Hạn chế lây nhiễm tới 96% nhờ điều trị sớm

Khám thai định kỳ nhằm tư vấn điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Ảnh: PV.

Điều trị thuốc kháng virus HIV

Tại chương trình giao lưu, PGS.TS Bùi Đức Dương – Phó Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế cho biết: Theo nghiên cứu của nhiều quốc gia cho thấy, nếu điều trị sớm thì khả năng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con giảm tới 96%, thậm chí nếu điều trị trong giai đoạn đầu của thai nghén thì khả năng lây truyền trực tiếp từ mẹ sang con có thể bằng không (0).

Cũng theo PGS.TS Dương, những phụ nữ nhiễm HIV đang mang thai cần được điều trị thuống kháng virut HIV (ARV). Vì vậy, cách tốt nhất là nên đến ngay các trung tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản hoặc bệnh viện sản để được chăm sóc và quản lý thai sản, được tư vấn về cách chăm sóc, điều trị, dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Hiện nay Cục phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) đã có hướng dẫn rất cụ thể về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cũng như việc chăm sóc, theo dõi, điều trị dự phòng, điều trị nhiễm trùng cơ hội cho trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV.

Tại 63 tỉnh thành trên cả nước cũng đã có các cơ sở cung cấp dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Nếu được can thiệp dự phòng, các bà mẹ hoàn toàn có thể sinh con không nhiễm HIV. Trên thực tế, tại một số tỉnh đã có tỷ lệ lây truyền dưới 5%. Có nghĩa là 100 bà mẹ nhiễm HIV sinh con thì chỉ có 5 bà mẹ sinh con bị nhiễm HIV.

Phòng tránh lây nhiễm trong quá trình chăm sóc

Với những thắc mắc có phải tất cả phụ nữ nhiễm HIV hoặc chồng của họ nhiễm HIV thì sinh con cũng bị nhiễm HIV hay không? PGS.TS Dương khẳng định, nếu được điều trị dự phòng thì chỉ có 5-10% trẻ bị nhiễm HIV từ mẹ trong giai đoạn mang thai. Trong các quá trình tiếp theo như chuyển dạ, đẻ, cho con bú... tỉ lệ này sẽ tăng lên do những va chạm, tiếp xúc, xây xát.

Do vậy, để giảm tỷ lệ này thì lời khuyên dành cho các bà mẹ là cần thiết phải phát hiện sớm trong giai đoạn đầu của thai kỳ để biết tình trạng nhiễm HIV của mình và để được điều trị sớm, để bảo vệ cho trẻ ra đời không nhiễm HIV. PGS.TS Dương cho rằng, hai vợ chồng người nhiễm HIV cần tới các bác sỹ để có những lời khuyên tốt nhất và hướng dẫn cách dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con để hạn chế tối đa khả năng lây nhiễm.Việc thăm khám nên được thực hiện tốt nhất sớm trước khi thai kỳ được 14 tuần.

Nhiều phụ nữ thắc mắc về việc trẻ bú sữa mẹ có thể bị nhiễm HIV không? Ths. Bs Nguyễn Văn Lâm, Phó trưởng Khoa Truyền nhiễm BV Nhi TƯ cho biết, virus HIV có thể lây truyền qua đường sữa mẹ, vì vậy, trẻ có thể bị nhiễm virus HIV từ người mẹ nhiễm HIV hoặc người nhiễm HIV đang cho trẻ đó bú.

Tuy nhiên, nếu người mẹ đang được điều trị thuốc kháng virus HIV (ARV) hiệu quả cao thì nguy cơ lây nhiễm sang bé là rất thấp. Trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV nếu không có can thiệp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con thì tỉ lệ con bị nhiễm HIV là từ 25-40%. Ngay sau trẻ sinh ra được 4-6 tuần tuổi đã có thể làm các xét nghiệm khẳng định trẻ có bị nhiễm HIV hay không. Vì vậy cần đưa trẻ đến các phòng khám ngoại trú HIV để được tư vấn, xét nghiệm chẩn đoán sớm HIV.

Ths.BS Lâm nhấn mạnh, thuốc kháng virus HIV (ARV) chỉ có tác dụng ức chế sự nhân lên của virus HIV chứ không thể tiêu diệt được loại virus này. Vì vậy, người nhiễm HIV khi được điều trị bằng thuốc này phải được điều trị suốt đời và phải tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị, như uống thuốc đúng giờ, đúng liều, đúng cách và phải khám lại định kỳ đầy đủ để đảm bảo chắc chắn là virus được ức chế, tránh được sự kháng thuốc của virus HIV.

Nhóm đối tượng này được khuyến khích đi xét nghiệm thường xuyên để biết được tình trạng HIV của mình. Dự phòng sớm lây nhiễm HIV được chia làm hai giai đoạn. Khi phụ nữ chưa nhiễm HIV, thì cần cung cấp các kiến thức để tự bảo vệ bản thân. Khi thực hiện các hành vi không an toàn có khả năng nhiễm HIV như quan hệ tình dục không an toàn, thì cần được xét nghiệm HIV sớm để tình trạng HIV và có biện pháp bảo vệ mình, bảo vệ bạn tình và được điều trị sớm tránh lây nhiễm cho bạn tình và cho con. Để khẳng định bệnh nhân nhiễm HIV chỉ có một phương pháp duy nhất là xét nghiệm máu.

Ths.BS Mai Xuân Phương, Cục HIV/AIDS cũng cho rằng, xét nghiệm HIV khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sản phụ khoa là việc rất nên làm và cũng chính là để tháo gỡ cảm giác lo lắng. Mặc dù người đó đang sống lành mạnh nhưng vẫn có thể bị nhiễm HIV từ chồng/ vợ hoặc tiếp xúc trực tiếp với các dịch sinh học, ví dụ như máu và các chế phẩm của máu từ người nhiễm HIV.

 Hoài Nam