Người phụ nữ Mã Liềng gửi tâm sự qua tiếng đờn ống
GiadinhNet - Từ những loại cây thân thuộc trên dãy Trường Sơn, đồng bào Mã Liềng đã chế tác ra loại nhạc cụ đặc biệt. Tiếng đàn kèm tiếng hát chính là cách những người phụ nữ Mã Liềng gửi gắm tâm sự của cuộc đời.
Video: Người phụ nữ Mã Liềng chơi đờn ống và hát bằng tiếng đồng bào.
Trong chuyến công tác tại vùng núi phía Tây tỉnh Quảng Bình, phóng viên Báo Sức khỏe và Đời sống có dịp tới thăm các bản làng của người Mã Liềng (thuộc dân tộc Chứt) tại xã Lâm Hóa, huyện Tuyên Hóa.
Theo chia sẻ của những bậc cao niên tại đây, thì gần 30 năm về trước, người Mã Liềng chủ yếu sống trong các hang đá, hoặc trong những túp nhà nhỏ cheo leo trên dãy núi Giăng Màn. Cứ khoảng 2 đến 3 mùa rẫy, khi đất đai nghèo kiệt, bà con lại kéo nhau đi tìm mảnh đất màu mỡ mới để khai hoang trồng lúa, trồng ngô và săn bắn, hái lượm. Cuộc sống nghèo đói, bệnh tật và nạn hôn nhân cận huyết khiến tộc người này đối diện với nguy cơ tuyệt chủng.
Năm 1993, khi Nhà nước triển khai thực hiện Chương trình định canh, định cư, xây nhà ở, trường học, trạm y tế, kiên trì vận động người Mã Liềng rời núi ra định cư ở các thôn bản. Sau những cố gắng của bà con cùng với sự hỗ trợ của chính quyền và các tổ chức, hiện nay đời sống của đồng bào Mã Liềng đã ổn định và từng bước phát triển.
Tới thăm bản Cáo (xã Lâm Hóa) chúng tôi bắt gặp hình ảnh những người phụ nữ trung tuổi đang ngồi ở bậu cửa nhà dùng một loại nhạc cụ lạ đàn và hát bằng tiếng của người Mã Liềng.
Hỏi ra mới biết đó là chiếc đàn ống (người địa phương hay gọi là đờn ống), một "báu vật" của những người phụ nữ nơi đây. Loại đàn ấy đã được sáng tạo và truyền qua nhiều thế hệ, giữ nguyên dáng vẻ thủa sơ khai. Thường thì những người phụ nữ Mã Liềng sẽ truyền lại cho con gái của mình cách làm, cách đàn và hát với cây đàn ống từ đời này qua đời khác. Cũng có số ít đàn ông Mã Liềng biết chơi loại đàn truyền thống này, nhưng kỹ thuật và nghệ thuật thì khó mà bằng người phụ nữ.
Dù đang còn sống len lỏi khắp núi rừng hay khi đã quần tụ và định cư ở các bản làng thì chiếc đàn ống trở thành vật "bất ly thân". Đây không chỉ là nhạc cụ mà còn là nơi gửi gắm tình cảm, nỗi niềm chân thành mộc mạc và thể hiện đời sống tâm linh của họ.
Bà Phạm Thị Lưu, trú tại bản Cáo, xã Lâm Hóa, người đã gắn bó với cây đàn ống từ tuổi trăng tròn cho biết, từ nhỏ bà cùng những người con gái Mã Liềng khác đã được mẹ dạy cách chế tác và chơi đàn. Bà đã quen thuộc với âm thanh và những cảm xúc gửi gắm trong giai điệu từ cây đàn ống.
Những lúc vui buồn trong cuộc sống họ đều dùng tiếng đàn để trút bầu tâm sự. Đến tuổi cập kê, khi cô gái thương một chàng trai nào đó, họ sẽ chơi đàn ống và hát cho chàng trai đó nghe. Khi người yêu đi săn bắn ở xa, họ mượn tiếng đàn gửi gắm nỗi nhớ nhung...
Bên cạnh đó, đàn ống còn được người Mã Liềng dùng trong các lễ hội, dịp cưới xin, ma chay, lễ cúng thần rừng… tùy thuộc vào những hoàn cảnh khác nhau, họ đánh theo nhịp điệu khác nhau.
Chia sẻ về cách chế tạo loại đàn truyền thống này, bà Lưu chẳng chút giấu diếm. Đầu tiên, người Mã Liềng vào rừng tìm cây tre, nứa già, có đốt to, có thành mỏng và dẹt. Sau đó chọn đốt dưới cùng và cắt dài khoảng 70 cm (thường theo chiều dài của đốt tre, nứa) rồi treo ở gác bếp, hong khô để làm thân đàn. Tiếp đến là công đoạn chuẩn bị dây đàn, là dây thân leo, được tách lấy vỏ xoắn lại và hơ qua lửa nhiều lần. Ngày nay, dây đàn có thể được làm bằng dây cước nhỏ.
Sau khi có đủ nguyên, vật liệu, người nghệ nhân dùng dao chẻ một đầu ống tre, nứa ra thành nhiều phần bằng nhau, đầu còn lại thì đục một lỗ nhỏ và căng hai sợi dây dọc thân, một sợi căng và một sợi chùng, giúp tạo nên thứ âm thanh lạ tai, mang nét riêng của người dân tộc Mã Liềng. Cách làm tưởng như đơn giản nhưng để chế tác ra được cây đàn ống đạt chuẩn là cả một sự kỳ công, đòi hỏi sự khéo léo mà không phải ai cũng làm được.
