Bi hài những vụ án vùng cao

Nơi nào mà chiếc xe ôtô nổ máy “rìn rìn” khiến bọn trẻ con cười khúc khích, lũ lượt kéo nhau chạy theo xem với đầy vẻ kinh ngạc, nơi nào mà cái chữ oằn lưng vượt núi vượt đèo nặng nhọc đến gõ cửa từng nhà, “đuổi bắt” từng người, thì nơi ấy là vùng cao. Tại đó, hiểu biết pháp luật của người dân còn nhiều hạn chế. Bởi thế, đến vùng cao, sẽ thấy những câu chuyện mà chẳng thể xảy ra ở bất cứ nơi đâu. Nhiều khi, những chuyện ấy khiến mọi người cười ra nước mắt...

Quả trứng vô tri và vụ trả thù hi hữu

Có lẽ, với “nghiệp” Công an mà mình đã gắn bó, Thượng tá Nguyễn Kim Thành, Trưởng phòng An ninh văn hoá, Công an tỉnh Yên Bái sẽ chẳng bao giờ quên vụ trọng án xảy ra tại xã Bản Mù (huyện Trạm Tấu) mà anh và đồng đội đã dầy công khám phá.

Khi ấy, năm 2001, anh làm Trưởng phòng CSĐT Tội phạm và TTXH, Công an tỉnh. Nhận được tin báo về vụ giết người bí hiểm ở Bản Mù, Ban Giám đốc Công an tỉnh đã giao cho Phòng trực tiếp vào điều tra, khám phá nhanh vụ án. Sau gần một ngày đường, đến nơi, Thượng tá Thành được biết, nạn nhân là phụ nữ, tên Dê, tuổi chạc ngũ tuần. Nạn nhân bị bắn bằng súng tự chế ngay trên đường đi làm rẫy.

Hiện trường vụ án đã được xoá sạch, nên kế hoạch đánh án “tốc chiến tốc thắng” mà anh thống nhất với đồng đội đã bị “phá sản” hoàn toàn. Anh em phải lưu lại bản để thu thập tài liệu.

Và, từ những ngày “ba cùng” với dân, anh đã phát hiện một thông tin quan trọng. Trước đây, bà Dê vốn là một thầy mo được dân làng tín nhiệm. Trong xã, hễ nhà nào có việc hệ trọng gì thì đều mời bà về “cúng ma, cúng giàng”.

Xét tất cả các mối quan hệ của mo Dê, thấy chỉ có hướng điều tra theo “nghiệp mo then” của nạn nhân là khả thi nhất, anh cùng đồng đội quyết định lần theo. Và, nhận định ấy đã hoàn toàn chính xác bởi vài ngày sau, anh nhận được tin báo, trước hôm bà Dê bị bắn chết, bà có đến cúng “ma” cho một gia đình người Mông ở trong xã. Gia đình ấy có cậu con trai duy nhất bị ốm, đã nhờ nhiều mo trong bản đến... đuổi “con ma ác” rồi mà bệnh tình vẫn không hề thuyên giảm. Bởi là một mo... cao tay nên bà Dê là người cuối cùng được gia đình mời đến.

Thế nhưng, chỉ sau vài hôm mổ lợn tế lễ linh đình, cậu bé tội nghiệp trên đã mất. Xót thương, gia đình cậu bé mất ăn mất ngủ và vô cùng căm phẫn kẻ đã “thả ma” hại con mình.

Và, một buổi đi nương, chẳng biết nghe ai xúi bậy, bố của cậu bé về nhà với vẻ mặt đằng đằng sát khí. Ông nói với mọi người rằng, chính mo Dê đã thả “ma” để hại con mình, ông phải trả thù. Mọi người nghe... thấy có lý bởi trong xã này, chỉ “con ma” của nhà mo Dê mới khiến các thầy mo khác bó tay, không xua đuổi được.

Thế nhưng, để công bằng, như các cuộc “thử ma” khác, ông cũng làm lễ cúng để nhờ “giàng” xem nhận định của mình có chính xác hay không. Vật... “thử ma” hôm ấy là quả trứng gà. Quả trứng được đặt ngang lên trôn bát, nếu sau khi cúng mà quả trứng vẫn nằm im, không dựng ngược lên theo chiều thẳng đứng thì đích thị mo Dê là kẻ đã... thả “ma” làm điều ác.

Thế nhưng, cả ba lần xì xụp cúng lễ thì cả ba lần quả trứng đều nằm im thin thít. Vậy là, ngay sau buổi lễ thử “vật tế” ấy, một kế hoạch trả thù đã được ông cùng với mấy người thân trong gia đình vạch sẵn trong đầu. Và kết quả là mo "Dê" đã bị giết.

Thượng tá Nguyễn Kim Thành kể, từ những chứng cứ không thể nào chối cãi, người cha đáng thương ấy đã bị bắt. Thế nhưng, tại cơ quan công an, dù thừa nhận hành vi giết người của mình nhưng người đàn ông ấy vẫn khăng khăng khẳng định mình làm thế là... đúng. Quả là một vụ án đáng nhớ.

