Độc đáo canh hát quan họ hiếm hoi còn lại của hội Lim
GiadinhNet - Là nét đặc sắc, thể hiện sự tinh túy của dân ca quan họ, trước kia, mỗi làng đều có một nhà tổ chức hát canh, nhưng nay những người anh hai Chiến vô cùng hiếm.
Du ca xuyên đêm
Hát canh là hình thức quan họ được thực hiện trong “nhà chứa”, là lối hát giữa bọn quan họ làng mở hội với bọn quan họ kết bạn với mình. Hát canh chỉ có ở hội xuân và chỉ được tổ chức vào ban đêm, thường từ 7h tối cho đến 5h sáng.
Nếu như ở các hình thức hát chúc, hát hội, hát đền, quan họ đơn thuần là những câu ca thay lời giao tiếp thì ở hát canh, quan họ dường như đã trở thành sự tranh tài cao thấp giữa các làng.
Tuy nhiên, tranh tài chỉ là để “chơi”, để thể hiện thú vui tao nhã của các liền anh liền chị, tuyệt đối không phải thi thố. Cho nên hình thức hát canh còn được gọi là “quan họ du ca tại gia”.
Canh hát tại nhà anh hai Chiến. Ảnh: Xuân Hải
Để thực hiện canh hát, bọn quan họ chủ và bọn quan họ khách, mỗi bên phải ngồi một chiếu, đối diện nhau mà hát. Đã là hát canh thì bắt buộc phải hát đôi, đôi nam ca đối đáp đôi nữ, tuân theo nguyên tắc “âm xướng dương họa”, nghĩa là bên nam nhường cho bên nữ ra giọng trước.
Một canh hát phải bắt buộc qua ba chặng. Chặng thứ nhất, ca tất cả các giọng lề lối, nhưng nhất thiết phải có năm giọng: La rằng, Tình tang, Bạn kim lan, Cái ả, Cây gạo. Chặng này không tính điểm. Bên nào không ca được một trong năm giọng trên thì sẽ bị loại ra để đôi khác thay vào.
Chặng thứ hai, ca các giọng lẻ, giọng vặt, tức hát giao duyên. Trong chặng này, nếu bên nào không đối được một giọng thì bị thua một điểm. Đây cũng là chặng mà các bên được phép tung ra các bài “độc” của mình để gây bất ngờ cho đối phương.
Chặng thứ ba, ca các giọng giã bạn để chia tay nhau. Đầu tiên ca các giọng “Chuông vàng gác cửa tam quan” sau đó đến các giọng nói về sự xa cách, thương nhớ như “Kẻ bắc người nam”, “Rẽ phượng chia loan”, “Con nhện giăng mùng”. Cuối cùng là các giọng “Tạm biệt từ đây”, “Chia rẽ đôi nơi”.
Một canh hát thường tan cuộc khi trời đã sáng. Khi ấy, chủ khách giã nhau để rồi đoàn lại đi sang làng khác, cứ thế mà “du ca” cho đến hết hội.
5 canh còn lại một mình
Hát canh độc đáo như vậy nên từ lâu nó được xem là nét tinh túy nhất của dân ca quan họ Bắc Ninh. Thế nhưng, hình thức độc đáo ấy cứ dần mai một. Cho đến bây giờ, cả hội Lim chỉ còn nhà anh hai Chiến và anh hai Thoa chứa khách mà thôi.
Cũng bởi vì hát canh tốn kém quá. Nào tiền trầu, tiền nước, tiền mời cơm, tiền thướng cho liền anh, liền chị… Trung bình mỗi cuộc hát canh như thế, ông Chiến phải bỏ ra hơn chục triệu đồng.
Anh hai Chiến, một trong hai người còn lại ở hội Lim mở canh hát tại nhà. Ảnh: Xuân Hải
Lại thêm thời gian qua, tỉnh Bắc Ninh chủ trương gom nghệ sĩ hát ở đồi Lim, hát ở cửa đình. Hát đến tận đêm mới nghỉ nên các liền anh, liền chị cũng không còn sức để hát du ca tại nhà.
Con người cũng là một yếu tố quyết định. Hiện nay, các liền anh, liền chị trẻ học hát quan họ chủ yếu để đi biểu diễn chứ ít tham gia các canh hát. Còn những nghệ sĩ lớn tuổi, tâm huyết nhưng không đủ sức để duy trì những canh hát trọn vẹn. Trước kia, canh hát thường kéo dài đến sáng, nhưng nay chỉ đến 1 – 2h sáng là nghỉ.