"Ngày nay, đời sống của bà con người Mã Liềng đã được nâng cao và hòa nhịp với cuộc sống xã hội hiện đại. Khoảng cách giữa vùng xuôi và vùng ngược cũng theo đó được thu hẹp dần, giúp bà con tiếp cận nhiều hơn với các tiến bộ của xã hội. Tuy vậy, nét phong tục xưa vẫn được người dân Mã Liềng lưu giữ, như một nét văn hóa độc đáo riêng, tạo dấu ấn cho bà con đồng bào nơi đây", ông Lê Văn Phúc, Bí thư Đảng ủy xã Lâm Hóa chia sẻ.
Làm gì khi chuyển tiền nhầm hoặc nhận được tiền từ người lạ?
Xã hội - 11 phút trướcGĐXH – Người dân khi chuyển tiền nhầm hoặc nhận được tiền từ người lạ, có dấu hiệu bất thường phải báo ngay cho cơ quan chức năng để được hỗ trợ.
Nam sinh lớp 8 mất tích khi lao ra biển cứu bạn đuối nước
Thời sự - 14 phút trướcPhát hiện bạn bị đuối nước, nam sinh lớp 8 ở Quảng Nam bơi ra cứu nhưng sau đó em bị mất tích.
Đã có mức thu học phí trường công mới tại Hà Nội, cha mẹ nên biết
Xã hội - 44 phút trướcGĐXH - Nghị quyết 02/2024/NQ-HĐND quy định mức thu học phí đối với các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông công lập trên địa bàn Thành phố Hà Nội từ học năm 2023-2024.
Bắc Giang: Đối tượng dùng dao chém mẹ đẻ và cháu ruột tại nhà riêng
Pháp luật - 1 giờ trướcGĐXH - Tại nhà riêng, L. đã dùng dao chém mẹ đẻ và con của anh trai thương tích.
Ninh Bình đề xuất mức hỗ trợ hàng tháng đối với lực lượng bảo vệ an ninh, trật tự cơ sở
Pháp luật - 3 giờ trướcGĐXH - Theo dự thảo Nghị quyết của HĐND tỉnh Ninh Bình, tổ trưởng, tổ phó, tổ viên thuộc Tổ bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở được hưởng mức hỗ trợ thường xuyên hàng tháng lần lượt là 0,7; 0,6 và 0,5 lần mức lương cơ sở.
Bí ẩn đằng sau tin nhắn nhờ chuyển tiền 10 triệu đồng sẽ được nhận thêm 1 triệu đồng
Pháp luật - 3 giờ trướcGĐXH - Thấy người đàn ông đến ngân hàng giao dịch có thái độ bất thường, nhân viên nghi vấn có dấu hiệu bị lừa đảo nên thông báo cho công an kịp thời ngăn chặn.
Lý do Vĩnh Phúc xem xét bãi bỏ quyết định về trình tự, thủ tục đầu tư các dự án sử dụng vốn đầu tư công
Xã hội - 3 giờ trướcGĐXH - Tổng hợp ý kiến của các sở, ban, ngành, cơ quan liên quan và qua rà soát các quy định của pháp luật hiện hành, Sở Kế hoạch và Đầu tư Vĩnh Phúc đã dự thảo tờ trình xin ý kiến đề nghị bãi bỏ quyết định của UBND tỉnh về trình tự, thủ tục đầu tư các dự án sử dụng vốn đầu tư công trên địa bàn tỉnh.
Thông tin mới nhất về đợt mưa lớn sắp diễn ra ở miền Bắc
Thời sự - 3 giờ trướcGĐXH - Từ chiều tối và đêm nay (11/5), các tỉnh miền Bắc và Bắc Trung Bộ lại có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có mưa to.
Bắt giữ nghi phạm vô cớ đánh vào đầu nhiều phụ nữ đi đường làm 1 người chết
Pháp luật - 3 giờ trướcHôm 10/5, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa chuyển toàn bộ hồ sơ đối tượng Lầu Vũ Nhật Đăng lên Phòng Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Khánh Hòa tiếp tục điều tra, xử lý đối tượng về hành vi giết người.
Hơn 1 triệu thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT năm 2024
Giáo dục - 4 giờ trướcKết thúc thời gian đăng ký, có 1.067.391 thí sinh đăng ký dự thi trên hệ thống trực tuyến về đăng ký thi của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trong đó, số thí sinh tự do đăng ký dự thi là 45.344.
Long An đề xuất hỗ trợ thường xuyên 1,8 triệu đồng/tháng cho mỗi thành viên Tổ an ninh trật tự ở cơ sở
Pháp luậtGĐXH - Theo thông tin từ Cổng thông tin điện tử tỉnh Long An, địa phương này đang tổ chức lấy ý kiến từ tổ chức, cá nhân cho dự thảo Nghị quyết của HĐND tỉnh "Quy định về tiêu chí thành lập Tổ bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở và các điều kiện bảo đảm để triển khai Tổ bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở trên địa bàn tỉnh Long An".