Chuyện những cặp mẹ con sau cánh cửa trại giam: Kỳ 2 - Nhà trẻ bất đắc dĩ

Kỳ 1: Những bà mẹ “ở cữ” trong trại giam

Khu nhà trẻ nằm trên địa phận phân trại 6 của trại giam Phú Sơn 4. Đây là phân trại có địa hình tương đối bằng phẳng, nhiều cây xanh, sát trục đường chính và rất gần nhà dân. Theo quy định của lãnh đạo trại, nhà trẻ có trách nhiệm chăm sóc các cháu bé từ 6 tháng đến 3 tuổi. Hiện nhà trẻ đang có 13 cháu (lúc đông nhất, nhà trẻ có 36 cháu).

Từ xa, chúng tôi đã nhận ra ngôi nhà mái bằng khang trang, quét vôi màu vàng nhạt với xích đu, cầu trượt xanh đỏ vui mắt đặt ngoài khuôn viên. Chúng tôi đến lớp học vào buổi chiều tà, các cháu đang ngồi tập trung ở phòng học nghe cô giáo Chu Thị Huế kể chuyện, còn cô giáo Hoàng Hồng Hạnh đang lúi húi dưới bếp pha sữa cho các cháu ăn giữa giờ.

Cũng giống như bất cứ nhà trẻ nào ở ngoài xã hội, nhà trẻ ở trại giam Phú Sơn 4 có đầy đủ điều kiện học tập và đồ chơi cho các bé. Cùng với hàng đống đồ chơi ở giữa phòng học: Bóng, xe ôtô, bộ xếp hình, thú nhồi bông cho bé trai, búp bê, bộ đồ nấu bếp cho bé gái... là một chiếc tivi 21 inch, một chiếc đầu video dành cho các bé xem hoạt hình và quảng cáo. Đây cũng là “món tủ” để hai cô bảo mẫu khi các bé chán ăn. Cô bảo mẫu Huế cho biết: Mặc dù các bé lắc đầu nguây nguẩy, nhưng khi ngồi trước màn hình tivi xem chương trình quảng cáo hay phim hoạt hình thì các bé lại ngoan ngoãn há miệng để các cô cho ăn.

Trung tá Vũ Văn Duy, Đội trưởng đội Giáo dục kể: Trước đây, trại cũng có một nhà mẫu giáo nhưng quy mô nhỏ hơn và đặt trong phân trại 2. Nhưng đầu năm 2005, lãnh đạo trại quyết định dành khoảnh đất đẹp, tách biệt khỏi khu trại giam để xây một khu nhà trẻ mới khang trang với không gian rộng rãi, thoáng đãng, đầy đủ đồ chơi. Không chỉ đầu tư về cơ sở vật chất, yêu cầu về kiến thức, con người đối với các cô bảo mẫu cũng được lãnh đạo trại đặc biệt quan tâm. Hai cô bảo mẫu hiện đang làm việc ở nhà trẻ đều có nghiệp vụ  nuôi dạy trẻ.

Theo tiêu chuẩn của nhà nước, mỗi một cháu bé sống cùng mẹ trong trại giam đều được hưởng 120 nghìn đ/tháng. Số tiền này được cô bảo mẫu Hồng Hạnh dành dụm để đi chợ lo sữa và thức ăn hàng ngày cho các cháu. Kể về việc đi chợ, cô giáo Hạnh cho biết cô cũng phải lên hẳn “một lịch đi chợ” giắt túi và kê những món ăn, thức uống hàng ngày cho các cháu vì lứa tuổi ở trong nhà trẻ thường không đồng đều. Hiện nay chỉ có ba cháu là Tùng Linh (3 tuổi), Minh Hiếu (2 tuổi), Thuý Hằng (2 tuổi) là ăn được cơm, và bé Minh Tiến mới 6 tháng ăn bột, các bé còn lại là ăn cháo. Do vậy, lịch thực đơn của cô giáo Hạnh có 3 loại thức ăn cho ba lứa tuổi. Cô giáo Hạnh cho biết ngoài việc ghi cho dễ nhớ, còn để đa dạng loại thức ăn, tránh lặp lại khiến các bé chán ăn.

Cô giáo Hạnh cũng có hai con cùng lứa tuổi với các bé trong nhà trẻ, nên cô bảo mẫu này đã không cho con đi nhà trẻ ở ngoài xã hội mà cho luôn con vào lớp học của mình trong trại để chơi cùng với các bạn mà không hề có sự phân biệt. Vì đặc thù làm việc trong trại giam nên hàng ngày, hai cô bảo mẫu phải đi làm sớm hơn các lớp học ở ngoài xã hội hơn một giờ đồng hồ vì 6h các bé đã được mẹ đưa đến lớp để họ còn đi lao động. Đối với các em bé còn bú mẹ, ban lãnh đạo trại cho phép bà mẹ giữa buổi về cho con bú và cuối buổi lao động được về sớm hơn nửa tiếng để lên nhà trẻ với con.

