Bảo tàng chiến tranh của một cựu chiến binh

Ngày ngày, trong căn phòng nhỏ chưa đầy 20m², ông vẫn lụi cụi lau chùi những kỷ vật chiến tranh của chính ông, của đồng đội ông và cả những người chưa quen biết hiến tặng.

 

 

“Ông Lưu bảo tàng”.

Bảo tàng của ông lưu giữ rất nhiều kỉ vật, tất cả đều được giữ gìn cẩn thận trong tủ kính, trong hòm. Thậm chí, ông còn kì công trang bị hệ thống máy hút ẩm, máy sấy, điều hòa để phục vụ cho công tác bảo tồn kỉ vật. Đến thăm bảo tàng, người xem có thể cảm nhận được không khí của cả một thời kì lịch sử đấu tranh chống Pháp, Mỹ của dân tộc ta. Người ta có thể dễ dàng tìm thấy ở đây tấm áo trấn thủ, các loại súng đạn thô sơ nhất... hay chỉ là đôi dép cao su đã mòn gót, chiếc khăn bộ đội hoặc chiếc quần đã sờn theo những chuyến hành quân xa...

Những ngày đầu thành lập, bảo tàng chỉ có gần 400 kỉ vật do cá nhân ông Lưu giữ được. Sau dần, những người đồng đội cũ, bạn bè xa gần biết được tấm lòng của ông cũng tìm đến tặng kỉ vật của họ cho bảo tàng. Ông kể: “Có hôm, giữa trưa hè của năm 2004, cụ Phạm Thị Phấn, 83 tuổi (cư trú tại đường Trường Chinh – TP Nam Định) tìm đến tặng tôi túi bi đông đựng nước của Mỹ. Hay như cụ Nguyễn Thọ - một thương binh thời chống Pháp chống nạng mấy km đến biếu chiếc ba-lô vuông từ chiến dịch Điện Biên Phủ...”. Cứ thế, số lượng kỉ vật ngày càng nhiều thêm. Hiện nay, bảo tàng đã có gần 1.100 kỉ vật. Trong số ấy, người “ủng hộ” nhiều nhất là ông Phạm Văn Hợp và đại úy Trần Ngọc Phương (đều đang sống ở Nam Định), mỗi người gần 40 kỉ vật – ông Lưu cho biết.

Nhiều kỉ vật được lưu giữ tại bảo tàng có giá trị lịch sử như: bản đồ biệt khu thủ đô trước 1975, chiếc máy ảnh của Pháp sản xuất từ 1932, chiến lợi phẩm bật lửa zippo thu được từ chiến dịch Đường 9 - Nam Lào cuối 1971, danh sách tù binh của trại tù binh bản Thong – Xiêng Khoảng (Lào)...

Để người xem tiện theo dõi, ông Lưu xếp kỉ vật theo 3 khu vực rõ ràng: khu kháng chiến chống Pháp, khu kháng chiến chống Mỹ và thời kì bao cấp. Trong đó, thời kháng chiến chống Pháp lưu giữ 150 kỉ vật, thời kháng chiến chống Mỹ với gần 600 kỉ vật và thời kì bao cấp với hơn 300 kỉ vật...

Ông Lưu kể lại nguyên cớ mình thành lập bảo tàng chiến tranh ngay trong nhà riêng, ông xúc động: “Chuyến đưa những người đồng đội cũ của sư đoàn 312 về thăm lại chiến trường xưa ở các tỉnh Bắc Trung bộ đã thôi thúc lòng trắc ẩn của tôi. Những địa danh Ngã ba Đồng Lộc, Nghĩa trang Trường Sơn, Nghĩa trang Đường 9 - Nam Lào... giờ xanh rì một màu cỏ. Chúng tôi lau từng ngôi mộ rồi thắp nhang, cứ khi nào thắp nhang xong là anh em lại ôm nhau khóc, người run lên vì cảm động!”

 

Tấm lòng chiến hữu tặng Vũ Đình Lưu.

Sau chuyến đi ấy, ông Lưu cứ day dứt mãi: “Phải làm điều gì đó để lưu dấu quá khứ hào hùng của cả dân tộc. Đó cũng là tấm lòng tri ân với những người đã khuất, đồng thời giáo dục thế hệ con cháu về truyền thống yêu nước quý báu, về lịch sử đấu tranh giữ nước của cha anh.”.

Thế rồi, ông kì cạch đóng tủ, đóng hòm rồi gọi thợ về xây nhà... Mãi đến khi ông trưng tấm biển “Bảo tàng kỉ vật chiến tranh” thì mọi người mới vỡ lẽ. Ngày khai trương bảo tàng cũng chính là Ngày truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam, ngày 22/12/2007.

