Nên đưa Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ra khỏi Bộ Tài chính

>> Cổ phiếu ào ạt lên giá

Dù thị trường chứng khoán thế giới và khu vực đang ở chiều hướng “u ám” nhưng chỉ với thông tin Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ xem xét lại Chỉ thị 03 về khống chế dư nợ cho vay trong đầu tư chứng khoán và động thái mua vào lượng lớn ngoại tệ, thị trường CK Việt Nam đang “đỏ rực” đã vụt bừng dậy, chỉ số VN-Index tăng thêm gần 40 điểm.

Điều đó cho thấy, tiềm năng tăng trưởng còn rất lớn, vấn đề là hạn chế trong cơ chế điều hành và quản lý của cơ quan chuyên môn. Đây là vấn đề thời sự nóng hổi, có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế và Báo GĐ&XH đã nhận được những trao đổi thẳng thắn, phân tích sắc bén của những chuyên gia kinh tế hàng đầu, như TS Lê Đăng Doanh; chuyên gia tài chính ngân hàng, TS Nguyễn Đức Hưởng...

TS Nguyễn Đức Hưởng, Giám đốc Ngân hàng NN&PTNT Thăng Long, cố vấn thường trực Bản tin tài chính VTV1

Ông nghĩ gì về việc ngày 16/1, thị trường chứng khoán (CK) VN đột ngột tăng trưởng trở lại sau một quá trình dài “xuống” rất sâu?

Nếu có kiến nghị nào cho thị trường CK mạnh lên, ông sẽ nói gì?

- Tôi cho rằng, phải trả lại quyền lực cho cơ quan quản lý về chứng khoán. Tức là không nên để Uỷ ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) trực thuộc Bộ Tài chính. Rõ ràng thị trường CK là một kênh huy động vốn đặc biệt, cực kỳ quan trọng đối với nền kinh tế thị trường mà UBCKNN là cơ quan trực tiếp điều hành, thế nhưng lại chỉ ngang tầm một vụ, cục của Bộ Tài chính, không có được quyền lực thực sự trong việc quyết định những vấn đề lớn. Vậy nên, theo tôi UB này phải trực thuộc Chính phủ, những quyết sách mới nhanh được. Các nước trên thế giới đều làm vậy. Ở Việt Nam, cách đây 5-7 năm do thị trường chứng khoán còn quá nhỏ nên việc đưa vào Bộ Tài chính là biện pháp tức thời nay vẫn chưa tách được. Thực sự UBCK phải riêng ra và coi như là một “Bộ đặc biệt”.

Vì sao ông lại cho rằng nên đưa UBCKNN ra khỏi Bộ Tài chính?

- Có mấy nguyên nhân sau: Thứ nhất, CK là một kênh huy động vốn rất lớn cho nền kinh tế.

Thứ 2, UBCKNN là một trung tâm, một CLB sinh hoạt của các doanh nghiệp Việt Nam. Về tương lai, các DN khi hoạt động đều phải tính chuyện “lên sàn” vì thế sẽ thành một trung tâm kinh tế, một thị trường tiền tệ rất lớn ở VN. Kinh tế càng phát triển thì chứng khoán càng phát triển và đòi hỏi phải có một cơ quan đủ mạnh, bởi tính nhạy cảm và kịp thời của thị trường. Nếu UBCKNN như một vụ, cục của Bộ Tài chính, phải qua một cấp trung gian nữa thì tính kịp thời đó sẽ mất đi. Vậy nên, UBCKNN phải trực thuộc Chính phủ, do Chính phủ điều hành trực tiếp.

Thứ 3 là UBCKNN sẽ không đủ thực quyền để có quyết sách. Các nhà đầu tư nước ngoài họ cũng nhìn vào đấy và cho rằng rất hành chính nên không tin tưởng.

Và nữa, cơ chế quản lý, chế độ đãi ngộ ở đây cũng phải thay đổi theo hướng tiền lương đủ bù đắp sức lao động với cường độ cao của các cán bộ, công nhân viên, nếu không sẽ xảy ra hiện tượng “chảy máu chất xám”. Thực tế thời gian qua, nhiều cán bộ trẻ và giỏi ở UBCKNN đã bỏ về các Cty chứng khoán làm, vì mức lương ở những nơi này cao hơn hàng chục lần khi còn ở UBCKNN “ăn lương hành chính”.

Ông nghĩ mệnh lệnh hành chính đã tác động đến thị trường CK ra sao?

