Bao giờ có thưởng Tết theo đúng nghĩa?

Cơ chế chưa minh bạch - tiền thưởng chưa công khai

* Hiện các DN đang có xu hướng không công khai mức thưởng Tết. Nhất là những DN có mức thưởng Tết “khổng lồ”. Theo ông, có nên khuyến khích xu hướng công khai hóa mức thưởng Tết?

Công khai thưởng Tết chính là đảm bảo sự minh bạch công khai về tài chính của DN, thứ hai là làm lợi cho người làm. Việc công khai thưởng Tết có nghĩa sẽ công khai mức chênh lệch, nên còn có tác dụng kích thích các DN và người lao động khác. Cần khuyến khích chế độ thưởng Tết và công khai mức thưởng Tết. Việc này phù hợp với xu hướng kinh tế thị trường và xu hướng toàn cầu hoá sau khi chúng ta gia nhập WTO. Những DN thưởng lớn nhưng lại giấu diếm, cái đó rất đáng phê phán.

* Phải chăng do cơ chế còn khe hở, một số cán bộ, công chức sách nhiễu DN nên dẫn đến tình trạng nhiều DN không muốn công khai số tiền thưởng cuối năm?

Đúng là cơ chế của ta chưa sòng phẳng ở chỗ đó. Khi đã giao quyền tự chủ cho DN thì phải để DN làm. Thưởng Tết lớn và công khai là bước chuyển lớn trong cơ chế và cả trong tư duy nên Nhà nước phải có cơ chế kiểm soát và điều tiết, phải đảm bảo DN được tự chủ hoàn toàn, không bị sách nhiễu. Nhà nước không nên có những can thiệp hành chính vào DN.

5 - 7 năm nữa, mới có thưởng Tết theo đúng nghĩa!

* Theo ông, hiện chúng ta đã có chế độ thưởng Tết theo đúng nghĩa là thưởng kết quả SXKD cuối năm chưa?

Thưởng Tết ở ta chưa thực sự rõ nét, nhiều cơ quan đơn vị vẫn coi đó là tháng lương thứ 13 hay phụ cấp bổ sung, dao động trong vài triệu đồng. Còn thưởng Tết thực sự hiện nay ở một số doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp cổ phần với mức thưởng Tết từ vài chục triệu đến hơn 100 triệu đồng. Nguyên nhân do chúng ta chưa cổ phần hoá hết các DN nên mức thưởng Tết cũng mới chỉ ở mức độ nhất định. Các DN chưa phải cạnh tranh gay gắt nên nhiều DN không coi trọng thưởng Tết để giữ chân người tài.

* Khi nào thì chúng ta mới đạt đến cái gọi là thưởng Tết, theo đúng nghĩa?

Chừng nào chúng ta chưa tiến hành cổ phần hoá tất cả các DN, chưa biến DN thành những DN tự chủ đầy đủ thì cũng đừng hy vọng sẽ có cái gọi là thưởng Tết theo đúng nghĩa. Hiện khái niệm thưởng Tết chưa phải là phổ biến. Theo tôi, nếu làm tốt thì cũng phải mất khoảng 5 - 7 năm nữa chúng ta mới đạt được đến cái gọi là thưởng Tết. Khi đó, không chỉ Nhà nước mà các DN, nếu không có chế độ thưởng Tết thích đáng thì sẽ không thể giữ chân người tài được. Vì lúc ấy, thị trường lao động rất linh hoạt, người lao động có thể sẵn sàng bỏ nơi làm việc này sang nơi làm việc khác, nếu chế độ đãi ngộ ở đó không tốt. Nhưng để đạt đến được ngưỡng đó thì cầu lao động phải lớn hơn cung, muốn cầu lớn hơn cung thì phải tăng thu hút đầu tư nước ngoài. 

* Theo ông, mức thưởng Tết trong những năm tới sẽ như thế nào, đặc biệt là trong bối cảnh cánh cửa đầu tư nước ngoài đang rộng mở sau khi chúng ta gia nhập WTO?

Việc giao quyền tự chủ về kinh doanh, tài chính cho DN hiện nay rất đúng, là tiền đề cho một chế độ thưởng Tết thực sự. Dù ban đầu sẽ tạo ra sự chênh lệch, sự phân biệt đối xử nhưng có lợi về lâu dài, sau khi DN và Nhà nước cùng hoàn thiện. Những năm tới, chắc chắn mức thưởng Tết sẽ cao hơn, nhất là trong những DN cổ phần, DN có vốn đầu tư nước ngoài. Vì khi kinh tế phát triển, thưởng cao chính là cách để giữ chân người tài. Đồng thời, thưởng Tết sẽ công bằng hơn, ai làm nhiều sẽ được hưởng nhiều, ai làm ít sẽ hưởng ít, chứ không còn “nhập nhèm” với tình trạng “bình quân chia đều” khá phổ biến hiện nay.

* Xin cảm ơn ông!

Lã Xưa