Nguyễn Thị Minh Ngọc: "Viết như ngày mai mình sẽ chết"

Cầm bút từ rất sớm, tại sao đến lúc này chị mới phát hành cuốn tiểu thuyết đầu tiên?

Tôi còn nhớ năm 1985 có rất nhiều đổi mới về kinh tế. Bọn chúng tôi lúc đó ra trường không được ai dùng nên tự đứng ra lập nhóm gọi là Câu lạc bộ đạo diễn trẻ. Và chúng tôi cùng anh chị Thanh Bạch, Xuân Hương, Tất My Loan sáng lập nhóm Tuổi trẻ cuộc sống hoạt động rất sôi nổi. Trong không khí đó, tôi nghĩ đến lúc mình viết được rồi.

Thế nhưng, nghĩ thì dễ nhưng cầm bút lại rất khó. Vì có quá nhiều việc xảy ra với mình, nhưng mình thấy chữ nghĩa bất lực không thể viết ra. Trong Ký sự người đàn bà bị chồng bỏ có thấp thoáng hình ảnh của anh Lưu Quang Vũ qua nhân vật Quân Lam. Vì anh Vũ là một trong những người anh tinh thần, đã khuyến khích tôi đi vào nghề viết kịch bản. Rất nhiều bạn bè khác cũng động viên. Ngày ấy, tôi chỉ viết được truyện ngắn và ký tên là Trần Anh Thức.

Tôi còn nhớ ngày đó mình hay tham dự những lớp dạy kỹ năng viết. Có một lần đi nghe bác Tô Hoài nói chuyện, bác kể " Sau cách mạng 45 thì phải vài năm sau tôi mới viết lại được". Chắc là tôi cũng giống như bác vậy. 

Sau cái chết của gia đình anh Lưu Quang Vũ. Rồi sự ra đi rất đột ngột của nhà văn Hoàng Ngọc Tuấn. Hay tác giả Ngọc Linh cũng qua đời trong khi đang cày 100 tập phim Đại gia đình ...  Tất cả những cái chết của bạn bè, người thân trong gia đình khiến tôi day dứt rất nhiều.

Tôi luôn nhủ lòng phải cố viết nhanh những tác phẩm mình đang ấp ủ. Tôi luôn cố viết cứ như thể là ngày mai mình sẽ phải chết đi. Vì thế, cuốn tiểu thuyết Ký sự người đàn bà bị chồng bỏ ra đời.

Nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc tại buổi giao lưu.

Cuốn tiểu thuyết này có bao nhiêu phần là ký niệm về cuộc đời chị?

Tôi có đọc một truyện của G.Marquer viết và quá thích cái tựa cuốn tiểu thuyết của ông cũng có nhắc đến thể loại ký. Thế nhưng, không phải tất cả các chi tiết trong cuốn sách của tôi đều thể hiện ở dạng ký.

Ví dụ, có một chi tiết trong sách giống với thực tế là ngoài đời tôi cũng sắm khá nhiều áo cưới, nhưng cứ trục trặc mãi nên đến năm 51 tuổi tôi mới có thể lấy chồng, lập gia đình lần đầu tiên. Nhưng cái khác là cho đến tận bây giờ thì tôi chưa có dấu hiệu nào là sẽ bị chồng bỏ.

Có một sự thay đổi trong phong cách viết giữa phần 1 và phần 2 cuốn sách này. Phần hai có phần phóng túng và hoảng loạn , có chỗ hình như chị viết như đang 'lên đồng', vì sao có sự thay đổi đó?

Có những người đọc xong cuốn sách, chia sẻ với tôi là họ thích một trong hai phần thôi. Có người thích phần 1, có người thích phần 2. Tôi cố gắng viết để cho nhiều loại độc giả khác nhau có thể tiếp cận cuốn sách của mình. Vì đây là cuốn sách tôi viết trong nhiều khoảng thời gian khác nhau.

Phần hai của cuốn tiểu thuyết này liên quan nhiều đến những cái chết của người thân, bạn bè. Tôi nghĩ, sống còn khó hơn chết. Xung quanh tôi còn có quá nhiều chuyện. Tôi chỉ cố gắng ghi nhận được chừng nào thì hay chừng đó.

Chị có dự định viết tiếp một cuốn tiểu thuyết khác không?

Khi ở New York, hằng đêm tôi đều viết và đã viết được nửa cuốn sách mang tên Tôi chối từ tôi. Nhưng rồi công việc tại Việt Nam cuốn tôi đi, đến nỗi chẳng thể viết tiếp một chữ nào. Thêm cái xui nữa là tôi lại bị mất laptop. Chắc là phải dành thời gian để viết lại từ đầu.

