Hà Nội
23°C / 22-25°C

Phải làm gì nếu virus Zika tái xuất ở Việt Nam?

Thứ sáu, 09:01 09/09/2016 | Y tế

GiadinhNet – Phụ nữ mang thai đi du lịch đến những nơi virus Zika bùng phát nhưng không có triệu chứng lâm sàng cũng cần siêu âm, xét nghiệm nước ối để kiểm soát những thay đổi về kích thước đầu của trẻ.

Virus Zika đang trở thành mối lo lắng của rất nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm cả khu vực Đông Nam á và Việt Nam. Trong đó, tại Singapore, chỉ trong 1 tuần, số ca mắc virus Zika đã lên tới 258 người, trong đó có cả phụ nữ mang thai.

Tại Việt Nam, từ tháng 4 đến nay đã phát hiện 3 ca dương tính với virus này. Hiện không có thêm trường hợp nào nhưng nguy cơ tái xuất ca mắc virus Zika ở nước ta là rất lớn.

Báo Gia đình & Xã hội xin giới thiệu bài viết của BSCKII Nguyễn Anh Tuấn – Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Phụ sản Trung ương về virus Zika và những vấn đề thai phụ cần quan tâm.


BS Nguyễn Anh Tuấn siêu âm định kỳ cho thai phụ. Ảnh minh họa.

BS Nguyễn Anh Tuấn siêu âm định kỳ cho thai phụ. Ảnh minh họa.

Hiểu đúng về Zika

Virus Zika (ZIKV) là một virus RNA (arbovirus) thuộc chi Flavivirus, họ Flaviviridae, lây truyền chủ yếu qua vết cắn của muỗi Aedes bị nhiễm. Tên của virus lấy tên từ khu rừng Zika, gần hồ Victoria ở Uganda, nơi đã tìm thấy đầu tiên vào năm 1947.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Zika là căn bệnh truyền nhiễm, gây nên bởi muỗi Aedes aegypti, cắn người bị bệnh sau đó truyền sang cho người khỏe mạnh, giống như bệnh sốt rét hay sốt Dengue (sốt xuất huyết), nhưng cũng có thể lây lan qua nhiễm trùng tử cung hoặc đường tình dục.

Cơ chế gây bệnh của virus Zika

Các nhà khoa học phát hiện thấy virus Zika chọn lọc gây nhiễm các tế bào hình thành vỏ não của thai nhi, hoặc lớp bên ngoài vỏ não. Làm cho các tế bào này chết thay vì phân chia bình thường để tạo ra các tế bào não mới.

Tế bào gốc đa năng cảm ứng được tạo ra bằng cách tái lập trình tế bào trưởng thành, và có thể tạo ra mọi loại tế bào nào trong cơ thể, kể cả tế bào tiền thân thần kinh vỏ não. Còn các tế bào tiền thân thần kinh vỏ não lại có nhiệm vụ làm tăng số lượng tế bào thần kinh chưa trưởng thành.

Sau khi tiếp xúc với virus, 90% các tế bào tiền thân thần kinh vỏ não bị nhiễm bệnh, và bị “thâm nhập” để tạo ra những bản sao mới của virus, bên cạnh đó các gen cần thiết để kháng lại virus cũng không được kích hoạt, Điều này dẫn đến sự phát triển nhanh của virus đồng thời giải thích những biến chứng nặng nề của thai nhi.

Trong đa số trường hợp, các tế bào bị nhiễm virus đã tử vong, một số còn lại bị gián đoạn hoạt động của gen kiểm soát phân chia tế bào, điều này làm cho các tế bào mới không được sản sinh một cách hiệu quả. Hậu quả là thai của bà mẹ mắc Zika không phát triển được tổ chức não dẫn đến teo não, đến lượt cấu tạo xương vòm sọ do tổ chức não bị teo nên cũng không phát triển được tạo ra tật đầu nhỏ.

Nguy cơ gì cho thai phụ khi mắc Zika?

Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh Mỹ (CDC) đã khẳng định virus Zika chính là thủ phạm khiến hàng ngàn trẻ em mắc chứng teo não.

