Hà Nội
23°C / 22-25°C

Ngỡ ngàng với kho báu của “vua đồ cổ” xứ Huế

Thứ tư, 09:51 08/10/2014 | Xã hội

GiadinhNet - Thân thiện và cởi mở, ông Phan sẵn sàng tiếp chuyện từ chuyên gia cho đến những sinh viên muốn tìm hiểu về khảo cổ cả ngày trời. Người ta đồn rằng ông sở hữu khoảng 10.000 món đồ cổ các loại nhưng ông bảo: “Tôi không đếm, mà cũng không đếm được. Tôi chỉ phân loại chúng và thời nào cũng có vô số”.

Đau đớn nhìn cổ vật… quăng quật

Một buổi chiều giữa thu yên bình đến vắng lặng của Huế, PV Báo GĐ&XH đã được diện kiến ông và “kho báu” những gốm, sành, sứ chất cao ngang đầu của ông. Tên đầy đủ của ông là Hồ Tấn Phan, ở đường Cao Bá Quát, TP Huế. Ông nổi tiếng khắp cố đô với cái tên “vua đồ cổ”. Ở cái tuổi “xưa nay hiếm” nhưng ông Phan vẫn khỏe mạnh và minh mẫn, câu chuyện với ông về cổ vật dưới các dòng sông ở Huế tuôn chảy tưởng chừng như không có hồi kết.

Thật ngỡ ngàng vì khắp đất nước này, hiếm có một bảo tàng tư nhân nào mà sưu tầm đầy đủ đồ cổ của các giai đoạn lịch sử nước nhà, kể cả từ thời tiền sử đến như vậy. Tất cả đó là thành quả mấy chục năm ông Phan lặng lẽ sưu tầm đồ gốm dân gian mà người ta vớt từ đáy các con sông ở Huế với hy vọng lưu giữ lại cho thế hệ mai sau. Ông Phan bảo: “Sau giải phóng (1975), những người đồng nát mò được nhiều loại đồ cổ dưới sông, trong đó có cả dưới sông Hương, nhưng họ vứt hết. Thời đó, người ta chỉ lo làm sao kiếm gạo bỏ vô nồi”. Ông Phan đau đớn khi chứng kiến những tầng lớp trầm tích văn hóa và lịch sử vùi dưới đáy sông nay bị tàn phá một cách rất đáng tiếc. Ban đầu, từ phong trào đi vớt phế liệu, người ta lặn xuống sông tìm kiếm rồi “trục vớt” luôn cả những chum, hũ, nồi, niêu… bằng gốm nằm ở đáy sông. Nhưng, họ vớt lên rồi lại bỏ xuống dòng nước, hoặc nếu có mang về thì cũng quăng quật ngoài hàng rào để cho trẻ con chơi mà thôi.

Thế rồi khoảng những năm 80 thế kỷ trước, có một ông lão chiều chiều bày một gian hàng nhỏ trước Phu Văn Lâu ngồi kiên nhẫn bán vài thứ đồ gốm dân gian cho du khách. Người mua rất đông, đặc biệt khách nước ngoài. Thấy dễ kiếm tiền, người ta bắt đầu chú ý vớt nhiều đồ gốm từ dưới sông lên. Sự tàn phá bắt đầu từ khi xuất hiện những cỗ máy khai thác cát sạn trên sông. Những cái máy cẩu xúc ào ạt một lúc hàng khối cát dưới đáy sông, khiến nhiều đồ gốm đang nguyên lành bị bể. Vào những năm tháng đó, người ta đào cát sạn lại vớt được đồ gốm cả hàng chục đò, cái nào nguyên để lại bán, cái nào sứt mẻ đem vứt. Phong trào vớt đồ gốm dưới đáy các con sông ở Huế như sông Hương, sông Bồ, sông Ô Lâu đã bùng lên như vậy.

Nhìn thấy người ta khai thác vô tội vạ mà ông Phan đau lòng. Cuộc “khảo cổ” vô tiền khoáng hậu nhưng chỉ có ông Phan là người quan tâm gần như là duy nhất. Việc ông tranh thủ mua được một ít trong số hàng chục, hàng trăm chuyến đò đồ gốm người ta vớt lên từ đáy sông đã trở thành câu chuyện lạ thời đó.