Không chỉ những cựu chiến binh đầu hai thứ tóc mà cả những bạn sinh viên, học sinh từ xa xôi cũng đến thăm bảo tàng của ông Lưu. Ngoài những kỷ vật thời chiến tranh, khi các bạn trẻ đến đây còn được chứng kiến những hiện vật của quãng thời gian đói nghèo của những năm tháng bao cấp. Những tấm tem phiếu, sổ gạo, sổ trợ cấp thương tật, giấy phép sử dụng loa truyền thông, giấy chứng nhận quyền sở hữu xe máy... vẫn ngồn ngộn hơi thở thời gian.

 

Những kỷ vật sẽ còn mãi với thời gian.

Trong bảo tàng, ông Lưu dành hẳn một khung ảnh lớn và một chiếc tủ lưu giữ những kỉ vật theo chủ đề: “Mãi mãi tuổi 20” để những người trẻ có thể tái hiện quá khứ của những chàng trai, cô gái ra đi vì Tổ quốc quyết sinh. Những tấm hình chụp những chiến sĩ trẻ ra trận và hi sinh khi vừa đôi mươi... Những cuốn nhật kí, sổ tay, sáng tác thơ... đã phai nét mực; chủ yếu là của các chiến sĩ thuộc đại đội trinh sát đóng quân ở chiến trường Lào, Quảng Trị những năm 1969 – 1974. Những dòng thơ vẫn như tỏa hơi ấm của lòng nhiệt huyết thế hệ trẻ:

“Ôm em, anh tạm biệt! /Ôi thương và yêu mến/Xa xăm là chiến sĩ /Xả đạn giết quân thù /Xông lên mà tiêu diệt/Cắt đi tiếng gầm thét /Vung cao súng hát ca/Xa xăm anh chiến thắng/Hạnh phúc anh với em /Em yêu và thương mến!”. Đoạn thơ này viết vào ngày 13/12/1972 của liệt sĩ Nguyễn Hữu Tập (Đông Hồng – Nguyên Xá – Đông Hưng – Thái Bình) đã trở thành niềm tin cho biết bao thế hệ tuổi hai mươi cầm súng ra trận ngày ấy...

Bạn Nguyễn Mai Anh (sinh viên năm 3 Trường đại học Văn hóa Hà Nội) chia sẻ: “Đây là lần đầu tiên tôi được thăm bảo tàng tư nhân, thật xúc động khi được xem những kỉ vật này. Càng xúc động hơn nữa trước tấm lòng của bác Lưu. Càng xem, tôi càng hiểu hơn về quá khứ và những con người đã làm nên lịch sử... Chúng tôi cám ơn bác Lưu nhiều lắm!”

Để tiện cho các bạn trẻ theo dõi, ông Lưu cẩn thận chú thích rất chi tiết, rõ ràng vào từng kỉ vật. Ví dụ như : “Tấm ảnh bé Trần Trung có bố là bộ đội, mẹ là giáo viên. Lần sinh nhật đầu tiên trong cuộc đời bé có chiếc áo mới may từ đôi quần đùi của bố gửi về. Nay Trung đã trưởng thành, là cán bộ giảng dạy Trường Kỹ thuật quân sự TP HCM”. Người tham quan vừa cảm nhận hình thù, màu sắc, đường nét của những kỷ vật, vừa được nghe chính người chủ kể về những kỷ vật ấy với niềm xúc động dâng trào.

Bảo tàng của ông Lưu ngày nào cũng có khách đến tham quan. Hơn hết, bảo tàng đã trở thành địa chỉ vàng cho những cuộc gặp gỡ ôn lại kỉ niệm xưa của các cụ cựu chiến binh, những người đồng đội cũ gặp nhau... và là nơi tiếp sức cho thế hệ trẻ hiểu thêm về lịch sử đấu tranh giữ nước của cả dân tộc.

 

Bảo tàng tư nhân “Kỉ vật chiến tranh” của ông Vũ Đình Lưu được thành lập ngày 22/12/2007 tại số 9/17 đường Đặng Việt Châu – phường Cửa Bắc – TP Nam Định – Tỉnh Nam Định theo quyết định số 3172/QĐ UBND của Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định. Mỗi kỉ vật trong bảo tàng đều được ông Lưu lập thành 3 bộ hồ sơ gửi Sở VH TTDL tỉnh, Bộ VHTTDL và Cục Di sản văn hóa. Hàng tháng/quý, ông Lưu có trách nhiệm báo cáo chi tiết về tình hình sử dụng, hiện trạng của các kỉ vật có trong bảo tàng lên các cơ quan chức năng nói trên.