Hạn chế nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết (1): Lạ lùng phong tục kết hôn người Mông Xanh
GiadinhNet - Việc hôn nhân của người Mông Xanh trước đây đều do hai gia đình sắp đặt. Kết hôn không đăng ký, chỉ cần hợp tuổi, còn chuyện chưa đủ tuổi kết hôn chẳng mấy ai quan tâm. Nạn tảo hôn xảy ra thường xuyên.
Trẻ em ở Nậm Xé. Ảnh: V.Thu |
5h30 giờ sáng, trời Lào Cai vẫn đen như mực. Đường phố hầu như không có bóng người đi lại. Chặng đường hôm nay của chúng tôi sẽ là gần 80km lên huyện vùng cao Văn Bàn. Gió, mưa, rét. Cái lạnh miền núi khác hẳn với dưới xuôi, cắt da cắt thịt.
Gần 80km lên Văn Bàn nhưng không có nổi một đoạn đường bằng phẳng. Đi trên cung đường này, dẫu có "cả gan" buồn ngủ cũng không thể ngủ nổi. Đến trung tâm thị trấn Khánh Yên, huyện Văn Bàn, đồng hồ điểm 8 giờ. Đến nơi, chúng tôi đã thấy anh Nguyễn Thành Sơn, Giám đốc Trung tâm DS - KHHGĐ huyện đứng chờ để sẵn sàng lên bản Tu Thượng, xã Nậm Xé cách đó chừng hơn 40km nữa. Đây cũng là nơi duy nhất người Mông Xanh cư trú.
Đường vào Nậm Xé quanh co, nhiều đoạn cua gấp tay áo. Bên suối sâu, bên núi cao. Dù đã 9 giờ sáng, nhưng sương mù vẫn dày đặc. Càng đi càng lạnh. Mỗi chặng đường lại thêm một khó. Đến trung tâm xã Nậm Xé - xã vùng cao đặc biệt khó khăn, đoàn có thêm Phó Chủ tịch UBND xã - anh Lý A Trái và anh Lý Văn Tim - cán bộ Tư pháp. Nậm Xé chỉ cách huyện Than Uyên - Lai Châu chừng vài cây số. Anh Sơn bảo: Phải có thêm hai cán bộ đi cùng làm "thông ngôn", vì bản thân anh Sơn dù biết nhiều tiếng dân tộc, nhưng riêng tiếng Mông Xanh thì không học nổi bởi sự phức tạp của nó. Quãng đường từ trung tâm xã lên bản Tu Thượng qua rất nhiều suối, khe. Tu Thượng cheo leo trên đồi, đường vào bản chênh vênh sỏi đá, có đoạn tưởng chừng xe máy không leo nổi dốc. Cuối cùng chúng tôi cũng đến nơi.
Khác với các dân tộc khác, người Mông Xanh sống tập trung thành bản và không di cư đi nơi khác. Họ có trang phục truyền thống, có ngôn ngữ riêng (không giống tiếng Mông của nhóm người Mông khác), nhưng lại không có chữ viết riêng. Người dân từ bao đời nay chủ yếu đi nương làm rẫy, gần đây đã biết khai hoang làm lúa nước. Việc hôn nhân người Mông Xanh trước đây đều do hai gia đình sắp đặt. Kết hôn không đăng ký, chỉ cần hợp tuổi, còn chuyện chưa đủ tuổi kết hôn chẳng mấy ai quan tâm. Nạn tảo hôn là chuyện xảy ra thường xuyên.
"Không thiếu những em mới 12- 13 tuổi đang đi học, "ưng bụng" là về ở với nhau. Chừng nào có con thì nghỉ học, ở nhà...", chị Vàng Thị Trái (cán bộ Trạm Y tế xã Nậm Xé) kể.
Đặc biệt, người Mông Xanh không thích lấy người dân tộc khác. Họ thích kết hôn với họ hàng gần để "con cái sinh ra có nhiều tình cảm, quan tâm của mọi người trong họ, vợ chồng có nhiều ràng buộc hơn" (?!). Vậy nên, dù đã xảy ra hơn 30 năm, nhưng câu chuyện ông Vàng A Sáng (nay 60 tuổi, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Nậm Xé) lấy vợ người Kinh là bà Lụa (quê gốc Ninh Bình) là chuyện "động trời" nơi đây.
Theo các cụ cao niên, bộ phận người Mông Xanh định cư tại xã Nậm Xé cách đây khoảng 5 đời, sống tập trung ở 2 thôn: Tu Thượng và Tu Hạ. Có bốn dòng họ lớn là Lý, Vàng, Giàng và Thào. Trong đó, họ Thàng do bị dịch bệnh đã chết gần hết cách đây khoảng 70 năm. Các dòng họ còn lại được chia ra: Lý A, Lý B; Giàng A, Giàng B... Toàn bộ nhóm người Mông Xanh có 588 nhân khẩu với 108 hộ. Báo cáo năm 2010 của xã Nậm Xé cho thấy: Trong số 291 cặp vợ chồng có 36 cặp hôn nhân cận huyết, 41 cặp tảo hôn. |
Hai con người dám "xé rào lệ làng" ấy lập nên "kỳ tích" của những cái "đầu tiên": Ông là người đầu tiên lấy người dân tộc khác. Bà là người đưa "văn minh lúa nước" lên non. Ông bà còn là người đầu tiên vận động bà con vốn sống từ vách đá ra đường ở, dựng nhà, làm vườn, dạy cho dân làm giàu...
