eMagazine

Một ngày cuối tuần tháng 7, tôi đến công viên Thống Nhất với một cuộc hẹn khác nhưng vô tình gặp một gương mặt rất quen thuộc khiến tôi chợt nhớ tuổi thơ - thuở cả gia đình "bấm giờ" để được xem "Gặp nhau cuối tuần". Đó là nghệ sĩ Ngọc Tuyết – "người đàn bà có khuôn mặt cười" của màn ảnh Việt bao năm qua.

Dù đã vượt ngưỡng thất thập cổ lai hy, bà vẫn giữ được giọng cười sảng khoái, sự gần gũi, cởi mở vốn có của những năm "Văn nghệ chủ nhật", "Gặp nhau cuối tuần" khiến cuộc gặp tình cờ của tôi và bà kéo dài cả tiếng.

Cuộc đời nghệ thuật Ngọc Tuyết 

không chỉ là "bà Thìn", "mẹ Đốp",…

Khi nghe tôi giới thiệu là phóng viên Báo Gia đình & Xã hội, bà ồ lên vui vẻ: "Tôi rất có duyên với Báo Gia đình & Xã hội đấy nhé! Khoảng 20 năm trước (năm 2000) khi trên báo có loạt bài đưa tin về những người nữ lao động tôi rất đồng cảm. Khi đọc được trường hợp một cô gái may mắn trốn thoát sau khi bị lừa lấy "chồng ngoại" tôi đã tìm đến nhà trò chuyện và viết bài thơ "Chợ vợ": "Tôi có bức thư ngỏ/ Gửi người em gái phương xa/ Muốn lấy chồng ngoại để ra nước ngoài/ Thay bằng mộng đẹp tương lai/ Chuỗi ngày bất hạnh kéo dài khôn nguôi/..."

Tiếp tục câu chuyện, tôi nhắc đến một vai diễn để đời của bà – vai bà Thìn – bà cô trưởng thôn cách đây mười mấy năm của "Người vác tù và hàng tổng". Nghe đến đây nghệ sĩ cười bảo: "Nhân đây, cô phóng viên cho tôi cải chính, bộ phim làm từ cuối năm 1998 cách đây 22 năm và có tên "Người thổi tù và hàng tổng" chứ không phải "Người vác tù và hàng tổng". Vì cái tù và ngày xưa là thay thế cái loa nên không thể vác. Ngay đến chương trình "Quán thanh xuân" mới đây cũng nói sai – dù có cả anh "trưởng thôn Kiên" Quốc Tuấn tham gia đấy".

"Bà Thìn" tự hào khoe chiếc tù và được khán giả gửi tặng

Nói về vai diễn này, nhiều người sau khi xem xong cũng "chờn chờn" vì sự đanh đá của "bà Thìn" nhưng gặp bà ngoài đời thấy bà gần gũi, cởi mở lắm. Nghe đến đây bà cười lớn, kể: "Không phải người diễn viên nào cũng đem tất cả bản thân lên sân khấu đâu. Diễn viên là 1 chuyện, còn ngoài đời nói thật tôi chưa từng cốc con một cái nào, có mắng con cũng không bao giờ mắng trước mặt người thứ 3. Thế nhưng mà, đã từng có phóng viên nước ngoài hỏi tôi, nếu ngoài đời gặp một "bà Thìn" thì tôi thấy thế nào? Tôi buồn cười quá đành nói: Nói thật với chị, ngoài đời gặp ai như bà Thìn là tôi cũng tránh cho xa chứ chả dám đụng đến".

Nhưng theo chia sẻ của nghệ sĩ, "nét duyên" của "bà cô trưởng thôn" cũng đã khiến không ít khán giả "si mê": "Có khán giả yêu thích vai diễn, yêu thích phim nên sau đó đã tặng tôi cái tù và được mĩ nghệ rất đẹp. Đến giờ tôi vẫn treo trang trọng trong nhà".

Tất nhiên, bà bảo, vai diễn nào thì cũng sẽ có những khen – chê của khán giả. Đến giờ, nhắc lại phim, bà vẫn nhớ như in nhận xét của ông hàng xóm mà mỗi lần nghĩ lại vẫn thấy bực mình.

"Vì phim này phát liền 5 ngày Tết nên có người hàng xóm từng nói thẳng với tôi rằng ghét nhân vật bà Thìn vì sự tự tư, tự lợi, chanh chua, ghê gớm. Thậm chí ông ta còn nói giữa đám đông rằng xấu hổ đến mức không dám nhận là quen biết tôi khiến tôi cũng ngượng. Liền sau đó tôi không ngần ngại trả lời thẳng: "May cho tôi. Nếu ông nhận là người quen biết tôi thì bao nhiêu cái xấu hổ lại chuyển sang tôi hết rồi". Và tôi bỏ đi trước con mắt ngơ ngác của mọi người. Đó là một trong những kỷ niệm về vai bà Thìn cho đến giờ tôi vẫn rất nhớ".