Những “khổ chủ”... giời hành!

Thượng sĩ Giàng A Sênh, một chiến sĩ công an người Mông từng được giao thụ lí nhiều án thuộc loại xưa nay hiếm ấy. Sênh kể, cũng tại Bản Mù, cuối năm 2004, một nhóm dân trong bản Tà Ghênh đi làm nương rẫy, không may gặp tai nạn khiến một phụ nữ tử vong. Đó là chị Giàng Thị Mùa, cũng ở bản Tà Ghênh.

Chị Mùa đốt nương nhà mình, gió to khiến đám lửa cháy lan sang cả nương phía trên. Đám cháy đã làm hòn đá tảng ở nương trên lăn xuống, va vào người chị Mùa khiến chị chết ngay tại chỗ. Theo “lý” của người Mông, cái chết vô tình bắt nguồn từ đâu thì người đó (hoặc chủ phương tiện), phải hoàn toàn chịu trách nhiệm bồi thường.

Vậy là, ngay chiều hôm xảy ra tai nạn thương tâm đó, gia đình chị Mùa đã đến nhà có nương rẫy “có” tảng đá va vào người chị Mùa để phạt vạ (?). Lẽ thường, với những trường hợp như chết trâu, chết bò khác, gia đình đã “vô ý gây tội” sẵn sàng đền mà chẳng có phản ứng gì, thế nhưng hôm đó, gia đình chị  Mùa đã đưa ra “cái giá” quá cao khiến bên “đối tác” phản đối. Họ bảo, một xu họ cũng không đền, nếu thích thì cứ đưa ra pháp luật.

Vậy là, ngay lập tức gia đình chị Mùa có đơn gửi các cơ quan chức năng trong huyện. Thượng sĩ Giàng A Sênh kể, phải mất cả tháng trời, lên bản gặp từng người trong gia đình chị Mùa, hết lời khuyên giải thì họ mới chịu chấp nhận cái “lý” của công an tốt hơn “cái lý” vốn tồn tại bao đời của đồng bào mình.

Những vụ kiện tụng kiểu như trên, theo Thượng sĩ Sênh, giờ ở Trạm Tấu vẫn còn nhan nhản.

Chẳng hạn mới đầu năm nay, ông Cứ Sông Trang ở bản Giàng La Pán đâm đơn kiện ông Giàng Sông Tếnh cùng bản, bởi con trâu nhà ông Tếnh đã “cố ý” đuổi húc con trâu nhà ông Trang ngã xuống vực, què mất chân sau.

Đến nơi, tìm hiểu, Thượng sĩ Sênh được biết, khu chăn thả trâu của gia đình ông Tếnh gần với khu chăn thả của gia đình ông Trang, nên trâu nhà ông Tếnh đã húc trâu nhà ông Trang ngã nhào xuống vực. Theo lý của người Mông, thì bất cứ vật nuôi nào của nhà mình bị vật nuôi của người khác đánh trọng thương, không tiếp tục nuôi, làm việc được nữa thì bên “gây án” phải đền một nửa trị giá con vật.

Thế nhưng, khi nghe ông Trang phát giá con trâu nhà mình là 6 triệu đồng, tức là ông phải đền 3 triệu thì ông Tếnh không những không nghe mà còn tuyên bố: Không đền cho ông Trang dù chỉ một xu, một cắc.

 Nghe thế, ông Trang bực lắm. Ngay sáng hôm sau, ông có đơn ra xã, thế nhưng xã cũng chẳng biết giải quyết ra sao bởi một bên cứ đòi xử theo “lý” người Mông còn bên kia thì lại đòi giải quết theo pháp luật. Vụ việc mỗi ngày một nóng.

Nghe lập luận của cả hai bên và dư luận trong bản, xã, Sênh đã phải tiến hành “hoà giải” theo cái lý của người Mông nhưng với cách riêng của mình. Tối đó, Sênh tìm đến nhà ông Cứ Sông Trang. “Anh Trang à, cái bụng ông Tếnh nó tốt lắm mà. Nó đã chấp thuận đền sao anh lại không ưng chứ!”.

“Tao bảo nó đền thế mà nó có nghe đâu! Nó phải đền nhiều tiền để tao đi mua con trâu mới chứ!”.

“Có ai nhìn thấy trâu nhà ông ấy húc trâu nhà anh đâu! Theo pháp luật, ông ấy không đền thì anh cũng không làm gì được đâu à! Thôi, anh nghe cán bộ đi mà, hạ giá con trâu nhà mình xuống theo đúng giá của dân bản ấy, để cán bộ sang bảo ông Tếnh đền mà!”.

Nghe Sênh nói thế, ngẫm nghĩ hồi lâu, ông Trang đã gật đầu ưng thuận.

Thanh Đào