Gần đây, có một số báo cáo gợi ý rằng có thể có mối liên quan giữa virus Zika và các bất thường về thần kinh như: viêm tủy sống, bất thường về não…

Loại virus này cũng có thể có liên quan tới thai chết lưu và tổn thương mô ngoài não. Nó cũng có thể dẫn tới phù thai – tình trạng tích dịch bất thường trong ngăn bào thai – gây mất hoàn toàn mô não và chết thai lưu.

Xử lý với Zika như thế nào? Làm sao để biết bạn mắc Zika?

Trong hầu hết các trường hợp, Zika không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Đa số các triệu chứng thường nhẹ, kéo dài vài ngày đến một tuần, người bệnh tự khỏi. Trường hợp bệnh nặng cần nhập viện không nhiều, nên hầu hết những người bị nhiễm virus Zika không biết mình đang mắc bệnh. Các triệu chứng phổ biến nhất của Zika là sốt, phát ban, đau khớp, hoặc viêm kết mạc. Những triệu chứng khác bao gồm đau cơ và đau đầu.

Virus Zika thường vẫn còn trong máu của người bệnh khoảng một tuần hoặc hơn sau khi hết bệnh, cho nên vẫn có thể lây cho người khác.

Virus có thời gian ủ bệnh từ 3-12 ngày. Virus này không được xếp vào dạng nguy hiểm với người trưởng thành. Do đó, người trưởng thành khi mắc bệnh sẽ có các triệu chứng tương tự như khi mắc sốt xuất huyết Dengue như sốt, xuất huyết dưới mọi hình thức (dưới da, nội tạng), đau mỏi cơ, khớp, đau mắt… nhưng với mức độ nhẹ hơn.

Hiện nay, xét nghiệm máu là phương pháp duy nhất có thể xác định chính xác đó là bệnh do virus Zika.

Để chẩn đoán đúng, cần tiến hành 2 phương pháp: đó là chẩn đoán huyết thanh học (tìm kháng thể trong máu người bệnh hoặc nghi mắc bệnh) và chẩn đoán sinh học phân tử, trong đó chẩn đoán bằng kỹ thuật sinh học phân tử là chính xác nhất.

Phân biệt với những bệnh khác

Các bệnh nhân mắc bệnh do virus Zika, sốt xuất huyết, sốt siêu vi thường có triệu chứng tương tự nhau nên dễ gây nhầm lẫn. Bệnh nhân mắc virus Zika thường có biểu hiện sốt, nổi mẩn, đau cơ, nhức đầu, đau mắt. Bệnh nhân sốt xuất huyết thường sốt cao hơn và sốt từng cơn, nổi hạch cũng như đau nhức cơ nhiều hơn, đặc biệt là có biểu hiện xuất huyết (xuất huyết dưới da, chảy máu mũi).

Tật đầu nhỏ cũng có thể do nguyên nhân di truyền, chủng tộc không do zika, trường hợp này không có những triệu chứng lâm sàng, xét nghiệm do virus.

Nên giữ hay bỏ thai khi mắc Zika?

Khi đã xác định bị mắc Zika, thai phụ hãy tới bệnh viện khám thông báo về tình trạng của mình và khám thai định kỳ theo chỉ định để sàng lọc, chẩn đoán xem thai nhi có bị đầu nhỏ hay không, trước khi quyết định bỏ hay giữ thai.

Việc sàng lọc và chẩn đoán để xem trẻ có bị hội chứng đầu nhỏ không có thể thực hiện hiệu quả và dễ dàng qua siêu âm, đo kích thước đầu thai nhi và sự phát triển của vòng đầu.

Khi tiến hành đo, bác sĩ sẽ theo dõi và so sánh chỉ số vòng đầu của đứa trẻ có mẹ bị nhiễm virus Zika theo chuẩn tuổi thai, để phát hiện tình trạng bất thường.

Người mẹ mang thai nhiễm virus Zika, không có nghĩa là sẽ phải phá bỏ thai hay đình chỉ thai nghén ngay lập tức.

