Hà Nội
23°C / 22-25°C

Về miền Quan họ nghe... chuyện trâu

Chủ nhật, 19:42 31/01/2021 | Xã hội

Từ chợ trâu nổi danh một thời, làng mổ trâu, nghề vỗ béo trâu đến món xáo trâu vào cỗ cưới, thịt trâu lên hàng đặc sản... là những điều thú vị của miền Quan họ Kinh Bắc

Bắc Ninh và Bắc Giang không chỉ tự hào với dân ca Quan họ đặc trưng "vang, rền, nền nảy"; không chỉ hãnh diện với dòng tranh dân gian Đông Hồ độc đáo, mà vùng còn một thời nổi danh chợ trâu và nay là nơi trung chuyển, cung ứng thực phẩm trâu sạch cho phần lớn thị trường các tỉnh, thành phía Bắc.

Chợ trâu thành hoài niệm

Trước thềm Xuân Tân Sửu 2021, tôi ngược vùng Quan họ, lần theo bước trâu đi.

Về thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, tôi đến khu vực chợ trâu xưa và gặp được ông Lê Trần Thúy (86 tuổi), cùng ông Trần Văn Thông (75 tuổi), là những người đều có tuổi thơ và thời trai trẻ gắn liền chợ trâu, vì chợ ở gần nhà.

Theo lời của hai ông, chợ trâu có từ xa xưa. Chợ được họp trên khu đất rộng khoảng 2 ha tại tổng Tam Sơn, huyện Đông Ngàn (nay là phường Đông Ngàn, thị xã Từ Sơn) vào các mùng 4, 9, 14, 19, 24 và 29 âm lịch hằng tháng (những ngày có số 4 và 9). Xung quanh chợ trâu có tường rào xây bao quanh, cao 3 m. Chợ có 8 ngôi nhà lợp ngói che mưa nắng, có nhiều móc sắt và cọc chôn để cột trâu cùng một lò mổ sẵn sàng cung cấp cho các chợ đầu mối.

 Về miền Quan họ nghe... chuyện trâu  - Ảnh 1.

Ông Nguyễn Bá Hà và đàn trâu trong sớm mai

Ông Thúy và ông Thông cho biết trâu được đưa về từ các tỉnh vùng Tây Bắc hoặc từ Nghệ An, Thanh Hóa trở ra. Những phiên chợ trâu luôn đông vui, nhộn nhịp nhưng không kém phần kịch tính.

Xưa kia, với nghề nông thì "con trâu là đầu cơ nghiệp". Bởi thế, các lái trâu hoặc nhóm phường lái trâu xem, bình phẩm về trâu rất cẩn thận, phải "có nghề". Trâu khi ấy không chỉ dùng cày bừa mà còn kéo xe, kéo gỗ. Cả gia đình, cả cơ ngơi trông tất vào trâu. Chính từ nhu cầu mưu sinh mà có nghề buôn trâu. Đã buôn bán, ắt phải có mánh khóe, thủ thuật, chê bai để "dìm hàng" hạ giá thì mới có lãi. Câu thành ngữ "Thật thà cũng thể lái trâu" bắt nguồn từ đó.

Sau năm 1954, lượng trâu về chợ Từ Sơn giảm dần, đến những năm 1959-1960 thì chợ giải thể.

Làng giết mổ trâu

Nếu chợ trâu ở Từ Sơn chỉ còn trong hoài niệm thì trên miền Quan họ lại tồn tại một làng chuyên giết mổ trâu, bò cung ứng lượng thực phẩm sạch khổng lồ cho Bắc Giang, Bắc Ninh và nhiều địa phương trên cả nước.

Xuyên qua TP Bắc Ninh, vượt qua cầu Thị Cầu bắc ngang sông Cầu từng đi vào thi ca, nhạc họa, tôi đến làng chuyên giết mổ trâu vào buổi chiều đông chạng vạng. Đó là làng Phúc Lâm, thị trấn Nếnh, thuộc huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Nơi đây có gần chục điểm bán thịt trâu tại nơi giao cắt giữa Quốc lộ 1 với đường sắt.

Chiều tối nhưng các chủ quán luôn chân luôn tay pha thịt, cắt, cân, thu tiền. Điện thoại của họ cũng nóng máy bởi những cuộc gọi đặt hàng hoặc mang thịt đến các điểm khách đã dặn. Mỗi quầy bán có đến 2-3 người phục vụ, chưa kể 5-10 nhân công trong "dây chuyền" cạo lông, cạo chân cẳng, guốc móng, thui hoặc làm lòng.

