Bà đỡ 3 thế hệ

Một đời người - ba thế hệ!  

Mỗi sáng, trên con đường quê thuộc đội 4, thôn Kim Châu, thị trấn Bình Định (An Nhơn - Bình Định) người ta thường bắt gặp hình ảnh: một cụ bà có khuôn mặt phúc hậu mái tóc trắng như mây, lưng còng, mỗi bước đi phải tựa vào chiếc gậy tre nhưng đôi mắt còn rất tinh anh. Đó là cụ bà Nguyễn Thị Mừng (sinh năm 1901). Người dân quanh vùng thường gọi yêu là “cô” Sáu Mừng, xuất phát từ nghề làm “cô mụ” (bà đỡ) của bà.

Mỗi sáng tựa vào cây gậy tre vượt quãng đường 200m đi từ nhà đến quán cháo lòng bà vẫn tự lo bữa điểm tâm cho mình. Và sau đó, bà Sáu ghé vào quán cà phê Cây Đa Kim Châu trong làng. Tôi tình cờ gặp và biết bà ở quán cà phê này. Không ai không khỏi ngạc nhiên khi nhìn thấy một cụ bà “sành điệu” từ động tác nhấc chiếc phin ra khỏi ly cà phê đến động tác đánh đường. Hỏi ra mới biết bà cũng là một “tín đồ” của “cà phê đạo”, và đó được xem  là cái “bệnh nghề nghiệp” của bà. Bà Sáu Mừng nghiện cà phê vì suốt hơn hai phần ba phần đời làm nghề “cô mụ”, đêm nào bà cũng phải uống cà phê để tỉnh thức mà theo dõi, chăm sóc sản phụ!

Khi được hỏi chuyện về “cô Sáu Mừng”, tất cả những người “người mẹ” của ba thế hệ gần đây trên địa bàn huyện An Nhơn (Bình Định) đều dành cho Bà Sáu những chuyện kể đầy ắp sự yêu mến. Bà Võ Thị Son (86 tuổi) ở thôn Hòa Cư (xã Nhơn Hưng) nói: “Tay làm mụ của cô Sáu Mừng “mát” lắm chú à! Sau cô Sáu tôi chưa thấy có ai bì kịp. Cô Sáu Mừng là người đã giúp cho những phụ nữ đã từng làm mẹ ở toàn vùng này đến những 3 thế hệ nối tiếp nhau được sinh nở an toàn. Tay bà “cắt rốn” cho 6 đứa con tôi, rồi cháu ngoại tôi và cả chắt tôi nữa. Và ai cũng được cô Sáu “đỡ” an toàn”.

Giống như gia đình bà Võ Thị Son, gia đình bà Bốn Chanh (82 tuổi) ở thôn Kim Châu (TT Bình Định) cũng có ba thế hệ sản phụ được “mẹ tròn con vuông” nhờ vào “cô mụ mát tay” Nguyễn Thị Mừng... Ngoài chuyên môn giỏi, cô Sáu luôn là chỗ dựa cho những người sắp làm mẹ trong những thời khắc khó khăn  nhất. Cô Sáu luôn miệng kể chuyện vui và động viên giúp các sản phụ “vượt cạn” nhẹ nhàng và rất an toàn.

Nhọc nhằn và niềm vui

Bây giờ, dù đã 107 tuổi, dù đợt rét kéo dài từ đầu năm vừa qua đang “ấn” cái cơ thể còm nhom kia xuống giường, nhưng bà Sáu vẫn còn rất minh mẫn. Khi tôi hỏi bà về những kỷ niệm khó quên trong đời làm nghề “cô đỡ”, bà Sáu móm mém cười: “Cũng còn nhớ nhưng không làm sao cho hết, bà già này đã “sinh” cho ngàn ngàn bà mẹ lận mà!”. Thế nhưng bà Sáu vẫn còn nhớ như in ca sinh của vợ một người phu xe ngự ở An Thái (xã Nhơn Phúc - An Nhơn  - Bình Định).

Người phụ nữ này có thai 6 tháng nhưng vì bị té nặng trong lúc lao động đồng áng nên thai nhi đã bị “tử” trong bụng. Bà đã đưa cái thai tử trong bụng ra an toàn và sản phụ ấy đã được cứu sống. Bà Nguyễn Thị Mừng không chỉ giỏi trong việc “đỡ” mà còn giỏi trong cả trong việc “nắn thai”. Bác Nguyễn Thị Nhiệm (72 tuổi) ở thôn Kim Châu (TT Bình Định - An Nhơn - Bình Định) kể: “Hôm ấy tổ cấy chúng tôi đang làm ngoài đồng, vì bất cẩn nên chị Chín Hường bị “trụt” cái thai 7 tháng đang mang trong bụng. Tôi liền cởi áo ngoài “treo” tạm thời cái thai của chị Hường lên và cho người chạy kêu cô Sáu.

Chỉ bằng đôi bàn tay, cô Sáu đã đưa thai lên an toàn và cái thai ấy đã cho chị Hường thằng con trai nay đã 22 tuổi...”. Bà Sáu móm mém cho biết: “Gặp ca sinh ngược già thấy bình thường, chỉ khi sản phụ sinh cái tay đứa bé  ra trước già mới thấy lo. Già đã “đỡ” cho ngàn ngàn người nhưng chưa có đứa trẻ nào “tử” trên tay già!”.

Cứ như vậy, bất kể ngày hay đêm, bất kể mưa nắng gió bão, có người gọi là cô Sáu cắp tay nải đồ nghề đi ngay. Bà cụ tâm sự: “Có những bữa chỉ mới bưng chén cơm chưa kịp và miếng nào mà có người kêu là “già” phải bỏ đũa đi ngay. Gặp những ca sinh đêm khuya “già” phải xin cà phê uống để thức nên lâu thành nghiện”.

Làm nghề không nghỉ tay như vậy nhưng bà Sáu có được gì riêng cho mình đâu. Bà xuất thân là trẻ mồ côi ở Cô nhi Viện Kim Châu (nay là Trung tâm Bảo trợ Tổng hợp tỉnh Bình Định). Lớn lên, nhận thấy bà có tư chất thông minh nhất trong 40 chị em nên mấy xơ người Pháp phụ trách Cô nhi Viện chọn cho theo học văn hóa lấy được bằng Yếu lược, rồi sau đó học nghề phụ sản. Đến năm 20 tuổi là bà Sáu làm ca sinh đầu tiên. Vì được nuôi nấng trong Cô nhi Viện nên khi hành nghề bà chỉ làm từ thiện là chính, chỉ lấy tiền thuốc của những ca sinh thuộc gia đình khá giả, còn với những gia đình khó khăn, bà đã không lấy một khoản tiền nào mà còn về báo lại với Cô nhi Viện để xin trợ cấp cho họ. Ngay cả khoản tiền thưởng lớn của ông phủ Hòa cư huyện Tri Viễn xưa thưởng khi đỡ cho vợ ông (1.000đ xưa) bà cũng sung vào công quỹ để dành giúp đỡ những sản phụ nghèo.

Một hẩm hiu lớn của cuộc đời bà Sáu là dù cuộc đời bà đã giúp cho hàng ngàn người phụ nữ được làm mẹ vuông tròn nhưng riêng bà thì chưa được một lần được làm mẹ. 20 tuổi bà Sáu có chồng thì chỉ mới ở tuổi 25 bà đã trở thành góa phụ vì một cơn bạo bệnh đã cướp đi của bà người chồng xấu số. Sau cuộc hôn nhân ngắn ngủi ấy, bà Sáu đã dành trọn quãng đời còn lại cho nghề.

Vũ Đình Trung