Người hỏi chuyện những dòng sông

Ông Phan sưu tầm nhiều đồ cổ dưới đáy sông, vì đam mê, vì trách nhiệm với quá khứ nhưng ông thừa nhận rằng không thể hiểu hết giá trị mình đang có. Ông kể rằng lúc sinh thời, cố Giáo sư sử học Trần Quốc Vượng đã đôi lần ghé thăm nhà và đánh giá rất cao bộ sưu tập của ông. Nhà nghiên cứu lịch sử Trần Đình Sơn cũng đã sửng sốt khi được ông cho xem các loại đồ gốm Chu Đậu nổi tiếng của Việt Nam mà ông có, được vớt lên từ đáy sông ở Huế.

Bộ sưu tập của ông có cả đồ gốm từ thời Đông Sơn, Lý, Trần, Lê. Trong thời kỳ theo gót Huyền Trân công chúa đi vào đất phương Nam, người Việt không quên mang theo những vật dụng vốn mang đậm truyền thống văn hóa Việt. Và cũng dưới đáy các sông Huế, cũng còn có rất nhiều di chỉ khác của các nền văn hóa như Sa Huỳnh, các đồ gốm của văn hóa Chăm Pa.

Ông đưa cho chúng tôi xem một chiếc bình gốm cổ có 2 cái lỗ nhỏ. Ông kể ban đầu nghĩ mãi không biết nó là cái gì. Tình cờ đọc tạp chí “Xưa  và Nay” có bài “Di tích Kim Lan làng gốm Bát Tràng xưa” in hình chiếc ống nhổ thời Trần khai quật từ di tích Kim Lan (Gia Lâm, Hà Nội) thì ông mới biết đó là cái ống nhổ. Điều thú vị là cái ống nhổ của ông còn nguyên vẹn hơn cái đã được khai quật tại Kim Lan.

Chuyện thú vị nữa, trong cuốn “Cơ sở khảo cổ học” của các tác gia Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Diệp Đình Hoa (NXB Đại học và trung học chuyên nghiệp, Hà Nội 1978) trang 298 có giới thiệu ảnh một chiếc bình gốm Đông Sơn do Viện Khảo cổ học cung cấp. Ông Phan xem xong phát hiện ra mình cũng có một chiếc bình hình thù giống như vậy, nhưng chiếc bình của ông lại thuộc về văn hóa Sa Huỳnh, độc đáo hơn… Có khá nhiều bộ sưu tập quý như vậy trong “kho tàng” của ông Phan, chẳng hạn bộ bình vôi có hàng trăm loại; bộ nồi tiêu biểu cho thời kỳ Sa Huỳnh, tiền Chăm Pa, sơ sử Huế; bộ ấm đất chưa xác định của Chăm Pa hay Việt. Còn lu, ghè, hũ…thì vô số.

Có một số điều dễ thấy rõ, từ các đồ gốm ông Phan sưu tầm đã minh chứng vùng Huế cũng là nơi có nền văn hóa Sa Huỳnh đậm đặc, không như quan niệm xưa cho rằng ở vùng Huế có nền văn hóa này nhưng ít hơn so với vùng phía Nam Trung Bộ. Việc xuất hiện các loại đồ gốm dày đặc tại các con sông ở Huế, từ đó có thể thấy rằng, từ thời kỳ Chăm Pa cho đến nay, vùng Huế luôn là một trung tâm văn hóa.

Với ông Phan, dù tuổi đời đã cao, nhưng trong những câu chuyện của ông về cổ vật, chúng tôi nhận thấy ông vẫn còn nhiều tâm huyết lắm.

 

Những cổ vật có giá trị cao về khoa học, lịch sử, văn hóa đã được ông Hồ Tấn Phan chọn lọc trưng bày, triển lãm tại Festival Huế 2014 với chủ đề: “Dòng sông kể chuyện” và được giới chuyên môn trong và ngoài nước đánh giá cao. “Dòng sông kể chuyện” gồm có 8 mảng chính: Dấu ấn dòng sông; Mấy ngàn năm trước; Một thời Chăm Pa; Thấp thoáng Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội; Thuần phong mỹ tục; Nối đêm vào ngày; Văn hóa ẩm thực; Đời thường xưa nay. 

 Hà Phương

Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Đau lòng nam sinh lớp 8 tử vong do tự ngã khi điều khiển xe máy

Đau lòng nam sinh lớp 8 tử vong do tự ngã khi điều khiển xe máy

Xã hội - 22 phút trước

GĐXH - Trước khi xảy ta sự việc, cháu T. điều khiển xe máy đi trên tuyến đường nội thị từ bãi tắm Bãi Cháy về hướng cầu Bãi Cháy. Khi lưu thông đến khúc cua, phương tiện do nam sinh điều khiển bất ngờ tự ngã xuống đường khiến nạn nhân không qua khỏi.

Vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chết não: Điều tra nghi vấn có đồng phạm

Vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chết não: Điều tra nghi vấn có đồng phạm

Pháp luật - 2 giờ trước

Cơ quan chức năng đang xác minh, điều tra, làm rõ vấn đề có đồng phạm hay không trong vụ việc nam sinh lớp 8 ở quận Long Biên bị đánh đến chấn thương sọ não.

Hôm nay (28/3) có tới 2 người trúng Vietlott, cùng chia nhau số tiền ai cũng mong ước

Hôm nay (28/3) có tới 2 người trúng Vietlott, cùng chia nhau số tiền ai cũng mong ước

Xã hội - 3 giờ trước

GĐXH - Tối 28/3, Công ty Xổ số Điện toán Việt Nam (Vietlott) thông báo đã tìm ra 2 tấm vé trúng giải Jackpot 2 của xổ số Power 6/55.

Lên mạng tìm 'của lạ' người đàn ông mất hơn nửa tỷ đồng

Lên mạng tìm 'của lạ' người đàn ông mất hơn nửa tỷ đồng

Pháp luật - 3 giờ trước

Một người đàn ông ở tỉnh Gia Lai lên mạng tìm "của lạ" đã bị các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt số tiền hơn nửa tỷ đồng.

Thương tâm: Va chạm với ô tô đầu kéo, người phụ nữ đi xe máy tử vong

Thương tâm: Va chạm với ô tô đầu kéo, người phụ nữ đi xe máy tử vong

Xã hội - 4 giờ trước

GĐXH - Trong quá trình điều khiển xe máy lưu thông trên QL18 đoạn chạy qua địa phận phường Yên Thanh, chị T. bất ngờ va chạm với ô tô đầu kéo đi cùng chiều. Cú va chạm khiến chị T. cùng xe máy ngã ra đường và bị ô tô đầu kéo chèn qua tử vong.

Bắt một giám đốc doanh nghiệp lừa đảo chiếm đoạt gần 987 lượng vàng

Bắt một giám đốc doanh nghiệp lừa đảo chiếm đoạt gần 987 lượng vàng

Pháp luật - 4 giờ trước

GĐXH - Với thủ đoạn tinh vi, một giám đốc doanh nghiệp đã lừa đảo, chiếm đoạt gần 987 lượng vàng 18k, tương đương số tiền hơn 35 tỷ đồng của nhiều người.

Bắt thanh niên 18 tuổi lừa đảo hàng trăm người

Bắt thanh niên 18 tuổi lừa đảo hàng trăm người

Pháp luật - 4 giờ trước

GĐXH - Sau khi lập Facebook, Quý đăng tải bài viết về cho vay online với thủ tục đơn giản, giải ngân nhanh rồi yêu cầu người vay đóng phí. Bằng thủ đoạn này, đối tượng lừa đảo 162 nạn nhân.

Truy đến cùng thông tin xấu độc vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não

Truy đến cùng thông tin xấu độc vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não

Pháp luật - 5 giờ trước

GĐXH - Chiều 28/3, tại cuộc họp báo thông tin kinh tế - xã hội Quý I/2024 của Hà Nội, Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội đã thông tin về vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não xảy ra trên địa bàn quận Long Biên.

Công an vào cuộc vụ cây sao đen trăm tuổi bị chặt hạ trên phố Lò Đúc

Công an vào cuộc vụ cây sao đen trăm tuổi bị chặt hạ trên phố Lò Đúc

Đời sống - 5 giờ trước

GĐXH - Mới đây, UBND TP Hà Nội đã giao Công an TP làm rõ những vấn đề liên quan đến thông tin phản ánh 3 cây sao đen trăm tuổi trước các ngôi nhà mới xây trên phố Lò Đúc bị chết bất thường.

Kết quả xổ số (KQXS) hôm nay thứ Năm ngày 28/3/2024

Kết quả xổ số (KQXS) hôm nay thứ Năm ngày 28/3/2024

Xã hội - 5 giờ trước

GĐXH - Kết quả xổ số hôm nay - KQXS thứ Năm ngày 28/3/2024: Xổ số miền Nam - XSMN, xổ số miền Trung - XSMT, xổ số miền Bắc - XSMB, xổ số Vietlott - XS Vietlott.

Top