Sau ông Sáng - bà Lụa, xã Nậm Xé mới có thêm vài đôi mạnh dạn kết hôn với "người ngoài". Nhưng lạ là không có một chàng Mông Xanh nào rời bản về bên nhà ngoại, hoặc đi nơi khác. Ngày ngày càng có thêm người về "nhập họ" với người Mông Xanh ở Nậm Xé. Bởi vậy, từ chỗ chỉ có người Mông sinh sống, đến nay xã Nậm Xé đã là nơi cư trú của 5 dân tộc anh em.
"Khi biết tôi ưng cô Lụa người Kinh, anh chị em ai cũng ra sức ngăn cản, lời ra tiếng vào! Cả bản dị nghị, bàn tán xôn xao. Bởi bà con quan niệm: "Người Kinh không biết làm nương, làm lúa, làm nhà, lấy người Kinh là mất của" (?!). Nhưng tôi vẫn khăng khăng: "Cái đầu của mình là do mình nghĩ. Vợ mình mình lấy. Thế là vượt qua bao định kiến, chúng tôi đã thành đôi".
Ông Sáng - người dám "xé rào lệ làng" đầu tiên
của dân tộc Mông Xanh ở Nậm Xé... |
Người phụ nữ ở Hà Nội mất hơn 200 triệu khi làm cộng tác viên bán hàng online
Pháp luật - 4 giờ trướcNghe theo các đối tượng mời làm cộng tác viên bán hàng online, chị C. đã chuyển hơn 200 triệu đồng để làm nhiệm vụ thanh toán đơn hàng. Người này đã bị mất trắng số tiền trên.
Nam Định: Hai 'tú ông' lừa đảo môi giới mại dâm, chiếm đoạt hàng tỷ đồng của nhiều người ham 'của lạ'
Pháp luật - 5 giờ trướcGĐXH - Với thủ đoạn tinh vi, Anh và Hà đã lừa đảo môi giới mại dâm, chiếm đoạt hàng tỷ đồng của nhiều người.
Nữ sinh lớp 7 ở Khánh Hòa bị nhóm bạn học hành hung, lột quần áo
Xã hội - 5 giờ trướcNgày 21/5, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều đoạn clip ghi lại hình ảnh một nữ sinh bị một nhóm nữ sinh hành hung, lột quần áo. Nạn nhân trong vụ việc này là L.T.H.C. đang học lớp 7, Trường THCS Quang Trung, xã Ninh Quang, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa.
Nhiều hoạt động ý nghĩa trong chương trình ‘Vu Lan – Đạo hiếu và Dân tộc’ năm 2024
Đời sống - 5 giờ trướcGĐXH - Chương trình ‘Vu Lan – Đạo hiếu và Dân tộc' năm 2024 sẽ được tổ chức với nhiều hoạt động ý nghĩa nhằm đề cao đức hạnh của lòng hiếu thảo, tình yêu với quê hương đất nước, vạn loài và Đạo Pháp.
Hai thanh niên chui vào cống thoát nước dài 25m cứu bà cụ 88 tuổi
Xã hội - 5 giờ trướcHai thanh niên ở Quảng Nam đã dũng cảm chui vào cống thoát nước dài 25m để cứu cụ bà 88 tuổi bị lú lẫn, đi lạc.
Vụ khách nước ngoài bị tài xế taxi 'chặt chém' ở Hà Nội: Hai du khách đã nhận lại tiền
Đời sống - 7 giờ trướcGĐXH - Công an quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) đã hoàn trả số tiền 1 triệu đồng cho hai du khách bị tài xế taxi "chặt chém", đồng thời tiếp tục hoàn thiện hồ sơ, sớm có kết luận về hành vi của tài xế.
Những 'đứa trẻ' đi cướp (P cuối): Cuộc 'bàn bạc' tội lỗi
Pháp luật - 7 giờ trướcGĐXH - Trước khi thực hiện vụ cướp ở huyện Thường Tín (Hà Nội), 4 đối tượng Chiến, Dũng, Linh và Hoàng Anh có cuộc "nói chuyện" rất ngắn gọn. Dù chỉ là những đứa trẻ "mới lớn" nhưng khi ý tưởng đi cướp tài sản được đưa ra, cả 4 đối tượng nhanh chóng "gật đầu".
Mất hàng trăm triệu đồng khi làm nhiệm vụ "bấm like", "thả tim"
Pháp luật - 7 giờ trướcGĐXH - Với chiêu thức làm nhiệm vụ trên mạng thì bị hại nạp tiền bao nhiêu sẽ mất thêm bấy nhiêu. Bởi vậy, khi thấy có dấu hiệu lừa đảo thì đến ngay cơ quan công an để trình báo.
20 năm tù cho kẻ say rượu chém cả công an viên
Pháp luật - 7 giờ trướcGĐXH - Trí bất ngờ trèo tường rào nhảy ra, đâm một nhát vào ngực công an viên khiến nạn nhân gục xuống, tử vong sau đó.
Kết quả xổ số - KQXS hôm nay thứ Ba ngày 21/5/2024
Xã hội - 9 giờ trướcGĐXH - Kết quả xổ số hôm nay - KQXS thứ Ba ngày 21/5/2024: Xổ số miền Nam - XSMN, xổ số miền Trung - XSMT, xổ số miền Bắc - XSMB, xổ số Vietlott - XS Vietlott.
Tin sáng 21/5: Miền Bắc chỉ nắng được 2 ngày trước khi bước vào hình thái thời tiết mới; Trường Đại học Luật Hà Nội lí giải điểm chuẩn học bạ lên đến 30 điểm
Đời sốngGĐXH - Từ 21/5, khu vực miền Bắc có nắng, nền nhiệt tăng lên ngưỡng cao nhất 31-33 độ C; Trường Đại học Luật Hà Nội vừa công bố điểm chuẩn trúng tuyển sớm theo phương thức xét kết quả học tập THPT (xét học bạ)...