Làng giết mổ trâu Phúc Lâm hình thành từ vài chục năm nay và là nghề cha truyền con nối. Làng có đến vài chục hộ làm nghề này, trung bình mỗi hộ giết mổ 10-20 con, hộ ít thì 5-10 con. Tôi tranh thủ chụp ảnh và phỏng vấn chớp nhoáng anh Đỗ Văn Phương, chị Đỗ Thị Hoa. Họ cho biết giá thịt trâu ngon nhất là 260.000 đồng/kg, lưỡi 130.000 đồng, vó 100.000 đồng, lòng 50.000 đồng…

"Mà bác hỏi gì nhiều thế. Đêm nay ngủ lại đây uống rượu xem em thể hiện hóa kiếp trâu, kể nhiều bác nghe" - một chủ sạp dí dỏm và liên tục nhét tiền vào xô nhựa.

Tôi vào thăm xưởng giết mổ của ông chủ có tên Hoan, nằm ven Quốc lộ 1. Trong ánh điện lờ mờ ở khu nhốt gia súc, tôi thấy có 2 con bò Tây và 3 con trâu sừng sững thở phì phò. Ông Hoan cho biết chúng sẽ được hóa kiếp đêm nay. Hỏi ông nguồn nào cung cấp, ông cho hay đi lùng các nơi mua (vì được lãi hơn), không thì phải đến "lò" chuyên nuôi trâu bán cho các xưởng giết mổ.

"Ai bảo chăn trâu là khổ?"

Sáng hôm sau, trên quê hương Quan họ, tiếng loa truyền thanh ở các thôn xóm xen lẫn tiếng chuông nhà thờ ngân nga đánh thức tôi dậy. Tôi gặp ông Nguyễn Bá Hà (63 tuổi) và một đàn trâu đang rào rào gặm cỏ trên cánh đồng Vườn Tú thuộc xã Hoàng Ninh, huyện Việt Yên.

Gia đình ông Hà làm nghề chăn thả, vỗ béo trâu đã 5 năm qua. Số lượng trâu nuôi bình quân trong đàn từ 20-30 con. Người mua phục vụ cày kéo cũng có nhưng chủ yếu là cung cấp trâu thịt. Số tiền mua vào con cao nhất là 30 triệu đồng, thấp nhất cũng 17-18 triệu đồng. Vốn ông bỏ ra trên 500 triệu đồng, bán được trâu cho các lò mổ sinh lời dần lên. Con nào đẹp, nhiều thịt, bán thu lãi được hơn 1 triệu đồng, thấp cũng 700.000-800.000 đồng.

Tôi nói vui: "Vậy ông giàu to. Ai bảo chăn trâu là khổ?". Đôi mắt ông Hà nheo cười trong nắng mai: "Tưởng ngon ăn thế thôi nhưng cũng vất vả lắm. Phải lo cho chúng ăn uống, xây dựng mở rộng và vệ sinh chuồng trại. Bệnh dịch thì phải đón thú y tiêm kịp thời, chứ 1-2 con mà chết coi như lỗ chổng vó".

Trong khi trò chuyện, thỉnh thoảng chuông điện thoại di động của ông Hà lại réo lên giữa đồng cỏ mênh mông, gió xạc xào bên vườn chuối. Ông cho biết các "đối tác" liên tục đăng ký đặt hàng. Càng gần Tết, thịt trâu càng chạy tợn. Ông gọi vợ ra "thay ca" ngay, không để lỡ một "quả" lớn.

Trên đường quay về Hà Nội, dọc Quốc lộ 1 của địa phận huyện Việt Yên gần 10 km, đập vào mắt tôi là hai bên đường nhan nhản cửa hàng, tiệm ăn, quán đặc sản trâu tươi các món. Có những quán trưng cả bức vẽ đầu trâu đen sì to tướng, nhe răng, mắt đỏ ngầu, cặp sừng cong nhọn hoắt như xuyên cả nền trời xanh vùng Quan họ. Xuống TP Bắc Ninh, các biển hiệu đặc sản trâu càng dày đặc mời gọi, thiết tha như "mình về em chẳng cho về".

Cả một vùng Quan họ, thịt trâu không chỉ trở thành đặc sản mà còn là món ngon, thân thuộc với người dân, nhất là món xáo trâu. Vợ chồng anh bạn từ miền Nam ra dự đám cưới ở thị trấn Lim, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ngạc nhiên và thích thú với món xáo trâu không thể thiếu trong cỗ cưới ở vùng đặc trưng văn hóa Quan họ này. Món ăn rất ngon, thịt trâu mềm, thơm, nước ngọt lừ, nhắm rượu rất bắt. Nghe đâu xáo trâu cũng là một trong những "gốc tích" đầu tiên của món phở Việt trứ danh sau này.

Qua chợ trâu Từ Sơn, tôi dùng dằng, bịn rịn, hồi tưởng cảnh nhộn nhịp bán - mua, nét mặt người nông dân rạng rỡ khi mua được một “đầu cơ nghiệp” ưng ý... 60 năm về trước.