Nghệ sĩ vui vẻ giới thiệu "kho" băng đĩa và quà tặng từ khán giả nhiều năm qua

Ngoài vai "bà Thìn", nhắc đến nghệ sĩ Ngọc Tuyết, người ta nhớ ngay đến người phụ nữ có gương mặt cười xuyên suốt của chương trình "Gặp nhau cuối tuần". Cùng diễn với bà khi đó còn có những gương mặt thân quen như Phạm Bằng, Văn Hiệp, Văn Toản, Hữu Độ, Ngọc Hà, Tuyết Liên, Diễm Lộc,…. Lớp trẻ có Xuân Bắc, Quốc Khánh, Vân Dung, Thu Hương, Quang Thắng…

Bà bảo: "Lớp diễn viên hồi đó giờ cũng khác rồi. Những người già cũng đã nghỉ, người trẻ thì đều đã thành danh. Nhưng đối với tôi, thời gian thường xuyên đóng hài là cả thời gian hạnh phúc nhất vì không chỉ đem đến tiếng cười cho khán giả mà còn mang cả niềm vui đến cho chính bản thân mình. Kỷ niệm nào cũng đẹp, cũng đầy ắp và không bao giờ quên được".

"Tôi chỉ nghỉ hưu chứ không nghỉ 

nghệ thuật"

Cho rằng, bà là một nghệ sĩ đóng đinh với những vai hài suốt nhiều năm hoạt động nghệ thuật và cả sau khi nghỉ hưu, chắc sẽ có sự khắt khe với những diễn viên hài trẻ hiện nay. Thế nhưng ngược lại, bà bảo lớp nghệ sĩ hài trẻ bà rất thích: "Miền Nam tôi thích Hoài Linh, Chí Tài, Hồng Vân và Kiều Oanh. Miền Bắc có Xuân Bắc, Quốc Khánh, Công Lý, Tự Long, Vân Dung, Thu Hương. Họ diễn hay lắm!".

Một bức ảnh nghệ sĩ Ngọc Tuyết và Xuân Bắc diễn chung "Gặp nhau cuối tuần" năm 2002

"Lớp trẻ giờ rất tài giỏi vì họ có nhiều điều kiện hỗ trợ không như những diễn viên ngày xưa. Ngày xưa, diễn viên đi hàng trăm cây số diễn cho nhiều tầng lớp khán giả, trong đó có những chiến sĩ "ngày ăn cơm Bắc, tối đánh giặc Nam" và sáng hôm sau không thấy trở về nữa. Diễn không có cát-sê, chịu đựng vất vả nhưng vẫn tự hào vì được cống hiến. Và tự hào vì đã được tôi luyện, được vinh dự cống hiến. Đó là một thời để nhớ. Cái này thì lớp trẻ không có!", nữ nghệ sĩ chia sẻ.

Rồi bà vui vẻ nhắc lại ngày xưa, thuở còn đi diễn "không cát-sê" một đội xung kích có 20 người nhưng chỉ có một con gà 7 lạng để nấu một nồi cháo húp mỗi người một bát cũng xong.

Hỏi bà về việc đam mê với nghề, tâm huyết với nghệ thuật đến như thế nhưng khá lâu rồi bà gần như "rút lui" khỏi nghệ thuật. Bà phủ nhận: "Tôi không phải nghỉ hẳn mà thực tế đến giờ nếu có nhân vật phù hợp lứa tuổi, phù hợp tính cách thì tôi vẫn tham gia. Tôi vẫn làm những tiểu phẩm ngắn vui, hoặc đơn vị nào mời tôi vẫn đi biểu diễn đấy chứ".

Thực tế có khá nhiều nghệ sĩ lớn tuổi vẫn đam mê với nghề, vẫn "chăm chỉ" lên truyền hình. Tôi hỏi vui "thế đam mê của bà đến đâu?, "Người phụ nữ có gương mặt cười" mủm mỉm: "Tôi có một hạnh phúc là được làm nghề yêu thích. Nói đến đam mê nghệ thuật thì không ai bằng vì tôi tham gia cả ca nhạc, kịch và phim. Nhưng bây giờ cũng có tuổi rồi, không phải cái gì cũng vơ vào, mình còn giữ sức khoẻ nữa chứ".

Hình ảnh nghệ sĩ Ngọc Tuyết với các diễn viên "con cháu" mấy năm gần đây

Như vậy chắc là bà nghỉ hưu hẳn rồi đấy? Bà cười vang: "Nghỉ hưu thì tôi nghỉ lâu rồi nhưng nghệ thuật thì không nghỉ đâu. Truyền hình có vai diễn nào hợp đạo diễn mời thì vẫn nhận, còn đơn vị nào mời biểu diễn thì vẫn đi. Nói chung tôi ở cái dạng thanh thản "đắt lo ế mừng". Nghĩa là được mời thì vui vì được gặp các con cháu và được làm nghệ thuật, còn ở nhà thì ra công viên vui chơi, thể dục với bạn bè".

