Hà Nội
23°C / 22-25°C

Nỗi đau khi trong nhà có người mắc hội chứng 'ái kỷ'

Thứ bảy, 18:10 24/04/2021 | Gia đình

GiadinhNet - Có những người mắc bệnh yêu bản thân thái quá, tới mức không có khả năng thấu cảm, chỉ quan tâm và chú ý đến khả năng họ đạt được, luôn thích được ngưỡng mộ, phóng đại tầm quan trọng của họ... đã làm gia đình rối loạn, người thân khổ sở.


Những câu chuyện về hội chứng rối loạn nhân cách ái kỷ

Trong y học có lưu truyền chuyện một bác sĩ trẻ vừa tốt nghiệp về bệnh viện được 2 tuần thì trưởng khoa giao cho 1 hồ sơ bệnh án, áy náy nói rằng không ai muốn nhận ca này, nhưng nếu bác sĩ nhận thì sẽ có nhiều kinh nghiệm và kiến thức tốt cho sau này.


Đó là bệnh nhân bị rối loạn nhân cách ái kỷ, được 1 bạn cùng phòng đưa tới. Suốt 1 giờ trị liệu thì 45 phút bệnh nhân kể về mình, về gia đình, về những gì đã đạt được… Đột nhiên bệnh nhân nhìn thấy tấm bằng tốt nghiệp của bác sĩ treo ở trên tường và hỏi:


- Anh không phải tốt nghiệp từ trường ở nước Mỹ à?

- Không.


Thế là bệnh nhân đập bàn mạnh, mắng bác sĩ làm phí thời giờ của anh ta và đùng đùng bỏ đi. Người bạn xin lỗi rối rít, bác sĩ cũng tức giận, nhưng lương tri thầy thuốc giúp kìm nén lại, và hỏi người bạn xem liệu bệnh nhân có thể làm tổn thương chính mình hay không? Người bạn đáp:


- Anh ta quá yêu bản thân nên chả tự làm tổn hại mình đâu.


Bệnh nhân rối loạn nhân cách ái kỷ là thế, anh ta nghĩ mình đặc biệt nên chỉ nói chuyện với người có địa vị xã hội. Biết bác sĩ không tốt nghiệp ở nước Mỹ thì cho là không xứng đáng để nói chuyện tiếp.


Bệnh rối loạn nhân cách ái kỷ nam mắc nhiều hơn nữ, và những người cha có mối quan hệ đặc biệt với con gái đã gây nhiều tác động đến con gái. Một cô gái chia sẻ, vào tuổi dậy thì cha thường chê trách, mắng mỏ cô béo, không ai thèm cưới... khiến cả tuổi xuân cô ấy luôn mặc cảm, tự ti về hình thể của mình, tránh xa các bạn trai. Khi trưởng thành hơn cô ấy thấy mình không đến nỗi như cha nói, nhưng vẫn không hiểu vì sao cha lại hay chê trách thế, và tại sao cô ấy lại tin tưởng lời cha... cho tới một ngày bác sĩ nói "cha cô bị rối loạn nhân cách ái kỷ".


Sức mạnh của người cha rối loạn nhân cách ái kỷ có thể gây ra sự hỗn loạn trong gia đình, đặc biệt những nhà theo mô hình lâu đời phụ hệ. Một nữ sinh trung học đã chia sẻ là cô ấy rất sợ những lời đe dọa của cha sẽ đuổi cô ấy ra khỏi nhà nếu không vào đại học. Một nữ sinh khác là con gái một bệnh nhân ái kỷ cũng rất sợ cha vì ông luôn tầm thường hóa điểm số cao và công việc cộng đồng của cô... 


Lớn lên trong những gia đình có cha (như người lãnh đạo) mà bị rối loạn nhân cách ái kỷ thì thiệt hại cho con gái là không thể đong đếm, vì họ thường xuyên phải chịu đựng những cảm xúc căng thẳng, tự trách mình là "rất ngu ngốc" như cha nói hàng ngày. 


Nỗi đau khi trong nhà có người mắc hội chứng ái kỷ - Ảnh 2.

Rối loạn nhân cách ái kỷ có thể dẫn đến nhiều hệ lụy khó lường. Ảnh minh họa.

