Vụ mất cổ vật kỳ lạ của bảo tàng lịch sử TPHCM (cuối): Không tung tích, không thủ phạm?

> Vụ mất cổ vật kỳ lạ của bảo tàng lịch sử TPHCM: Đi tìm lai lịch chiếc chén “tham thì thâm”

Chiếc chén ngọc tương tự chén “Tham thì thâm” của nhà nghiên cứu, sưu tầm cổ ngoạn Trần Đình Sơn.

Sau khi tiếp nhận 849 cổ vật của cụ Vương hiến tặng vào năm 1997, Bảo tàng Lịch sử TP HCM lưu giữ toàn bộ số cổ vật này trong tầng hầm và lập một phòng trưng bày riêng có tên gọi “Sưu tập Vương Hồng Sển”.

Gian này trưng bày hàng trăm món cổ ngoạn của cụ Vương nhưng chiếc chén ngọc “Tham thì thâm” ít có dịp xuất hiện trước công chúng. Bởi vậy, “dung nhan” chiếc chén ngọc này chỉ có một sốt ít cán bộ của bảo tàng biết đến. Biết thật rõ giá trị về lịch sử cũng như về vật chất của chiếc chén thì càng ít người hơn. Nhưng giới chơi, sưu tầm cổ vật có “máu mặt” ở Sài Gòn, Hà Nội thì biết nó rất rõ và có thể cho ra một cái giá hẳn hoi.

Chén ngọc này nằm “thảnh thơi” suốt trong kho 11 năm thì đến một ngày của tháng 7/2008 nó đột nhiên biến mất. Một buổi sáng, một cán bộ kho lưu trữ của bảo tàng có lệnh xuất kho chiếc chén này để mang ra trưng bày. Chiếc chén được kiểm, lau chùi và đã xuất kho cho cán bộ phòng trưng bày, tuyên truyền.

Một nhân viên của phòng này cầm chén lên phòng làm việc, chuẩn bị nội dung để in tài liệu chú thích, thuyết minh. Sau đó người này đóng cửa phòng, đi ra ngoài, khoảng 5 phút sau quay lại thì chiếc chén đã… “bay hơi”, không còn lại một dấu tích.

Một lệnh khám xét nội bộ đã được lãnh đạo bảo tàng ban ra, nhưng sau cả buổi khám xét, tung tích chiếc chén vẫn không được tìm thấy. Một cuộc truy tìm quy mô cũng được bảo tàng triển khai tối đa. Từng gốc cây, bụi cỏ, nhà vệ sinh, thùng rác, mọi ngóc ngách… đều bị lật tung nhưng “tung tích” của chiếc chén vẫn bặt vô âm tín. Người ta đồn đoán rằng, chiếc chén ngọc này vẫn nằm trong vòng kiểm soát nội bộ của nhân viên bảo tàng. Từ đó cho đến nay, tuy giấu kín mọi thông tin về sự biến mất đầy bí ẩn của chiếc chén “Tham thì thâm”, nhưng đồng thời lãnh đạo bảo tàng vẫn khẳng định là đang truy tìm trong nội bộ.

Đến cuối năm 2012 vừa qua, thông tin “động trời” về việc mất tích chiếc chén ngọc quý giá này mới lọt ra ngoài. Sự việc được phát giác là do bà Vương Thị Việt Hoa, cháu của cụ Vương. Bà Hoa biết rất rõ về chiếc chén ngọc này vì đã từng được người ông của mình cho cầm, ngắm và xem ông biểu diễn nhiều lần với các nhà sưu tầm khác. Đã lâu không thấy chiếc chén được trưng bày, bà Hoa có thắc mắc và được lãnh đạo bảo tàng cho biết, chiếc chén đã… “bay hơi” không tung tích, không thủ phạm từ năm 2008.

Điều tra và giả thuyết

Từ thông tin và bức xúc của bà Hoa, báo giới mới có dịp… hỏi thăm về số phận chiếc chén ngọc này vào cuối năm qua. Bà Trần Thị Thúy Phượng, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử TP HCM cũng đã xác nhận chiếc chén ngọc này đã biến mất.

Điều đáng tiếc là, khi chiếc chén ngọc do bảo tàng cất giữ bị “bay hơi”, lãnh đạo bảo tàng đã không hề có động thái nào báo cáo ngay cho lãnh đạo Sở VH,TT&DL biết để có hướng xử lý. Thay vào đó, lãnh đạo bảo tàng lại có hướng xử lý bưng bít thông tin, “đóng cửa bảo nhau”. Cán bộ làm mất hiện vật chỉ bị cắt thi đua và chỉ nhắn tin xin lỗi đến người thân của cố học giả Vương Hồng Sển qua kênh… báo chí.

Tuy nhiên, theo tin từ Công an TP HCM thì sự việc đã được Phòng Cảnh sát điều tra về trật tự và an ninh xã hội lên chuyên án điều tra ngay từ sau Tết Nguyên đán Quý Tỵ. Một cán bộ ban chuyên án cho biết, căn cứ vào tin trinh sát và dư luận, thì chỉ một vài cán bộ cấp cao của bảo tàng, có kiến thức sâu về khảo cổ, cổ vật mới biết về giá trị (hiện kim) của chiếc chén ngọc này trên thị trường buôn lậu cổ vật. Khả năng chiếc chén này bị mất cắp là theo “đơn đặt hàng” cụ thể từ một trùm buôn lậu đồ cổ nước ngoài và rất khó có khả năng thu hồi lại. Vì thời gian mất tích của chiếc chén ngọc này là quá dài, nó lại nhỏ gọn rất dễ cất giấu và “trà trộn” vào các lô hàng đồ mỹ nghệ giả cổ đang được buôn bán tràn lan.

Vì quá quý hiếm nên nếu chiếc chén ngọc này được giới buôn đồ cổ chào bán theo kiểu “thì thầm, to nhỏ” hoặc đã lọt vào tay một nhà sưu tầm nào đó, thì cũng không thể bưng bít thông tin này được, bởi thân phận chiếc chén quá nổi tiếng.