NSND Trung Kiên: Tôi đã từng nghĩ đến việc bỏ danh hiệu

Danh hiệu vẫn là sự khao khát của nhiều nghệ sĩ

Thưa ông, hiện có một vài nghệ sĩ đã thẳng thắn đề xuất quan điểm với Bộ VH,TT&DL nên xem xét và tiến tới việc bỏ danh hiệu NSƯT, NSND. Cá nhân ông là NSND, từng nắm giữ cương vị Thứ trưởng Bộ Văn hóa thông tin đồng thời nằm trong Hội đồng xét duyệt nhiều lần, ông nghĩ sao về quan điểm này?

- Đây là điều cá nhân tôi cũng từng nghĩ đến nhưng bỏ hay giữ thì không thể nói là làm ngay được, mà phải tổ chức hội thảo hẳn hoi và trình Quốc hội nữa... Nhưng trên thực tế, là người ở trong Hội đồng duyệt của Bộ và là nghệ sĩ biểu diễn, tôi thấy danh hiệu này vẫn là sự khao khát của phần lớn anh chị em nghệ sĩ. Nếu có thay đổi, theo tôi là thay đổi cách làm, còn danh hiệu vẫn là phần thưởng để nghệ sĩ theo đuổi cũng như ghi nhận những đóng góp của họ đối với đất nước, với công chúng.

Nhưng danh hiệu này là chúng ta học của Liên Xô cũ, nay họ và các nước khác cũng đã bỏ rồi. Ở nước ta, có những nghệ sĩ không còn coi danh hiệu NSƯT là một thước đo, một chuẩn mực cho sự phấn đấu hay ghi nhận công lao nữa. Nếu cứ tiếp tục thì sẽ làm giảm đi giá trị của danh hiệu?

- Đúng là Liên Xô cũ, Trung Quốc và một số nước họ đã bỏ danh hiệu này từ lâu mà chỉ phân thành nghệ sĩ cấp 1, cấp 2. Nhưng việc bỏ đi thì thể nào cũng sẽ có một hình thức khác thay thế thôi. Vì thế, vấn đề không phải là bỏ hay giữ mà là tiêu chí xét thế nào để hợp với thực tế nghệ thuật hiện nay hơn.

Ở nhiều nước trên thế giới hiện nay, việc trao danh hiệu hay giải thưởng nào đó không cần phải lập hội đồng xét duyệt mà họ căn cứ vào thành tích, sự ảnh hưởng của nghệ sĩ với công chúng để trao. Ông có nghĩ chúng ta cũng nên làm theo cách này để không còn cơ chế "xin- cho"?

- Tôi không biết các nước khác họ làm như thế nào, nhưng dù trao thế nào thì cũng vẫn phải dựa trên những tiêu chí.

So với thời của ông, ông có thấy danh hiệu NSƯT và NSND bây giờ đã "mất thiêng" hơn không?

- Hoàn cảnh thời của chúng tôi khác với bây giờ nên nếu so sánh thì sẽ động chạm đến nhiều nghệ sĩ khác, nhất là khi tôi đã được phong NSND và lại đang ở trong ghế Hội đồng. Nhưng đúng là thời của tôi, mỗi kỳ xét tặng danh hiệu không được nhiều như bây giờ, thế nên ai được đều cảm thấy rất trân trọng, tự hào.

Không có tên nhạc sĩ Hoàng Hà là một thiếu sót lớn

Những ngày gần đây, báo chí và nhiều nghệ sĩ tiếc nuối nhiều về việc nhạc sĩ nổi tiếng Hoàng Hà không có tên trong danh sách xét duyệt giải thưởng Nhà nước lần này. Liệu có căn cớ gì đó khiến tên của ông không được xét  duyệt mà dư luận chưa được biết?

- Về nguyên tắc, Hội đồng cấp Bộ chỉ xem xét danh sách được Hội đồng cơ sở (tức Hội Nhạc sĩ Việt Nam - PV) trình lên. Trong danh sách mà Hội Nhạc sĩ Việt Nam trình lên không có tên của nhạc sĩ Hoàng Hà. Cá nhân tôi thấy đây là một thiếu sót lớn bởi ông có nhiều sáng tác đi vào lòng công chúng (các tác phẩm: Đất nước trọn niềm vui, Gặp nhau trên đỉnh Trường Sơn, Cùng hành quân giữa mùa xuân, Hợp xướng Côn Đảo... - PV) và đến giờ, dù tuổi đã cao nhưng ông vẫn miệt mài sáng tác. Nhưng Bộ chỉ có thể không xét nhạc sĩ nào không đủ tiêu chuẩn chứ không thể can thiệp để bổ sung ai đó được.

Cũng liên quan đến Hội Nhạc sĩ Việt Nam, vừa qua, nhiều nhạc sĩ cho biết, trong số 28 nghệ sĩ được trình lên cấp Nhà nước có tới 11 người không xứng đáng. Nếu ý kiến này đúng thì rõ ràng Hội đồng cấp cơ sở đã bỏ lọt người có tài năng như nhạc sĩ Hoàng Hà và dễ dãi với những người chưa xứng đáng?

- Hội đồng có thể đúng, có thể sai và không có hội đồng nào chính xác 100% được vì nó liên quan đến quan điểm nghệ thuật. Người này đánh giá cao nhưng người khác thấy chưa xứng tầm. Đó là chuyện rất bình thường. Nhưng chắc chắn, không phải ai có tên trong danh sách cũng đều được xét, nếu như thế thì đâu cần đến Hội đồng Bộ nữa?

Nhưng rõ ràng, Hội đồng Bộ chỉ được bỏ chứ không được đề xuất, kể cả những người mà thấy việc bỏ sót là đáng tiếc, như trường hợp của nhạc sĩ Hoàng Hà mà ông vừa nhắc đến? Ông có thấy, đó là sự bất cập?

- Chưa đến mức gọi là bất cập. Nhưng thời nhạc sĩ Trần Hoàn làm Bộ trưởng thì Hội đồng cấp Bộ có quyền can thiệp nếu ai đó xứng đáng mà bị bỏ sót. Nhưng bây giờ thì làm việc theo quy chế và tôi thấy như thế là hợp lý. Vì nếu Bộ can thiệp thì lại sẽ có ý kiến này khác, rằng như thế là thiên vị, không tôn trọng ý kiến của Hội đồng cơ sở...

Xin cảm ơn NSND Trung Kiên!

Thanh Hà (thực hiện)