Nguyên nhân phức tạp 

Rối loạn nhân cách ái kỷ đa số được chẩn đoán với người đã trưởng thành, nam nhiều hơn nữ. Bệnh nhân là những người kiêu ngạo, coi bản thân mình đặc biệt hơn hẳn những người khác, không có khả năng thấu cảm, thích được ca ngợi và coi trọng.

Trong cuốn "Tâm lý học ứng dụng", chuyên gia có nói về 9 bệnh rối loạn nhân cách, trong đó có bệnh rối loạn nhân cách ái kỷ, còn gọi là bệnh rối loạn nhân cách yêu bản thân thái quá. Đặc điểm chính là xu hướng ảo tưởng qua suy nghĩ, hành động, sự cần thiết được người khác ngưỡng mộ, không có khả năng thấu cảm với người khác.

Bệnh nhân thường phóng đại tầm quan trọng, tin rằng họ có những kỹ năng đặc biệt mà những người có vị trí cao trong xã hội mới hiểu được. Bản thân họ chỉ quan tâm và chú ý đến khả năng và những gì họ đạt được, cho mình là trung tâm của sự ngưỡng mộ, không muốn ai giỏi hơn mình.

Vì coi họ là quan trọng, là độc nhất, nên họ không thể thông cảm, thấu hiểu được cảm xúc của người khác. Vì vậy hay bị coi là những người kiêu căng, ngạo mạn. Có những người lợi dụng sự thành công của người khác để làm bàn đạp cho mình.

Ở tầng tiềm thức thì sự ảo tưởng, cho rằng mình xứng đáng được hưởng hết thảy, và mình quan trọng hơn những người khác - được giải thích rằng do bản thân người đó cảm thấy mình bị nguy hiểm, bị đe dọa bởi những gì người khác đạt được. Vì thế trong tiềm thức họ luôn tìm cách kéo những người có vẻ giỏi giang hơn xuống ngang hàng, hoặc thấp hơn bệnh nhân để thỏa mãn cảm giác vượt trội hơn hẳn người khác. Và "đố kỵ" được coi là tội lỗi tượng trưng cho bệnh này.

Nỗi đau khi trong nhà có người mắc hội chứng ái kỷ - Ảnh 3.

Người thân tăng cường trò chuyện để kết nối với bệnh nhân.

Với trẻ em, bệnh rối loạn nhân cách ái kỷ có thể liên qua đến sự chỉ trích thái quá, hoặc tâng bốc quá của các bậc cha mẹ đối với con mình, không ngừng nhấn mạnh về sự đặc biệt của nó - khiến trẻ có thể che giấu đi sự thiếu tự tin của mình bằng cách phát triển bề ngoài về sự hoàn hảo, và hành vi chứng tỏ sự cần thiết được ngưỡng mộ liên tục. Bên cạnh đó còn có sự liên hệ giữa bộ não, suy nghĩ và hành vi, khả năng giải quyết stress.

Đôi khi từ những câu như: "Chỉ cần bạn cố gắng hết mình bạn sẽ thành công" hay: "Chỉ cần bạn cố gắng hết sức, bạn sẽ đạt được những điều mình muốn." cũng khiến giới trẻ ngộ nhận rằng họ có quyền được hưởng mọi thứ chỉ cần họ cố gắng hết sức.

Nhưng "cố gắng hết sức" là một khái niệm trừu tượng, không được định nghĩa rõ ràng. Thế nào gọi là cố gắng hết sức? Bạn cho rằng bạn học hết 2 tiếng là sự cố gắng hết sức của bạn, vì thế bạn xứng đáng được điểm 10 thay vì điểm 6 hay 7.

Đối với người khác, sự cố gắng hết sức của họ là chăm chỉ ngay từ đầu buổi học. Chính những khái niệm trừu tượng này dẫn đến sự ngộ nhận và tính ái kỷ trong giới trẻ.

Trên thực tế, bệnh rối loạn nhân cách ái kỷ ít gặp, nhưng lại đang dần tăng và rất khó chữa do người mắc không nghĩ họ bị bệnh nên không đi tìm sự giúp đỡ từ các chuyên gia. Bệnh có thể dẫn đến nhiều hệ lụy khó lường cho bệnh nhân và cộng đồng, và chưa có loại thuốc nào có thể chữa khỏi.