Trong trường hợp phát hiện đứa trẻ bị hội chứng đầu nhỏ thì việc đình chỉ thai nghén là cần thiết. Vì những di chứng của hội chứng đầu nhỏ rất nặng nề về với trẻ. Khi chào đời trẻ có thể bị ảnh hưởng tới thần kinh, vận động, sự phát triển. Tuy nhiên quyết định còn tùy thuộc theo tuổi thai, nếu phát hiện trước 22 tuần thai thì việc quyết định ngừng thai nghén rất dễ, nhưng nếu muộn hơn 32 tuần thì việc ngừng là khó khăn, phức tạp.

Theo dõi thai phụ như thế nào?

Theo khuyến cáo của CDC, phụ nữ cần tuân thủ nghiêm túc các quy định kiểm soát sinh đẻ, khi mang thai nên tránh đi du lịch tới các quốc gia và vùng lãnh thổ đang có dịch Zika.

Phụ nữ mang thai đã đi du lịch đến các vùng có dịch Zika trở về, trong vòng hai tuần cần phải xét nghiệm nhiễm virus Zika. Nếu dương tính nên siêu âm để kiểm tra kích thước đầu thai nhi hoặc kiểm tra hàm lượng lắng đọng canxi trong não. Đây là hai tiêu chí thể hiện nguy cơ mắc bệnh đầu nhỏ.

Ngoài ra, cũng nên xét nghiệm nước ối, hay thủ thuật chọc ối để xác nhận sự hiện diện virus Zika.

Phụ nữ mang thai đi du lịch đến những nơi Zika bùng phát nhưng không có triệu chứng lâm sàng cũng cần siêu âm, xét nghiệm nước ối để kiểm soát những thay đổi về kích thước đầu của trẻ.

Phụ nữ mang thai được xác định là có virus Zika cần được siêu âm 2 - 4 tuần/lần để theo dõi giải phẫu hoặc tăng trưởng của thai nhi.

CDC khuyến cáo, những phụ nữ mang thai cần thận trọng khi dùng thuốc, nhất thiết phải tư vấn bác sĩ để tránh những tác dụng phụ không mong muốn, gây dị tật bẩm sinh.

Trong khi chưa có phương pháp điều trị cho tật đầu nhỏ, việc phát hiện sớm có thể giúp phụ nữ giải quyết những điều không mong muốn, nhất là ngừng mang thai hoặc có những giải pháp chăm sóc tốt hơn.

Không phải tất cả các thai phụ khi mắc Zika đều dẫn đến thai bị tật đầu nhỏ. Việc đình chỉ thai hay không còn tùy từng trường hợp mà có chỉ định khác nhau.

Do đó, hãy bình tĩnh khi ứng phó với Zika.

BSCKII Nguyễn Anh Tuấn

(Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Phụ sản Trung ương)

Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Phán bừa bệnh nhân bị lậu và có nguy cơ hoại tử dương vật, Phòng khám Đa khoa Tây Nguyên bị xử phạt

Phán bừa bệnh nhân bị lậu và có nguy cơ hoại tử dương vật, Phòng khám Đa khoa Tây Nguyên bị xử phạt

Y tế - 49 phút trước

GĐXH - Bệnh nhân được bác sĩ của Phòng khám Đa khoa Tây Nguyên chẩn đoán mắc bệnh lậu, có nguy cơ hoại tử dương vật, bị yêu cầu đóng hơn 60 triệu đồng để điều trị, tuy nhiên khi xét nghiệm lại tại 2 bệnh viện lớn của tỉnh thì đều cho kết quả âm tính.

Nữ điều dưỡng A9 Bạch Mai cấp cứu bệnh nhân ngừng tim tại nhà hàng Đà Nẵng nhận khen thưởng 'nóng'

Nữ điều dưỡng A9 Bạch Mai cấp cứu bệnh nhân ngừng tim tại nhà hàng Đà Nẵng nhận khen thưởng 'nóng'

Y tế - 2 giờ trước

GĐXH - PGS.TS Đào Xuân Cơ - Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai nhấn mạnh: "Việc làm của điều dưỡng Hạ rất có trách nhiệm. Tôi xúc động, tự hào khi nghe tin cán bộ của mình làm việc hết sức ý nghĩa, hiệu quả và thành công cấp cứu du khách nước ngoài ở bên ngoài bệnh viện."

