Sự im lặng đáng sợ trước “cơn bão”

> Vạch nhiễu B.52 bằng radar hỏng

Trung tướng Vũ Xuân Vinh, “chủ bút” của cuốn sách đỏ cách đánh B.52 kể lại thời khắc trước giờ G.

Trước cơn bão lớn

Lùi lại một chút thời gian trước thời khắc chờ đợi cơn bão “đất rung, ngói tan, gạch nát”. Những ngày cuối tháng 11 đầu tháng 12/1972, Trung tướng Vũ Xuân Vinh lúc bấy giờ là Phó Tham mưu trưởng Quân chủng Phòng không – Không quân đồng thời là “chủ bút” cuốn tài liệu cách đánh B.52 được lệnh gấp rút về từng tiểu đoàn phổ biến nội dung cách hạ pháo đài bay của Mỹ. Trung tướng Vinh hóm hỉnh: “Rất gấp gáp, chúng tôi xuống từng đơn vị gặp anh em chiến sĩ. Phải công nhận các chiến sĩ trắc thủ chúng ta rất thông minh và sáng tạo trong cách học cách đánh. Chúng tôi cứ như gánh hát rong diễn vỡ “cách hạ B.52” mà quên hết mệt mỏi bởi ai cũng có linh cảm, thời khắc B.52 vào bầu trời Hà Nội gần lắm rồi”.

Một chút lo lắng cứ lấn cấn trong đầu vị Phó Tham mưu trưởng. Ông kể: “Những năm 1966 - 1967 có tới 7 trung đoàn bảo vệ Thủ đô. Năm 1972, vì tình hình mới mà chỉ có 2 trung đoàn 261 và 257, thuộc Sư đoàn Phòng không Hà Nội bảo vệ. Hai trung đoàn này đánh máy bay cường kích rất giỏi nhưng chưa từng chạm trán B.52. Trước đó, chỉ những trung đoàn trực tiếp chiến đấu ở Miền Trung mới chạm trán siêu pháo đài bay. Một chút băn khoăn là vậy nhưng anh em chiến sĩ 2 trung đoàn này rất tự tin sẽ bắn rơi B.52 sau khi được hướng dẫn cách đánh loại máy bay này”.

Trung tướng Vũ Xuân Vinh kể tiếp: “Giữa tháng 11/1972, trong lúc đang hướng dẫn anh em chiến sĩ cách đánh B.52, chúng tôi tiếp nhận thông tin từ tình báo chiến lược cho hay Mỹ tổ chức một sở chỉ huy không quân chiến lược ở Utapao, Thái Lan, tổ chức một cứ điểm trao đổi ở Philippines bằng cách đưa một loạt máy bay tiếp dầu trên không KC-135 đến đất nước Đông Nam Á này và ở sân bay Đà Nẵng chúng cũng tổ chức một đội cứu phi công. Nắm được thông tin này, tất cả đều nhận định chuẩn bị có trận đánh lớn”.

Như lời tướng Vinh đã kể, không khí buổi sáng 18/12 vô cùng căng thẳng. “10 giờ 30, một chiếc máy bay không người lái bay từ hướng Tây Nam vào Hà Nội rồi vượt lên Tây Bắc và sang Lào phá vỡ sự im lặng lạ thường đó. Các đơn vị radar phát hiện báo cáo về Tổng trạm radar và sở chỉ huy Quân chủng Phòng không, có thêm một chiếc máy bay trinh sát khí tượng bay qua bầu trời Hà Nội. Toàn Hà Nội như nín thở. Sự im lặng đáng sợ. Chúng tôi nhận định, sau khi trinh sát về, chúng phải mất khoảng 6 đến 7 giờ đồng hồ để rửa ảnh, nghiên cứu, đối chiếu và đề ra phương án tác chiến. Như vậy, từ chiều tối ngày 18/12, Mỹ có thể ném bom bất cứ lúc nào. Rất nhanh, chúng tôi phải chốt chúng chỉ có thể bay theo hai hướng Tây Bắc hoặc Tây Nam. Cả Hà Nội đã sẵn sàng nghênh chiến siêu pháo đài bay B.52”, ông kể.

Không có chuyện nối tầng SAM 2

Tên lửa SAM 2 ở Hà Nội đã hướng thẳng lên trời cao sẵn sàng chiến đấu. Tạm thời dừng lại diễn biến. Chúng tôi đi tìm lời giải liệu có phải chúng ta đã nâng tầm bắn của SAM 2, câu hỏi đã được đặt ra bấu lâu nay?

Trung tướng, Anh hùng LLVTND Nguyễn Văn Phiệt, nguyên Phó Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân khẳng định không có chuyện nhà khoa học của ta nối tầng tên lửa SAM 2.

Trung tướng Nguyễn Văn Phiệt cho biết: “Năm 1960, chính bằng bộ khí tài SAM 2, Liên Xô đã bắn rơi máy bay bay cao 20km tại Quảng trường Đỏ, Matxcơva. Tên lửa SAM 2 có thể bay cao 27 km và đi xa 34 km. Trong khi đó, siêu pháo đài bay B.52 của Mỹ bay ở độ cao tối đa 17km, nhưng để rải thảm thích hợp chúng sẽ bay ở độ cao 11-12 km. Vì vậy, không việc gì chúng ta phải nối tầng”.

Tuy nhiên theo Trung tướng Nguyễn Văn Phiệt, tên lửa SAM 2 được đưa sang Việt Nam những năm 1964- 1965 đồng thời Liên Xô cũng cử chuyên gia ưu tú sang dạy cho bộ đội chúng ta vận hành bộ khí tài này. Trong quãng thời gian từ đó đến cuối năm 1972 bộ khí tài này được cải tiến và hoàn thiện để phù hợp với địa hình và hoàn cảnh của Việt Nam.

Trung tướng Nguyễn Văn Phiệt kể: “Trong quá trình di chuyển SAM 2 vào “hang” Vĩnh Linh “bắt cọp”, do địa hình hiểm trở lại xa nên bộ khí tài này bị hư hỏng khá nhiều. Nhưng trong những lúc đó, bộ đội ta lại có những phát kiến từ thực tiễn. Trong trường hợp chiến đấu ban ngày, chúng ta đề xuất chuyên gia Liên Xô cung cấp những chiếc ống nhòm bội số lớn có thể nhìn xa đến 40 km để trắc thủ ngồi ngay trên nóc quan sát thay vì quan sát qua radar. Phương án đơn giản này lại vô cùng hiệu quả khi quan sát B.52 bằng ống nhòm và chỉ ở mặt trận Việt Nam mới được áp dụng. Kể cả chuyên gia Liên Xô cũng không nghĩ ra”.

Trở lại diễn biến những ngày nửa cuối tháng 12/1972. Trung tướng Nguyễn Văn Phiệt lúc đó là Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 57, Trung đoàn 261 thuộc Sư đoàn Phòng không Hà Nội, trước đó nhận lệnh di chuyển vào miền Trung chiến đấu. Bất ngờ ngày 15/12, đơn vị của ông lại nhận lệnh ở lại Thủ đô chiến đấu. Tiểu đoàn 57 của ông được phân công đóng ở trận địa Đại Đồng, Đông Anh, Hà Nội, ngay lập tức công tác kiểm tra trận địa thực hiện một cách chu đáo. Chiều 18/12, Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Văn Phiệt đã yêu cầu chiến sĩ ăn cơm sớm, sẵn sàng tiếp đón B.52 - loại vũ khí chiến tranh thượng đẳng của không quân Mỹ.