Liệu pháp tâm lý cá nhân được xem là giải pháp điều trị rối loạn nhân cách ái kỷ hàng đầu. Theo đó, cha mẹ và tất cả người thân trong nhà cần chủ động trò chuyện với bệnh nhân hàng ngày để tăng cường gắn kết. Các chuyên gia sử dụng phương thức nói chuyện và khám phá tiềm thức người bệnh, hướng dẫn họ suy nghĩ tích cực hơn, tốt hơn. Về lâu dài, các chuyên gia sẽ giúp người bệnh có cái nhìn sâu vào bên trong suy nghĩ của họ, giải đáp tại sao họ lại có thái độ và hành vi như thế, điều này sẽ giúp cho họ cải thiện hành vi của mình.

Liệu pháp nhận thức hành vi cũng được nhiều bác sĩ tâm thần và chuyên gia tâm lý áp dụng - kỹ thuật này giúp phát hiện những hành vi và niềm tin không lành mạnh, từ đó thay thế chúng bằng các thói quen và hành động tích cực, lạc quan.

Để phòng bệnh, chúng ta cần duy trì lối sống lành mạnh, thường xuyên tâm sự với những người thân thương, làm việc điều độ và kết hợp thư giãn tinh thần đúng cách, tự nâng cao nhận thức và chủ động phòng tránh tình trạng này.

Bệnh ái kỷ thường xuất hiện ở nam giới nhiều hơn nữ giới, có nhiều dấu hiệu, trong đó có các triệu chứng sau:

- Phản ứng gay gắt khi bị nhận xét, hoặc cảm thấy tức giận, xấu hổ khi bị ai đó nhắc tới hoặc góp ý.

- Lợi dụng người khác để đạt được mục tiêu của mình.

- Thổi phồng tài năng và khả năng của mình. Phóng đại tầm quan trọng của bản thân. Luôn mong muốn mọi người chú ý và ngưỡng mộ mình.

- Phớt lờ hoặc không có sự đồng cảm với người khác. Ảo tưởng về thành công của mình, nhạy cảm quá mức với những thất bại của mình. Cùn mòn về cảm xúc với mọi người, thiếu kĩ năng đồng cảm. Ám ảnh về bản thân. Theo đuổi những mục đích ích kỷ.

- Người nhân cách ái kỷ thường yêu mến hình ảnh bản thân (rất khác người có hình ảnh bản thân cao vi họ rất khiêm tốn), do người ái kỷ tự cao tự đại, hoặc phô trương cả bên trong lẫn bên ngoài, có khuynh hướng phòng vệ mỗi khi hình ảnh bản thân bị đe dọa.

- Người ái kỷ có thể rất hung hăng. Lối sống đôi lúc nguy hiểm (phản ánh nhu cầu tìm kiếm cảm xúc và xung năng ví như quan hệ tình dục phóng túng, chi tiêu táo bạo).

- Người ái kỷ thường có vẻ ngoài thu hút nên họ có lợi thế ngay lần gặp đầu tiên. Lâu dài thì người ái kỷ sẽ dần trở nên u phiền đặc biệt là về phương diện xã hội (khó khăn trong mối quan hệ lâu dài)....

(Tư liệu từ BV Bạch Mai)

Vera Xuân Hường

Ths Tâm lý học lâm sàng - Chuyên gia tư vấn Hôn nhân Gia đình
(Giám đốc Công ty CP tư vấn tâm lý Hạnh Phúc Việt)

Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Ly hôn vì vợ cũ vô sinh, tôi áy náy nhưng không hối hận

Ly hôn vì vợ cũ vô sinh, tôi áy náy nhưng không hối hận

Chuyện vợ chồng - 12 phút trước

Tôi và vợ cũ từng yêu nhau thắm thiết, chúng tôi đến với nhau từ sự ngọt ngào và khao khát của tuổi trẻ.

Vô tình đọc được tin nhắn nữ đồng nghiệp gửi cho chồng: 'Đêm qua anh có thoải mái không? Em rất hạnh phúc'

Vô tình đọc được tin nhắn nữ đồng nghiệp gửi cho chồng: 'Đêm qua anh có thoải mái không? Em rất hạnh phúc'

Chuyện vợ chồng - 1 giờ trước

GĐXH - Trong lúc chồng đi tắm, cô đang ngồi trên giường thì thấy điện thoại có tin nhắn đến. Vô tình cầm điện thoại của chồng lên xem, cô sốc khi thấy đoạn tin nhắn mùi mẫn mà một nữ đồng nghiệp gửi cho anh.