Tôi nghĩ nếu là tự truyện hay hồi ký thì nó sẽ nằm trong cuốn này nhiều hơn là cuốn đầu tiên. Tôi hay nói đùa với bạn bè của mình là cuốn tiểu thuyết thứ hai này sẽ có đầy đủ những yếu tố giật gân, ăm khách như "cướp, hiếp, giết".

"Ký sự người đàn bà bị chồng bỏ" có khá nhiều hình ảnh gợi nhắc đến người thật, việc thật. Phản ứng của những người thân và bạn bè của chị thế nào khi cuốn sách ra mắt?

Cho đến bây giờ thì chồng tôi chưa đọc cuốn này, cả gia đình chồng cũng vậy. Còn ngoài ra, chưa có ai kiện tôi hết. Cũng chưa có ai phàn nàn tôi viết như vậy là làm tổn thương người khác.

Có vài chi tiết mà mọi người nói là sao tôi ác quá, ví dụ, trong sách có đoạn tôi cho nhân vật nam rớt xuống hố và chết. Nhưng mọi người đâu biết rằng, đó là một chi tiết có thực. Người em trai của tôi đã chết vì rớt xuống một cái hố 18m trong lúc tham gia vào một công trình xây dựng.

Nhà văn Lê Anh Hoài từng nhận xét một khoảng thời gian dài 10 năm sau 30/4/1975, văn học miền Bắc thể hiện lên trang giấy những cái nhìn phản tỉnh qua các nhân vật trong "Thân phận tình yêu" của Bảo Ninh, "Thời xa vắng" của Lê Lựu, "Mảnh đất lắm người nhiều ma" của Nguyễn Khắc Trường ... Theo chị, tại sao văn học miền Nam vẫn còn những vấn đề bị bỏ quên trong hơn 20 năm nay?

Cách đây vài năm tôi có gặp nhà văn Bảo Ninh. Anh có nói cuốn sách mà anh đang viết là về vùng miền Nam trước năm 1975. Tôi hỏi: "Sao anh gan quá vậy? Lúc đó anh đâu có sống trong đây?". Ảnh có nói một câu khiến tôi buồn hoài "Tại sao bao nhiêu người trong đó mà không ai chịu viết?".

Bản thân tôi thấy mình chỉ làm được một phần rất nhỏ. Một chút xíu nào đó bên sân khấu, một chút xíu bên điện ảnh rồi văn học. Tôi luôn kêu gọi các nhà văn khác hãy viết nhiều hơn nữa về miền Nam.

Giữa sân khấu, điện ảnh và văn học, chị thấy mình mặn mòi nhất với loại hình nào?

Đây là câu mọi người ta thường hỏi tôi nhất. Cân đi cân lại, tôi thấy cái mà mình còn để lại nhiều nhất là trong văn học. Mặc dù thù lao trong nghề này chẳng là cái gì cả. Nhiều khi còn bị "âm". Tôi nhớ nhà văn Y Ban, tác giả tập truyện ngắn I am Đàn Bà từng chia sẻ về thù lao của nhà văn bèo bọt như thế nào.

Trước khi cuốn sách này được ký hợp đồng phát hành với công ty Văn hóa phương Nam, tôi phải bỏ tiền túi ra in sách và đi bán sách như đi bán những ổ bánh mì, gửi chỗ này 5 cuốn, chỗ kia 10 cuốn. Nhiều khi sau một năm tìm lại chỗ mình đã ký gửi sách, thì chỗ đó đã biến thành chỗ bán bánh mì thật.

Có lúc cả sách và tiền bán sách mất hết luôn mà còn bị người ta mắng: "Chị làm sân khấu giàu lắm rồi, tên chị xuất hiện trên báo liên tục, cần gì đi gom bạc lẻ từ mấy cuốn sách này chứ?"

Nhưng dù bất cứ chuyện gì đi nữa, với văn học, tôi được là chính mình nhất.

Đã trải qua nhiều thăng trầm, chị thấy cuộc đời mình hiện tại đang ở trong giai đoạn nào?

Tôi nhớ có câu nói đại ý, có những thời đại chứa nhiều kiếp người, nhưng có những kiếp người chứa nhiều thời đại. Tôi cũng vẫn chưa biết rồi đời mình sẽ trôi về hướng nào. Nên thôi, để cho người khác nhận xét và đánh giá về điều đó đi.

Theo Anh Vân
VnExpress