- Khi chứng khoán đang nở rộ thì lại có quy định: Cần tranh thủ thu thuế nhà đầu tư, cần “hạ nhiệt” thị trường bằng mọi cách, hạn chế cả nguồn vốn và kìm hãm nhà đầu tư… Trong khi đáng lẽ phải là kích thích, kích cầu và tăng cường quản lý, quản trị rủi ro…

Theo tôi, cần quy định khi cho vay tiêu dùng và các hoạt động kinh tế khác trích rủi ro 5-10% chẳng hạn, thì cho vay chứng khoán phải là 20-30%, để các tổ chức tín dụng chủ động kinh doanh trên thị trường này xác định được rủi ro và mức độ cho vay là bao nhiêu. Việc sửa Chỉ thị 03 có ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế khi tăng quyền tự chủ cho các ngân hàng thương mại. Những ngân hàng này sẽ hiểu họ nên cho vay như thế nào, độ rủi ro ra sao. Các cơ quan hành chính Nhà nước chỉ nên quản lý ở cấp vĩ mô, tránh đi vào quá tiểu tiết. Chúng ta không thể hành xử kiểu lúc sôi động thì “cắt cầu”, lúc ế ẩm thì “kích cầu” như hiện nay được. Hay như thị trường BĐS cũng vậy, khi sốt đất thì hô hào “hạ nhiệt”, lúc yên ắng thì lại đi “phá băng”. Phải tôn trọng quy luật của thị trường và nghiên cứu thị trường để quản lý.

Theo ông, Chỉ thị 03 nên sửa theo hướng nào?

- Không quy định quá tiểu tiết mà phải là vĩ mô. Tức là phải quản lý và kiểm soát bằng các công cụ quản lý tiền tệ, tức là nếu cho vay chứng khoán thì phải trích dự phòng rủi ro cao hơn những hoạt động tín dụng khác.

Nhưng một số nền tài chính trên thế giới đã chứng kiến những cuộc khủng hoảng về CK, trong đó có cả nguyên nhân do các tổ chức tín dụng cho vay tràn lan?

- Cho vay như thế nào, mức độ ra sao thì chính người cho vay đã chủ động rồi. Còn chứng khoán là cho vay % trên mệnh giá (mà đây là mệnh giá gốc) chứ không phải cho vay trên thị giá, thì có khủng hoảng đến bao nhiêu cũng không bao giờ mất vốn. Tất cả các ngân hàng cho vay họ đều tính toán được như vậy. họ tính toán được rằng nếu trong trường hợp rủi ro nhất thì họ sẽ như thế nào? Vậy nên, theo tôi, việc thay đổi biện pháp quản lý của Chỉ thị 03 và việc tách UBCKNN ra khỏi Bộ Tài chính là việc cần làm ngay. Dù muộn còn hơn không.

Xin cảm ơn ông!     

TS. Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Tw: “VN-Index chỉ tăng một vài phiên, nếu…” Ông có thể cho biết nguyên nhân khiến thị trường CK Việt Nam đổi chiều? - Đó là do thông tin Ủy ban chứng khoán NN đã chính thức đề nghị Ngân hàng Nhà nước mua ngoại tệ để tăng thêm tiền đồng cho thị trường. Đồng thời, xin chỉ đạo của Chính phủ về biện pháp hỗ trợ thị trường và tiếp tục đề xuất giãn thời hạn siết dư nợ theo Chỉ thị 03. Tuy nhiên, Vn-Index chỉ tăng trong vòng từ một đến hai phiên, sau đó chững lại để thăm dò tình hình. Vì vậy, để thị trường chứng khoán tăng một cách bền vững, các cơ quan quản lý cần ban hành văn bản và công bố thời gian gia hạn đối với Chỉ thị 03, để nhà đầu tư vững tin hơn. Nhiều ý kiến cho rằng, nên tách UBCKNN ra khỏi Bộ Tài chính, để Uỷ ban này dễ dàng điều tiết thị trường, ông nghĩ sao về điều này? - Tôi nghĩ điều này là hoàn toàn cần thiết. Ở các nước trên thế giới, thị trường chứng khoán phát triển bền vững là do UBCK là một thể chế hoàn toàn độc lập, có thể tự điều tiết thị trường. Trong điều kiện thị trường chứng khoán phát triển như hiện nay, nếu tiếp tục để UBCK chỉ là một đơn vị như vụ hoặc cục thuộc Bộ Tài chính - cơ quan liên quan đến việc điều tiết ngân sách của Nhà nước sẽ là sai lầm. Vì điều này sẽ làm cản trở đến sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán, bởi những quy định thu chi trong ngân sách nhà nước. Nếu muốn thị trường chứng khoán thực sự phát triển thì việc tách UBCK ra khỏi Bộ Tài chính là điều sớm muộn cũng phải làm.  Xin cảm ơn ông!

 

Chí Long - Mai Hạnh (thực hiện)