Mong manh...dễ vỡ

Công trình hồ thủy lợi chứa nước của huyện Đầm Hà (Quảng Ninh) được đầu tư nửa ngàn tỷ từ 2006, đến giờ mới được 8 năm, với đủ các mục tiêu cấp thiết như cấp nước canh tác, nước sinh hoạt cho 29.000 dân, cắt chậm lũ, nuôi trồng thủy sản, chưa kể còn cải tạo khí hậu, tạo tiềm năng. Những tiếng ầm ầm như động đất buổi sớm hôm 29/10, những hình ảnh đỏ ngàu, tan nát của con đập đã cuốn phăng, dễ đến một nửa, những mục tiêu ấy.

Nhưng những cái đầu đang lo toan, đang đau đầu về trách nhiệm, về chất lượng công trình 500 tỷ đồng cũng chưa đáng thương bằng những người dân đang đau xót cho mùa màng, nhà cửa, tài sản của mình. May mới vỡ đập phụ. May chưa thấy ai thiệt mạng. Chứ không thì nhiều người còn đau đầu hơn, nhiều người còn đau xót hơn.

Đành là “ông trời” có tội, nhưng mưa lũ bình thường không dễ gì phá tan một con đập – được xây dựng để chống lũ – như thế, nếu nó thực sự chất lượng, thực sự đáng với số tiền đầu tư. Một lãnh đạo Tổng cục Thủy lợi đã nhận định thẳng rằng có lỗ hổng trong quản lý xây dựng đập hồ, vỡ đập tức là không còn trữ nước được nữa khi mùa màng đang tới.

Giới chức địa phương bảo chưa rõ nguyên nhân, chưa tính được thiệt hại, chưa định lượng được ảnh hưởng tới đời sống. Không sai, nhưng lại quên mất một chữ “có” hoặc “đã”. Ấy là phải có ai đó chịu trách nhiệm cùng với “ông trời”. Ấy là người dân địa phương đã thất kinh trong một cuộc di dân bất đắc dĩ.

Bất giác nhớ lại đập thủy điện Ia Krel 2 ở Gia Lai. Một con đập cũng qua mọi khâu thẩm định thiết kế, thi công xây dựng, hậu kiểm, rồi cũng vỡ vài lần, đến nỗi Thủ tướng Chính phủ phải vào cuộc chỉ đạo. Vụ việc mới này chưa rõ sẽ được quan tâm ở mức độ nào nhưng vẫn cùng một bản chất về một sự “mong manh dễ vỡ” ở những công trình lẽ ra phải vững như bàn thạch, trường tồn cùng thời gian.

Chính phủ đã có hẳn một nghị định quản lý an toàn đập (NĐ 72/2007, đang tiếp tục được nghiên cứu sửa đổi bổ sung) trong đó đã quy định đủ các quy trình để đảm bảo an toàn khi nước lớn, đã quy rõ trách nhiệm chẳng thiếu một cơ quan nào. Thế nhưng, người dân có vẻ như vẫn chẳng yên tâm nổi với những “quả bom nước” khổng lồ ấy.

Việt Nguyễn