Các giá trị gia đình vẫn bền vững

Th.S Đinh Văn Quảng, Phó Vụ tr­ưởng Vụ Gia đình (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã dành cho Báo GĐ&XH những ý kiến trao đổi xoay quanh chủ đề này.

Theo ông, những vấn đề nào liên quan đến gia đình Việt Nam đang được xã hội quan tâm hiện nay?

- Gia đình hạt nhân (hai thế hệ) ngày càng gia tăng, quy mô gia đình ngày càng nhỏ đi, cùng với nhiều yếu tố kinh tế - xã hội khác sự thay đổi này kéo theo nhiều những biến đổi về lối sống của mỗi thành viên trong gia đình: Mối quan hệ trong các gia đình đang có xu hướng lỏng lẻo hơn.

Vai trò làm cha mẹ trong cuộc sống hiện đại cũng đang có biểu hiện bị suy giảm ở nhiều gia đình vì những lo toan làm kinh tế một cách thái quá mà ít chú ý đến việc giáo dục nhân cách đối với con cháu.

Nhiều người cao tuổi đang sống trong một tâm trạng mặc cảm là “người thừa” trước con cháu, mối quan hệ tình cảm giữa người cao tuổi với các thành viên khác được các loại hình dịch vụ giúp việc gia đình thay thế (nhất là ở khu vực đô thị).

Phần đông phụ nữ ngày nay, ngoài việc tham gia lao động, đóng góp ngày càng tăng vào nguồn thu nhập thì họ vẫn là người phải đảm nhiệm chính trong cuộc sống gia đình. Họ có ít thời gian để nghỉ ngơi, chăm sóc cho bản thân và vui chơi giải trí và đặc biệt những việc họ gánh vác trong gia đình thường bị coi là không có giá trị kinh tế.

Đời sống gia đình trong xã hội đang xảy ra nhiều mâu thuẫn với mức độ ngày càng phức tạp và diễn biến dưới nhiều hình thức: tình trạng bạo lực gia đình, ngoại tình, ly thân, ly hôn, môi giới hôn nhân với người nước ngoài hoạt động bất hợp pháp... đang có chiều hướng gia tăng.

Các kiểu sống gia đình không bình thường so với lối sống truyền thống đang nảy sinh và trở thành vấn đề xã hội nan giải, như sống chung không kết hôn, không muốn sinh con, lối sống thử, sống độc thân hoặc kết hôn đồng tính của cả hai giới. Hậu quả của những tình trạng trên đã và sẽ để lại nhiều tiêu cực ảnh hưởng tới việc ổn định thiết chế gia đình, ổn định xã hội.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, gia đình sẽ bị tác động và ảnh hưởng như thế nào, thưa ông?

- Bên cạnh những tác động tích cực thì toàn cầu hóa cũng đặt gia đình đứng trước những tác động của nhiều yếu tố tiêu cực, mà hậu quả của nó bộc lộ rõ rệt nhất đối với các nước đang phát triển. Mặt trái của kinh tế thị trường sẽ làm cho sự phân hoá giàu nghèo ngày càng sâu sắc giữa các nước, các khu vực và giữa các vùng miền trong chính mỗi quốc gia.

Các gia đình nghèo sẽ rơi vào tình trạng thua thiệt trong việc đáp ứng các điều kiện sống tối thiểu để tồn tại. Nhu cầu việc làm và cạnh tranh chia sẻ thị trường lao động sẽ dẫn đến hiện tượng gián đoạn hoặc mất việc và điều này thường rơi vào các đối tượng “yếu thế”, các gia đình lao động nghèo, nhất là ở nông thôn do ít học vấn và không được đào tạo cơ bản.

Vào năm 2000, tính trên phạm vi toàn cầu, trong tổng số 40 triệu người đang sống chung với HIV thì trẻ em dưới 18 tuổi chiếm 10%. Khoảng 2,3 triệu trẻ em dưới 1 tuổi mồ côi do những cái chết của cha mẹ liên quan tới AIDS. Đại dịch HIV/AIDS vẫn thách thức nhân loại và vẫn đang từng ngày huỷ diệt các cơ hội dành cho con người một môi trường an toàn là được chăm sóc tại gia đình.

Vậy theo ông thế mạnh nào giúp nền tảng gia đình Việt Nam phát triển bền vững trong quá trình hội nhập?

- Tôi rất tâm đắc với nhận xét của ông Lý Quang Diệu (cựu Thủ tướng Singapore), người cổ vũ nhiệt thành cho nét đặc thù của gia đình châu Á. Ông nói: Sự sụp đổ cấu trúc gia đình là nguyên nhân của nhiều vấn đề nan giải trong xã hội phương Tây, trong khi đó sức mạnh kinh tế của châu Á lại được bắt nguồn từ những người con ngoan trong gia đình, biết tôn trọng quyền lực của cha mẹ và ngược lại, cha mẹ đã cùng nhau chung sức đầu tư thì giờ và tiền bạc cho tương lai của con cái.

Dân tộc Việt Nam vốn có truyền thống yêu nước, hiếu học, cần cù và sáng tạo trong lao động trên cơ sở biết duy trì và phát huy nền nếp gia phong, gia giáo, biết học hỏi, tiếp thu giá trị tinh hoa từ các nền văn hoá của những nước trong khu vực và trên thế giới. Sức mạnh tiềm tàng đó của gia đình Việt Nam đã góp phần vào việc gìn giữ nền độc lập dân tộc trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước.

Những năm gần đây Đảng, Nhà nước ta rất quan tâm và đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ cho việc củng cố và phát triển gia đình. Các giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam sẽ vẫn được duy trì bền vững trong cuộc sống hiện đại.

Tôi tin rằng, trong xu thế giao lưu, hội nhập quốc tế, Việt Nam sẽ vận dụng thành công kho tàng văn hóa truyền thống nêu trên trong sự nghiệp giáo dục các thế hệ tương lai, tạo một không gian văn hoá lành mạnh, tiến bộ nhằm và bảo vệ các thành viên của mỗi gia đình.  

Trân trọng cảm ơn ông!                        

Hà Thư (thực hiện)