhà vệ sinh... nửa bước chân.

 

Chị chủ nhanh tay rót cốc trà đá cho một khách nhễ nhại mồ hôi đang giục giã vì cơn khát vừa mới bước ra khỏi nhà vệ sinh, trong khi hai thực khách nữ bên cạnh vẻ như dân lao động chân tay nhồm nhoàm gói bánh dầy và hồn nhiên nói cười vui vẻ. Mấy ông khách tây trong lúc chờ đến lượt đi “giải quyết” thấy khách uống trà đá ngồi sát ngay cửa nhà vệ sinh, bèn lắc đầu rủ nhau tìm chỗ khác... Đó là cảnh một quán nước được bày bán trước NVSCC ở hồ Hoàn Kiếm trên đường Đinh Tiên Hoàng. Tại nhà vệ sinh này, vào dịp hè nóng bức còn bán cả... kem Tràng Tiền.

Quán cóc là hình thức kinh doanh phổ biến ở Việt Nam. Nó có thể ngự ngay góc phố nhỏ, trên vỉa hè, trước mặt những khu chung cư cao cấp, nhưng ngự chung với những khu vệ sinh công cộng có lẽ chỉ có ở Hà Nội.

Quanh hồ Hoàn Kiếm có ba nhà vệ sinh thì cả ba đều “cơi nới” thêm món trà đá, ngoài ra còn nhiều mặt hàng khác như kẹo lạc, kẹo cao su, thuốc lá, nước chanh, bột sắn, nước đóng chai... Người bán thường là nhân viên Công ty Môi trường đô thị tranh thủ “kiếm thêm”. Điều đáng nói là, khách hàng cũng ủng hộ cách bày bán mất vệ sinh đó bằng cách ngồi... uống nước như thường.

Quầy hàng nho nhỏ đặt ngay cửa, nơi mà mỗi ngày hàng trăm con người ra, vào để “giải quyết nỗi buồn”. Nơi mà người bán vừa thu tiền và lau rửa nhà vệ sinh xong lại quay ra đập đá rót nước cho khách... ấy thế mà bao nhiêu năm nay vẫn tồn tại ngay tại nơi này.