Thúy Kiều yêu Nguyễn Du - Tại sao không?

Không bê nguyên xi tác phẩm vào vở diễn

Vở nhạc kịch này sẽ do nhạc sĩ Nguyễn Thiện Đạo viết nhạc, kịch bản văn học của Nguyễn Việt và phần biên đạo múa sẽ do NSND Nguyễn Công Nhạc thực hiện. “Tuy nhiên, tôi sẽ không thể viết nhạc nếu chỉ dựa vào kịch bản có sẵn”, nhạc sĩ Nguyễn Thiện Đạo nói. Ông cho biết, trước đây ông và NSND Nguyễn Công Nhạc cũng đã hợp tác dựng vở Trương Chi khá thành công và ăn ý với nhau. Vì thế, để thể hiện thành công phần âm nhạc, ông sẽ tham gia vào khâu thực hiện kịch bản.

Mặc dù từng tham gia viết nhiều bản giao hưởng nổi tiếng nhưng nhạc sĩ Nguyễn Thiện Đạo vẫn cho rằng, chuyển thể tác phẩm kinh điển này là một thách thức không nhỏ. “Bởi truyện Kiều là một kiệt tác thi ca, không người Việt nào là không biết đến. Làm thế nào để chuyển thể thành công, nhất lại là trong thể loại opera - ballet. Nếu chọn một câu chuyện dân gian để làm ballet thì đơn giản hơn vì bản thân cốt truyện của nó cũng đã khiến người ta rung động rồi.  Còn Truyện Kiều, cái hay của nó không chỉ ở cốt truyện mà còn ở ý thơ. Nhưng nếu đưa truyện Kiều lên sân khấu và đọc thì hỏng. Người ta sẽ dễ dàng so sánh nó với nguyên bản. Vì thế, trong vở diễn này, tôi quyết định chỉ nên lấy cốt truyện, lấy những cái cơ bản, cái hay nhất của Kiều để đưa lên chứ không bê nguyên xi tác phẩm vào vở diễn”, ông tâm sự.

Lúc đầu, ông và các tác giả khác chọn ballet là ngôn ngữ thể hiện, nhưng khi đi sâu vào thực hiện thì thấy rằng nếu chỉ chọn một hình thức để thể hiện một tác phẩm đồ sộ như truyện Kiều thì chắc chắn sẽ thất bại. Nó phải là tổng thể của nhiều loại hình nghệ thuật như: opera, ballet, điện ảnh, múa và mọi hình thức phát âm, nhưng cái sườn chính vẫn là opera và ballet. Ông quan niệm, lấy từ Kiều nhưng không phải là dịch Kiều hay lược cốt truyện. Nội dung đưa lên không thể nào có những tình tiết chi li như là một cuốn truyện. Nó phải có sự giản dị trong cấu trúc thì người xem mới hiểu được. Ông khẳng định: “Lấy Kiều để diễn Kiều thì rất dễ khiến khán giả so sánh. Phải biến đổi nó đi, phải thể hiện được sự sáng tạo của mình trong đó, nhưng phải làm sao để vẫn nêu được cái đẹp trong thơ Nguyễn Du”.

Nguyễn Du sẽ bị “chất vấn” !

Trong vở diễn này, Nguyễn Du và Thuý Kiều là nhân vật xuyên suốt chiều dài tác phẩm. Thuý Kiều không phải yêu Kim Trọng hay Từ Hải như mọi người đã biết mà là Nguyễn Du yêu say đắm Thuý Kiều. “Tại sao lại không? Đọc truyện Kiều ai cũng cảm nhận được là Nguyễn Du rất đồng cảm và thương Kiều thì mới hiểu được tận cùng nỗi đau của Kiều như thế chứ”. Và nhân vật Nguyễn Du sẽ là hiện thân của Từ Hải, một chút của Kim Trọng và một tí tẹo của Thúc Sinh.

Thúy Kiều và Thúy Vân - Ảnh minh họa từ Wikipedia

Phần sân khấu cũng phải được thiết kế sao cho thật sự sáng tạo và khoa học. Về cơ bản, nó được chia thành 3 phần, có lúc sẽ cùng diễn song song. Trong đó, sân khấu chính giữa sẽ là cốt truyện Kiều, sân khấu bên trái sẽ là Nguyễn Du và Thuý Kiều bên phải sẽ là dành cho các nhân vật quần chúng thay tác giả “chất vấn” Nguyễn Du. Đây được coi là điểm hết sức táo bạo, không chỉ để thể hiện tính sáng tạo mà còn giúp khán giả hiểu hơn về những “góc khuất” của truyện Kiều, nhằm giải đáp những bí ẩn của cuộc đời Nguyễn Du và thân phận nàng Kiều. Chẳng hạn: “Này Nguyễn Du, sao ông lại yêu Kiều”, “Sao hồi đó ông không để cho Kiều nhảy xuống sông Tiền Đường tự tử là hết, còn cho nàng sống lại, tái hợp với Kim Trọng làm gì?”. Và những câu trả lời “chất vấn” không chỉ giải quyết tính triết lý mà còn phải thật hài hước và gần gũi.

Vở diễn có độ dài hơn 100 phút nên nhân vật Kiều sẽ có 2 người đảm nhận, vì không có một diễn viên múa ballet nào đủ sức múa liên tục trong vòng 20 phút. Sân khấu có thể là Nhà hát lớn, cũng có thể phải diễn ở sân vận động bởi chỉ tính riêng lực lượng diễn viên đã lên đến 150 người. Tuy nhiên, tên gọi chính thức của vở diễn cho đến thời điểm này vẫn chưa được chọn. Nhạc sĩ Nguyễn Thiện Đạo cho biết, rất có thể nó sẽ không trùng với nguyên mẫu. Truyện Kiều là của Nguyễn Du, phải lấy một cái tên khác, vì trong đó có nhiều yếu tố “làm mới” của nhiều nghệ sĩ tham gia viết kịch bản.

Được biết, vở nhạc kịch này là dự án nằm trong chương trình quảng bá tư tưởng của Nguyễn Du và giới thiệu di sản văn hoá của tỉnh Hà Tĩnh được thực hiện từ tháng 9/2006. Trong khuôn khổ của chương trình này, một quỹ mang tên Nguyễn Du và khu văn hoá du lịch tại quê hương của Nguyễn Du sẽ được thực hiện. Quỹ UNESCO sẽ là đơn vị tài trợ để đưa vở diễn này đi biểu diễn không chỉ ở trong nước (TP.HCM và Hà Nội) mà còn ở một vài nước Tây Âu.

Thanh Hà