Huyện Quảng Xương (Thanh Hoá): Nông dân có nguy cơ đói vì lúa “lạ”

Bà Lê Thị Lý cầm cây lúa lạ để phân biệt với lúa thường. Ảnh: Ngọc Hưng

Nguy cơ mất trắng vụ mùa

Theo thống kê của UBND xã Quảng Long, toàn xã có 317ha lúa mùa đang có nguy cơ mất năng suất vì loại lúa “lạ” xâm nhập. Đặc biệt, có 3/8 thôn là thôn Lộc Công, Thổ Ngỏ, Bái Đông có nguy cơ mất trắng hoàn toàn. Người dân xã Quảng Long cho biết, khi gieo sạ thì đặc điểm của giống lúa này cũng giống với loại mạ bình thường khác. Tuy nhiên, khi cây lúa này phát triển lại mang nhiều đặc điểm khác lạ so với cây lúa thường, như: Thân cây cao hơn, phát triển nhanh hơn, trên thân xuất hiện màu đỏ, trắng và rễ thì màu đỏ hoặc tím. Đặc biệt, vào giai đoạn làm đòng, cây lúa này phát triển mạnh hơn lúa thường, lấn át khiến lúa thường trụi đi. Đến nay thì cây lúa “lạ” đã phát triển và lây lan khắp các cánh đồng của xã.

Bà Lê Thị Lý (ở thôn Bái Đông, xã Quảng Long) cho biết: “Gia đình tôi có 6 sào lúa. Ban đầu khi gieo sạ giống lúa mua từ hợp tác xã thì mạ phát triển bình thường, không có biểu hiện gì khác, sau đó xuất hiện vài khóm lúa “lạ”, rồi ngày càng lan ra nhiều hơn. Ban đầu chỉ có một vài khóm nhưng dần thì lan ra khắp cả ruộng. Đến nay thì lúa “lạ” lấn át lúa thường và nguy cơ 3 sào ruộng của gia đình tôi mất trắng”.

Ghi nhận của PV Báo Gia đình & Xã hội, tại các cánh đồng ở xã Quảng Long, nhiều nông dân đang dùng dụng cụ cắt bỏ những ngọn lúa “lạ” để tránh lây lan cho vụ sau. Cá biệt, có hộ cắt hết những sào lúa đang kỳ ra đòng cho trâu, bò ăn. Ông Trần Văn Hùng (ở thôn Long Đại, xã Quảng Long) chia sẻ: “Vụ lúa này gia đình tôi canh tác 6 sào. Ban đầu cây lúa lên phát triển bình thường, nhưng khi cây lúa bắt đầu trổ cũng là lúc lúa “lạ” bắt đầu xuất hiện. Mấy ngày đầu rải rác vài cây, nhưng dần dần về sau mọc kín đám ruộng. Trong 6 sào thì nhà tôi mất trắng 3 sào, 3 sào còn lại thì năng suất giảm tới 40%. Nông dân chúng tôi chỉ dựa vào mấy sào lúa nhưng giờ mất trắng thì biết dựa vào đâu? Rất mong cơ quan chức năng quan tâm tìm hướng giải quyết cho người dân chúng tôi sớm yên tâm sản xuất”. Cũng theo ông Hùng, những vụ trước, lúa “lạ” ở thôn Long Đại xuất hiện ít, nhưng vài vụ trở lại đây, hiện tượng này xuất hiện nhiều, nông dân nhổ không xuể.

Cách ruộng nhà ông Hùng không xa là ruộng lúa 3 sào của bà Lê Thị Bằng cũng nằm trong hoàn cảnh tương tự. Bà Bằng cho hay: “Gia đình làm lúa từ xưa đến nay có bao giờ gặp tình trạng như thế này đâu, chỉ mấy vụ gần đây thì hiện trạng lúa “lạ” mới xuất hiện. Trung bình những năm trước, năng suất bình quân 1 tấn lúa/3sào, nhưng vụ này thì năng suất giảm chỉ đạt 40 - 50%. Gia đình tôi coi như hoà vốn, nhưng vẫn còn may hơn các hộ khác vì họ có nguy cơ mất trắng vụ lúa này”.

Gian nan tìm hướng giải quyết

Được biết, từ trước đến nay người dân xã Quảng Long thâm canh theo hình thức gieo sạ. Giống lúa được mua chủ yếu từ hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp. Hiện tượng xuất hiện lúa “lạ” đã có từ năm 2013 nhưng đến nay, sau nhiều lần kiến nghị của người dân lên chính quyền địa phương vẫn chưa có hướng giải quyết hiệu quả. Ngoài ra, nông dân xã Quảng Long đã tìm nhiều hướng để loại bỏ lúa “lạ”, từ phun thuốc diệt cỏ, nhổ bỏ đến cày ải,… nhưng tình trạng trên vẫn không được giải quyết dứt điểm. Trái lại, giống lúa “lạ” ngày một lây lan nhiều hơn khiến người nông dân rơi vào cảnh mất mùa triền miên.

Ông Bùi Công Rạng, Trưởng thôn Bái Đông cho biết: “Trước đây, tỉ lệ lúa “lạ” còn ít nên người dân chỉ nhổ bỏ đi nhưng không triệt để. Ba năm trở lại đây, nhiều sào lúa của các hộ gia đình trong thôn bị lúa “lạ” xâm hại khiến năng suất giảm đáng kể. Có những hộ mất trắng vụ lúa nên bà con nông dân vô cùng lo lắng. Theo tìm hiểu của chúng tôi thì loại lúa này rất khác lạ. Giai đoạn nhỏ khó phát hiện và chúng lây lan rất nhanh, thông thường thân cây lúa “lạ” cao hơn các giống lúa khác từ 20 - 25cm, khi phát triển thì đòng đòng to hơn, thân cây có nhiều nhánh, màu sắc thân và rễ khác thường. Đặc biệt khi lúa “lạ” ra bông thì hạt không có nhân, râu ở hạt dài từ 3-5cm và rụng ngay khi hạt mới đỏ đuôi. Cả thôn Bái Đông có trên 10 mẫu lúa bị lẫn lúa “lạ”, riêng có 5 mẫu xem như mất trắng hoàn toàn”.

Trong khi đó, ông Hồ Xuân Hương, Chủ tịch UBND xã Quảng Long cho biết: “Cả xã Quảng Long có 8 thôn với diện tích 317ha trồng lúa bị ảnh hưởng bởi dịch lúa lạ. Riêng 3 thôn Lộc Công, Thổ Ngỏ, Bái Đông có nguy cơ mất mùa lên đến 70- 80%. Thực trạng trên đang diễn ra với tính chất rất nghiêm trọng, UBND xã đã nhiều lần báo cáo lên huyện. Huyện cũng cử đoàn về kiểm tra nhưng chưa cho kết quả. Qua tìm hiểu, đánh giá chúng tôi nhận thấy nguyên nhân cây lúa lạ xuất hiện chủ yếu do người nông dân không làm kỹ khâu vệ sinh đồng ruộng trước khi sản xuất, một số bà con không tuân thủ theo nguyên tắc gieo cấy. Còn nguyên nhân chính như thế nào thì chúng tôi đang chờ Phòng Nông nghiệp huyện cho kết quả. Nếu tình trạng trên cứ tiếp tục vào vụ sau thì chúng tôi sẽ nhờ đến Sở NN&PTNT tỉnh xuống kiểm tra và cho hướng giải quyết cụ thể.

Ngọc Hưng - Viết Huy