Nghe bà kể, thấy cuộc sống tuổi vượt ngưỡng "thất thập cổ lai hy" của bà thật thảnh thơi, mấy ai ở tuổi này được vui vẻ như thế. Rồi bà bảo: "Hạnh phúc của tôi không chỉ là được làm nghề mà đi tới đâu cũng được yêu thương. Có những nơi mình mới đến lần đầu đã được khán giả nhận ra, quý mến. Đấy là điều hạnh phúc to lớn nhất mà không tiền nào mua được".

"Chẳng sao!"

Cũng như rất nhiều nghệ sĩ thuộc thế hệ của bà, đến nay chuyện danh hiệu vẫn luôn khiến nhiều người thắc mắc. Không ngần ngại, tôi hỏi bà chuyện nhiều nghệ sĩ lớn tuổi bao nhiêu năm trong nghề vẫn "khuyết" danh hiệu là như thế nào? Bà trầm ngâm giải thích, các ông bà ở thời điểm chống Mỹ không có những tổ chức hội diễn. Nếu có thì cũng rất ít. Và ai mà may mắn mới có vai trong một vở tham gia hội diễn. Nếu may mắn hơn sẽ được huy chương và sẽ là căn cứ xét phong tặng.

Bài thơ "Mười bốn chữ cái" khi ghép những chữ cái đầu dòng sẽ được tên đầy đủ của nữ nghệ sĩ là "LÊ THỊ NGỌC TUYẾT"

"Nhưng có những ông bà cả một đời làm nghệ thuật, kể cả một số nghệ sĩ bên quân đội chỉ đi diễn cho nông dân, công nhân, bộ đội, mâm pháo hay đơn vị, chiến trường, nhà máy, xí nghiệp,… làm gì có hội diễn nào để giành huy chương? Vì thế cho nên, không có hội diễn thì không có huy chương và không có danh hiệu - dù có tài năng.

Cho nên trong câu hỏi này, tôi có thể trả lời bằng 4 câu thơ "Chẳng sao": Danh hiệu chỉ gắn cho huy chương/ Tài năng đến mấy vẫn là thường/ Những người khán giả mến mộ thật/ Mới là nghệ sĩ của nhân dân/ Chẳng sao…/Không có danh hiệu vẫn tự hào", người nghệ sĩ nhấn mạnh.

"Theo quan niệm của tôi danh hiệu có cũng tốt, không có cũng chẳng sao miễn làm sao mình có trong lòng khán giả và khán giả yêu mến là được rồi. Tôi nói cháu nghe, sau khi nghỉ hưu, cách đây hơn 20 năm, tôi tổ chức 1 đoàn hài kịch và ca nhạc đi biểu diễn khắp miền đất nước, khán giả đã gọi tôi là nghệ sĩ nhân dân rồi. Vì thấy tôi vừa là trưởng đoàn, vừa là đạo diễn, vừa viết kịch bản, vừa biểu diễn hài kịch là tiết mục chủ chốt của chương trình. Và đi cùng với tôi còn có các ca sĩ, nghệ sĩ như NSND Lê Dung, NSƯT Thuý Hà, NSƯT Thuý Mị, NSƯT Quang Mạo,… thế thì quan trọng gì điều này nữa đâu? Với tình cảm yêu mến của khán giả tôi thấy mình xứng đáng là nghệ sĩ của nhân dân".

Nghe bà chia sẻ, thấy bà không ưu tư, sống thanh thản nên thắc mắc về điều hạnh phúc nhất mà bà đang có là gì? Bà cười trả lời: "Cuộc sống của tôi tự do, thanh thản. Mà muốn có điều đó thì phải "3 quên - 4 có". "3 quên" là quên tuổi tác, quên bệnh tật, quên mọi sự bất công trù úm hận thù để thanh thản. "4 có" là có nhà ở, có con cháu ngoan ngoãn hiếu thảo, có lương hưu, có sổ tiết kiệm để "dù có dâu thảo rể hiền, về già vẫn phải có tiền dắt lưng".

Cho nên đến giờ phút này tôi vẫn cho các con các cháu, chưa phải nhờ vả ai. Và tâm nguyện của tôi là "Sống thanh thản, không vay không mượn/ Còn ai nợ không trả cũng cho/ … Khi làm việc, lúc chơi bời/ Đến đâu cũng được mọi người ngợi khen/ Những kẻ xấu bụng ghét ghen/ Không cần để ý, không quen, không nhìn/ Giàu có mới chỉ nhiều tiền/ Phải giàu tài, đức, nghĩa tình mới sang. Người Hà Nội phải sang cháu ạ! Tôi là người gốc Việt Nam quê hương, Hà Nội phố!".

Có lẽ chính phong cách sống trẻ và suy nghĩ lạc quan đã giúp bà vẫn giữ mãi "hình ảnh cười", yêu đời mà bất cứ ai gặp cũng thấy gần gũi, thân quen như từng thấy bà "tưng tửng" trên màn ảnh nhiều năm trước.