Chứa khách đã hơn 40 năm nay, anh hai Chiến thực sự lo âu khi nhìn thấy những canh hát quan họ ngày càng kém đi trông thấy. Nhưng thời thế như vậy thì biết làm sao…
Xuân Hải/Báo Gia đình và Xã hội
Tin vui cho hàng triệu người có công với cách mạng, từ 1/7 được tăng mức trợ cấp ưu đãi
Đời sống - 24 phút trướcGĐXH - Bộ LĐ,TB&XH đã có đề xuất tăng mức trợ cấp ưu đãi người có công với cách mạng, bên cạnh đó còn được hưởng hàng loạt chính sách có lợi đi kèm.
Ông Mai Tiến Dũng bị khởi tố, bắt tạm giam liên quan vụ án xảy ra tại tỉnh Lâm Đồng
Pháp luật - 36 phút trướcGĐXH - Ông Mai Tiến Dũng, cựu Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ vừa bị Cơ quan Cảnh sát điều tra – Bộ Công an khởi tố, bắt tạm giam.
Những đối tượng nào được hưởng hỗ trợ về nhà ở xã hội? Thông tin mà mọi người dân nên biết để không bỏ lỡ ‘cơ hội vàng’
Pháp luật - 1 giờ trướcGĐXH - Nhà ở xã hội có ý nghĩa nhân văn rất lớn trong việc giúp đỡ các gia đình có thu nhập thấp, đặc biệt là những người có hoàn cảnh khó khăn với mong muốn có được một căn nhà ổn định để sinh sống...
Miền Bắc chuẩn bị đón nắng nóng cục bộ sau hai đợt gió mùa Đông Bắc
Thời sự - 1 giờ trướcGĐXH - Theo dự báo thời tiết, khoảng giữa tháng 5 (15/5), khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ tiếp tục xuất hiện nắng nóng và nắng nóng gay gắt do áp thấp nóng phía Tây tiếp tục hoạt động mạnh.
Kết quả xổ số (KQXS) hôm nay thứ Bảy ngày 4/5/2024
Xã hội - 2 giờ trướcGĐXH - Kết quả xổ số hôm nay - KQXS thứ Bảy ngày 4/5/2024: Xổ số miền Nam - XSMN, xổ số miền Trung - XSMT, xổ số miền Bắc - XSMB, xổ số Vietlott - XS Vietlott.
TPHCM chỉ đạo sớm xử lý vụ bạo hành trẻ tại trường mầm non Tí Bo
Giáo dục - 2 giờ trướcLiên quan đến vụ bạo hành trẻ em tại lớp mẫu giáo Tí Bo, lãnh đạo TPHCM yêu cầu các bên xác minh hành vi vi phạm của cá nhân, đơn vị để xử lý, không để trường hợp tương tự tái diễn.
Nhiều doanh nghiệp tại Quảng Bình lấn chiếm, chuyển đổi trái phép mục đích sử dụng đất
Xã hội - 2 giờ trướcGĐXH - Qua kiểm tra từ đầu năm 2024 đến nay, Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Bình phát hiện và xử phạt nhiều doanh nghiệp vi phạm trong lĩnh vực đất đai.
Bất chấp nguy hiểm, 2 thiếu niên 'bốc đầu' xe máy giữa trung tâm thành phố Vinh
Xã hội - 3 giờ trướcGĐXH - Người đi đường hoảng hồn khi thấy hai thiếu niên bất chấp nguy hiểm, "bốc đầu" xe máy giữa tuyến phố chính ngay trung tâm TP Vinh (Nghệ An).
Một phó hiệu trưởng bị chém xuất phát từ ghen tuông
Pháp luật - 3 giờ trướcSau khi được các giáo viên can ngăn, Trần Duy Tâm đến công an đầu thú và khai nhận hành vi cố ý gây thương tích xuất phát từ việc ghen tuông.
Vụ nổ lò hơi làm 6 người chết ở Đồng Nai: Tạm giữ khẩn cấp giám đốc, hoãn xuất cảnh 7 người
Pháp luật - 4 giờ trướcĐó là thông tin mới nhất liên quan vụ nổ lò hơi ở huyện Vĩnh Cửu làm 6 người chết, 5 người bị thương được thượng tá Nguyễn Mạnh Toàn, Phó Giám đốc Công an tỉnh Đồng Nai thông tin tại hội nghị giao ban kinh tế-xã hội 4 tháng đầu năm 2024 của tỉnh Đồng Nai vào sáng 4-5.
Tin mới nhất về hai đợt gió mùa Đông Bắc sắp liên tiếp dồn xuống miền Bắc
Thời sựGĐXH - Theo dự báo thời tiết, sắp tới miền Bắc sẽ đón 2 đợt không khí lạnh yếu liên tiếp. Đợt thứ nhất vào đúng ngày Lập Hạ (5/5) và đợt thứ hai vào ngày 8 - 9/5.