Cuộc đời tủi nhục của cậu bé bỏ nhà đi vì bị bố và mẹ kế đánh đập tàn nhẫn

Cuộc đời tủi nhục của cậu bé bỏ nhà đi vì bị bố và mẹ kế đánh đập tàn nhẫn

Nuôi dạy con - 6 giờ trước

Bi kịch cuộc đời của cậu bé Hạ Triều Dũng bắt nguồn từ sự ghẻ lạnh, tàn nhẫn của người bố và mẹ kế.

6 cung hoàng đạo dễ bị lợi dụng nhất khi yêu

6 cung hoàng đạo dễ bị lợi dụng nhất khi yêu

Gia đình - 8 giờ trước

GĐXH - Trong tình yêu, rất nhiều người tốt bụng, nhẹ dạ cả tin, thường bị người khác lợi dụng tình cảm.

4 thói quen giúp cuộc sống thêm chất lượng và hạnh phúc, tuổi trung niên rèn luyện ngay vẫn còn kịp

4 thói quen giúp cuộc sống thêm chất lượng và hạnh phúc, tuổi trung niên rèn luyện ngay vẫn còn kịp

Gia đình - 8 giờ trước

Một nụ cười có sức mạnh không chỉ cải thiện tâm trạng của chính mình mà còn truyền đến những người xung quanh.

Chuyện tình xúc động của nữ tiến sĩ và người chồng 'mãi mãi tuổi 48'

Chuyện tình xúc động của nữ tiến sĩ và người chồng 'mãi mãi tuổi 48'

Chuyện vợ chồng - 11 giờ trước

Yêu say đắm và không ngần ngại cưới anh bảo vệ cơ quan, nữ tiến sĩ Hoàng Thị Hương Trà chưa một ngày nào hối tiếc về quyết định những năm 20 tuổi của mình.

Nhường chồng cho bạn thân, hơn 1 năm sau tôi mới biết sự thật chua chát

Nhường chồng cho bạn thân, hơn 1 năm sau tôi mới biết sự thật chua chát

Chuyện vợ chồng - 1 ngày trước

Cuối cùng, chúng tôi chọn cách ly hôn, tôi nhường chồng cho bạn thân của mình. Chồng tôi không bao giờ muốn ly hôn, nhưng cũng không nỡ cướp đi cơ hội làm mẹ cuối cùng của M.A.

Vợ hoang mang khi bị chồng đổ tội ngoại tình rồi kiên quyết ly hôn, phát hiện động cơ của anh ta mới ngã ngửa

Vợ hoang mang khi bị chồng đổ tội ngoại tình rồi kiên quyết ly hôn, phát hiện động cơ của anh ta mới ngã ngửa

Chuyện vợ chồng - 1 ngày trước

GĐXH - Bất kể chị giải thích thế nào, anh ta vẫn khăng khăng cho rằng vợ mình đã ngoại tình, đuổi chị ra khỏi nhà, thay đổi toàn bộ khóa cửa và kiên quyết ly hôn.

Cao thủ tình trường gọi tên 4 cung hoàng đạo nữ này

Cao thủ tình trường gọi tên 4 cung hoàng đạo nữ này

Gia đình - 1 ngày trước

GĐXH - Có những cô gái khổ sở vì lỡ gặp một người đàn ông đa tình. Thế nhưng khi những gã đào hoa gặp phải tuýp phụ nữ thuộc các cung hoàng đạo dưới đây thì 'tắt điện' vì họ rất thông minh trong tình yêu.

Dịch vụ nghiền nát ảnh cưới 'đắt như tôm tươi', khách hàng phần lớn là phụ nữ

Dịch vụ nghiền nát ảnh cưới 'đắt như tôm tươi', khách hàng phần lớn là phụ nữ

Chuyện vợ chồng - 1 ngày trước

Hậu chia tay, các cặp đôi tìm đến nhà máy xử lý kỷ vật tình yêu để nghiền nát những chiếc ảnh cưới và đồ lưu niệm. Những vụn rác thải này sẽ được chuyển tới một nhà máy điện nhiên liệu sinh học để tái chế.

Top