Số ca mắc sởi liên tục gia tăng, Bộ Y tế yêu cầu giám sát, xử lý triệt để ổ dịch

Số ca mắc sởi liên tục gia tăng, Bộ Y tế yêu cầu giám sát, xử lý triệt để ổ dịch

Y tế - 2 giờ trước

GĐXH - Từ đầu năm 2024 đến nay đã ghi nhận 78 trường hợp sốt phát ban nghi sởi, rubella tại các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc trong đó có 12 trường hợp sởi xác định tại phòng thí nghiệm của 4 tỉnh.

Hà Nội ghi nhận trường hợp mắc rubella đầu tiên trong năm 2024

Hà Nội ghi nhận trường hợp mắc rubella đầu tiên trong năm 2024

Y tế - 3 giờ trước

GĐXH - Ngày 28/3, thông tin từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội cho hay, trên địa bàn thành phố vừa ghi nhận bé gái 7 tuổi (ở huyện Đan Phượng) mắc rubella. Trước đó, bé gái đã được tiêm chủng 2 mũi vaccine phòng bệnh này.

Điều dưỡng A9 Bạch Mai cứu người trong quán ăn: 'Anh em ơi, cấp cứu'!

Điều dưỡng A9 Bạch Mai cứu người trong quán ăn: 'Anh em ơi, cấp cứu'!

Y tế - 7 giờ trước

"Khi ép tim lần đầu tiên tôi còn hô lên "Anh em ơi! cấp cứu!", bởi ở bệnh viện, chúng tôi thường hô lên như vậy khi có một ca bệnh cần cấp cứu".

Hơn 30 học sinh nhập viện sau bữa ăn bán trú

Hơn 30 học sinh nhập viện sau bữa ăn bán trú

Y tế - 22 giờ trước

Sau khi ăn bán trú, hàng chục học sinh trường Tiểu học Quang Hanh (Quảng Ninh) đau bụng, buồn nôn phải nhập viện theo dõi.

Thông tin bất ngờ về điều dưỡng cứu du khách nước ngoài ngừng tim đột ngột tại quán ăn Đà Nẵng

Thông tin bất ngờ về điều dưỡng cứu du khách nước ngoài ngừng tim đột ngột tại quán ăn Đà Nẵng

Y tế - 22 giờ trước

GĐXH - "Nhưng giờ nghĩ lại, đó có thể là sự sắp đặt, là nhân duyên để mình gặp bệnh nhân và cứu người bệnh. Vì máy bay delay nên bọn em mới quyết định đi ăn ở nhà hàng đó và gặp chú", chị Hạ nói.

Bộ Y tế nói gì về thông tin 'bỏ giấy khám sức khỏe khi cấp bằng lái xe'?

Bộ Y tế nói gì về thông tin 'bỏ giấy khám sức khỏe khi cấp bằng lái xe'?

Y tế - 1 ngày trước

GĐXH - Trước thông tin 'bỏ giấy khám sức khỏe khi cấp bằng lái xe', Bộ Y tế đã lên tiếng liên quan đến vấn đề này.

Nín thở giây phút điều dưỡng A9 Bạch Mai cấp cứu cho du khách nước ngoài ngừng tim đột ngột tại nhà hàng

Nín thở giây phút điều dưỡng A9 Bạch Mai cấp cứu cho du khách nước ngoài ngừng tim đột ngột tại nhà hàng

Y tế - 1 ngày trước

GĐXH - Giây phút nhìn thấy người đàn ông đi loạng choạng, khó thở, cô đã ngay lập tức chạy đến kiểm tra, tri hô nhân viên nhà hàng gọi cấp cứu 115 hỗ trợ, đồng thời tiến hành cấp cứu ép tim ngoài lồng ngực cho bệnh nhân.

Việt Nam xếp thứ 11 trong 30 nước có gánh nặng bệnh lao cao, Thủ tướng ký công điện tăng cường phòng chống bệnh

Việt Nam xếp thứ 11 trong 30 nước có gánh nặng bệnh lao cao, Thủ tướng ký công điện tăng cường phòng chống bệnh

Y tế - 2 ngày trước

GĐXH - Theo báo cáo bệnh lao toàn cầu năm 2023 của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Việt Nam là nước có gánh nặng bệnh lao cao.

Top