Hơn 30 tuổi đã “lên chức” ông, bà

 

Trao đổi với PV, chị Sỏng cho biết: Chị lấy chồng từ thủa 13, tới nay đã có 5 mặt con. Cậu con trai cả năm nay mới 21 tuổi, đã lấy vợ và sinh con từ vài năm trước. Cạnh nhà chị Sỏng là nhà của Vạc Thị Máy, mới 20 tuổi nhưng cũng đã có 2 con...

 

Thiếu úy Nghiêm Văn Tuyến, đồn Biên phòng P 459 (xã Phiêng Pằn, huyện Mai Sơn, Sơn La) cho biết: “Trong bản, số người kết hôn đúng độ tuổi cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay. Đa số dân bản kết hôn sớm, lấy vợ, lấy chồng từ lúc 10-15 tuổi, con trai lấy vợ hơn vài tuổi”. Do kết hôn khá sớm nên việc sinh đẻ cũng khá “vô tư”, đến các nhà trong bản thì thấy nhà “ít” cũng sinh 3- 4, nhà nhiều cũng 5-7 con. Đàn ông, phụ nữ ngoài 33 tuổi “lên chức” ông, bà là chuyện thường bởi dân bản đã quen với việc lấy vợ sớm, đẻ sớm và cũng sớm có cháu bế.

 

Những đứa trẻ sàn sàn tuổi nhau thả sức vui đùa dưới đất mặc cho giá rét. Ảnh: Q.H

Không chỉ Mai Sơn, huyện Phù Yên cũng phổ biến tình trạng tảo hôn và kết hôn cận huyết thống. Mặc dù mới cưới nhau được 10 năm nhưng vợ chồng Phàng A Nu - Phào Thị Nênh ở bản Suối Vạch (xã Kim Bon), đã có 6 mặt con. Còn ở bản Suối Kếnh (xã Kim Bon), Trưởng bản Giàng A Tồng, đếm nhẩm trong bản cũng có tới trên mười trường hợp tảo hôn trong vài năm gần đây. Chính vị trưởng bản vừa bước sang tuổi 32 này cũng đã có đầy đủ con dâu, con rể và đã kịp có 4 cháu nội, ngoại.

 

Theo thống kê của Chi cục DS-KHHGĐ Sơn La, trong 3 năm (2006-2008), toàn tỉnh có 41.037 người kết hôn, trong đó tảo hôn là 2.513 người, chiếm 6,12%; không đăng ký kết hôn là 5.882 người, chiếm 14,33%. Tỷ lệ tảo hôn cao ở một số dân tộc thiểu số cư trú ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số.

BS Cầm Văn Tổ, Giám đốc Trung tâm DS- KHHGĐ huyện Mai Sơn cung cấp thêm: Chỉ trong vòng 3 năm từ 2006-2008, trong tổng số 3.740 cặp vợ chồng kết hôn thì có đến 685 cặp tảo hôn. Riêng 6 tháng đầu năm 2009, toàn huyện có 740 cặp kết hôn mà đã có tới 136 cặp tảo hôn. Tảo hôn có ở nhiều vùng và nhiều nhóm dân tộc khác nhau, nhưng cao nhất vẫn là nhóm người dân tộc Mông, Xinh Mun. Vùng càng sâu, xa hiện tượng này càng phổ biến.

Ông Cầm Việt Dũng, cán bộ Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh Sơn La vừa trở về từ đợt khảo sát ở 2 xã Tà Xùa và Phiêng Côn, huyện Bắc Yên cho biết, hiện tượng tảo hôn ở 2 xã này cũng khá phổ biến. Hầu như bản nào cũng có tảo hôn, một số bản có kết hôn cận huyết thống. “Các già làng, trưởng bản ở một số vùng cho hay, quan niệm của đồng bào kết hôn sớm để có thêm người lao động làm nương rẫy, nên chỉ chừng 13-14 tuổi đã kết hôn và đẻ nhiều để có lao động, đặc biệt là phải có con trai. Dân trí hạn chế, người dân chưa hiểu được tác hại của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống ảnh hưởng đến chất lượng dân số và dẫn đến suy thoái nòi giống. Việc giáo dục giới tính, quan niệm tình yêu và hôn nhân của lứa tuổi thanh thiếu niên cũng chưa được chú ý trong khi tập quán lạc hậu và hủ tục đè nặng, thả nổi ở nhiều nơi”- Phó Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh Sơn La - Trần Đình Thuận cho biết thêm.

 

Ngoài ra, báo cáo của Phòng Giáo dục huyện Phù Yên cũng cho thấy tỷ lệ học sinh bỏ học ở các xã với lý do về lấy vợ, lấy chồng chiếm một con số đáng kể, khiến cho chỉ tiêu giáo dục không đảm bảo về sĩ số học sinh.

 

Vợ chồng Phàng A Nu - Phào Thị Nênh bên 5 đứa con nhỏ.

 

Để cải thiện tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết thống, BS Sa Văn Khuyên, Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Sơn La cho biết: Tỉnh đã xây dựng Đề án thí điểm: “Mô hình can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết thống góp phần nâng cao chất lượng dân số tỉnh Sơn La giai đoạn 2009-2010” đang được triển khai tại 4 xã Tà Xùa, Phiêng Côn (huyện Bắc Yên) và xã Kim Bon, Tân Lang (huyện Phù Yên) với 40 thôn, bản. Ban chỉ đạo Đề án là sự phối hợp liên ngành gồm lãnh đạo Sở Y tế, Chi cục DS-KHHGĐ, Ban Dân tộc, Sở Tư pháp, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Tỉnh đoàn, Hội Liên hiệp phụ nữ.

 

“Đây là mô hình có ý nghĩa quan trọng đối với người dân, góp phần giảm tỷ lệ dị tật bẩm sinh của trẻ và góp phần nâng cao chất lượng dân số. Theo đó, việc tư vấn, lấy máu xét nghiệm cho các đôi trước khi kết hôn sẽ bắt đầu từ tuyến xã và miễn phí cho các đối tượng tham gia. Bên cạnh đó, thúc đẩy công tác tuyên truyền, vận động nhân dân qua các phương tiện thông tin đại chúng, hoặc trực tiếp tại thôn, bản, từng hộ gia đình... Trên cơ sở đó sẽ nhân rộng mô hình trên nhiều địa phương khác trong tỉnh”-BS Sa Văn Khuyên cho biết.

Nói về quyết tâm ngăn ngừa tảo hôn, bà Mùi Thị Hiền - Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Sơn La nhấn mạnh: Hội sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến tới 154 nghìn hội viên của 206 tổ chức cơ sở (xã, phường) tích cực tham gia tuyên truyền, vận động gia đình, người thân thực hiện Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Phòng chống bạo lực gia đình, Luật Bình đẳng giới... nâng cao hiểu biết cho hội viên và nhân dân thấy được tác hại của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.