Trò chuyện với các bà mẹ trong trại giam, tôi được nghe họ luôn miệng nhắc đến một cán bộ quản giáo già Đỗ Văn Tới vì đã từ lâu, người quản giáo này hàng tháng đều trích một phần lương của mình ra cho các bé trong nhà trẻ. Sở dĩ cán bộ quản giáo Tới làm thế là vì ông trực tiếp quản lý và giáo dục đội 15 và đội 16 - nơi có những cặp mẹ con nữ tù nên ông có điều kiện gần gũi và hiểu những tâm tình các học viên của mình.

Trong rất nhiều cặp mẹ con ở trong trại giam này, không phải nữ tù nào cũng được gia đình quan tâm, có rất nhiều nữ tù có thể vì nhiều lý do khác nhau mà vài năm ở trong trại vẫn không có người thân nào đến thăm nom, chia sẻ như trường hợp mẹ con nữ tù Nguyễn Thị Thanh (phạm tội giết chồng). Thanh mồ côi cha mẹ, chỉ có người anh trai ở xa xôi quá nên không có điều kiện vào trại thăm em. Gia đình nhà chồng thì giận Thanh đã gây nên cái chết cho con em họ nên cũng từ mặt, không đoái hoài gì đến con dâu và cháu nội của mình.

Hay như trường hợp của mẹ con nữ tù Nguyễn Thị Hà, quê ở Hà Nội (phạm tội buôn bán ma tuý), hai vợ chồng Hà đều cùng bị bắt vì buôn bán ma tuý. Chồng Hà bị đưa vào trại giam ở Thanh Hoá còn Hà lên Phú Sơn 4 đã được hơn 2 năm. Khi vào trại, gửi cậu con lớn mới lên 10 tuổi  cho ông bà ngoại nuôi còn Hà vác bụng chửa lùm lùm 5 tháng vào thụ án. Ông bà ngoại tuổi cao lại vướng bận cháu nhỏ nên không có điều kiện lên thăm con gái. Giây phút buồn tủi nhất với những nữ tù này là khi các bạn tù của mình được bố mẹ, chồng con mang lỉnh kỉnh bỉm, sữa... lên cho em bé thì họ chỉ biết ôm con vào lòng nước mắt lã chã xuống đầu con trẻ. Được chứng kiến nhiều lần giây phút ấy, nên người cán bộ quản giáo Đỗ Văn Tới đã tình nguyện trích 50 nghìn đồng tiền lương hàng tháng của mình dành cho các em bé trong nhà trẻ.

Cùng với tấm lòng nhân hậu này còn có cả các tù nhân đội 15, đội 16 của phân trại 6. Từ khi nhà trẻ được chuyển từ phân trại 2 ra đây thì những người trong tổ làm vàng mã này cũng đã tình nguyện trích một phần thu nhập từ việc làm vàng mã, dành cho các bé trong nhà trẻ với mong ước giản dị: Sưởi ấm những tấm lòng tê tái của các bà mẹ khi phải gạt nước mắt ôm con vào sống trong tù và chia sẻ những thiệt thòi của các bé khi phải theo mẹ vào trại...  

Cô giáo Hoàng Hồng Hạnh cho biết: Nhờ những tấm lòng hảo tâm trên, cùng với tiền trợ cấp hàng tháng của các cháu nên ngoài bữa ăn hàng ngày đầy đủ các loại nhóm thức ăn đảm bảo dinh dưỡng: Thịt, cá trứng, sữa, rau xanh, hoa quả tươi, giữa buổi sáng và non buổi chiều các bé còn có một bữa sữa. Ngoài ra, mỗi năm các bé còn được phát quần áo theo mùa và vào những ngày Tết thiếu nhi hay những ngày lễ lớn đều được chia quà là bánh kẹo, quần áo, đồ chơi... Nhìn các bé chạy nhảy, nô đùa ríu rít quanh khu nhà trẻ mát rượi, rợp bóng cây, tôi chợt nghĩ nếu không có chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước thì không hiểu những em bé được sinh ra từ những người mẹ lầm lỗi, không còn người thân ngoài xã hội sẽ sống như thế nào?

Kỳ 3: Những người đàn bà cô đơn sau song sắt.

Mai Thuý