Theo Người lao động

Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Đau lòng nam sinh lớp 8 tử vong do tự ngã khi điều khiển xe máy

Đau lòng nam sinh lớp 8 tử vong do tự ngã khi điều khiển xe máy

Xã hội - 4 giờ trước

GĐXH - Trước khi xảy ta sự việc, cháu T. điều khiển xe máy đi trên tuyến đường nội thị từ bãi tắm Bãi Cháy về hướng cầu Bãi Cháy. Khi lưu thông đến khúc cua, phương tiện do nam sinh điều khiển bất ngờ tự ngã xuống đường khiến nạn nhân không qua khỏi.

Vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chết não: Điều tra nghi vấn có đồng phạm

Vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chết não: Điều tra nghi vấn có đồng phạm

Pháp luật - 6 giờ trước

Cơ quan chức năng đang xác minh, điều tra, làm rõ vấn đề có đồng phạm hay không trong vụ việc nam sinh lớp 8 ở quận Long Biên bị đánh đến chấn thương sọ não.

Hôm nay (28/3) có tới 2 người trúng Vietlott, cùng chia nhau số tiền ai cũng mong ước

Hôm nay (28/3) có tới 2 người trúng Vietlott, cùng chia nhau số tiền ai cũng mong ước

Xã hội - 7 giờ trước

GĐXH - Tối 28/3, Công ty Xổ số Điện toán Việt Nam (Vietlott) thông báo đã tìm ra 2 tấm vé trúng giải Jackpot 2 của xổ số Power 6/55.

Lên mạng tìm 'của lạ' người đàn ông mất hơn nửa tỷ đồng

Lên mạng tìm 'của lạ' người đàn ông mất hơn nửa tỷ đồng

Pháp luật - 7 giờ trước

Một người đàn ông ở tỉnh Gia Lai lên mạng tìm "của lạ" đã bị các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt số tiền hơn nửa tỷ đồng.

Thương tâm: Va chạm với ô tô đầu kéo, người phụ nữ đi xe máy tử vong

Thương tâm: Va chạm với ô tô đầu kéo, người phụ nữ đi xe máy tử vong

Xã hội - 8 giờ trước

GĐXH - Trong quá trình điều khiển xe máy lưu thông trên QL18 đoạn chạy qua địa phận phường Yên Thanh, chị T. bất ngờ va chạm với ô tô đầu kéo đi cùng chiều. Cú va chạm khiến chị T. cùng xe máy ngã ra đường và bị ô tô đầu kéo chèn qua tử vong.

Bắt một giám đốc doanh nghiệp lừa đảo chiếm đoạt gần 987 lượng vàng

Bắt một giám đốc doanh nghiệp lừa đảo chiếm đoạt gần 987 lượng vàng

Pháp luật - 8 giờ trước

GĐXH - Với thủ đoạn tinh vi, một giám đốc doanh nghiệp đã lừa đảo, chiếm đoạt gần 987 lượng vàng 18k, tương đương số tiền hơn 35 tỷ đồng của nhiều người.

Bắt thanh niên 18 tuổi lừa đảo hàng trăm người

Bắt thanh niên 18 tuổi lừa đảo hàng trăm người

Pháp luật - 8 giờ trước

GĐXH - Sau khi lập Facebook, Quý đăng tải bài viết về cho vay online với thủ tục đơn giản, giải ngân nhanh rồi yêu cầu người vay đóng phí. Bằng thủ đoạn này, đối tượng lừa đảo 162 nạn nhân.

Truy đến cùng thông tin xấu độc vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não

Truy đến cùng thông tin xấu độc vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não

Pháp luật - 8 giờ trước

GĐXH - Chiều 28/3, tại cuộc họp báo thông tin kinh tế - xã hội Quý I/2024 của Hà Nội, Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội đã thông tin về vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não xảy ra trên địa bàn quận Long Biên.

Công an vào cuộc vụ cây sao đen trăm tuổi bị chặt hạ trên phố Lò Đúc

Công an vào cuộc vụ cây sao đen trăm tuổi bị chặt hạ trên phố Lò Đúc

Đời sống - 9 giờ trước

GĐXH - Mới đây, UBND TP Hà Nội đã giao Công an TP làm rõ những vấn đề liên quan đến thông tin phản ánh 3 cây sao đen trăm tuổi trước các ngôi nhà mới xây trên phố Lò Đúc bị chết bất thường.

Kết quả xổ số (KQXS) hôm nay thứ Năm ngày 28/3/2024

Kết quả xổ số (KQXS) hôm nay thứ Năm ngày 28/3/2024

Xã hội - 9 giờ trước

GĐXH - Kết quả xổ số hôm nay - KQXS thứ Năm ngày 28/3/2024: Xổ số miền Nam - XSMN, xổ số miền Trung - XSMT, xổ số miền Bắc - XSMB, xổ số Vietlott - XS Vietlott.

Top