'Cảm ơn cuộc đời cho em được học cô'

Nhân dịp 20/11, chị Đặng Thị Lan Anh gửi tới cô giáo Nguyễn Thị Hiếu, nguyên giáo viên Trường bồi dưỡng học sinh giỏi Nam Sách (Hải Dương), lời tri ân.

"Thời gian trôi qua mau chỉ còn lại những kỷ niệm. Kỷ niệm thân yêu ơi, sẽ còn nhớ mãi tiếng thầy cô"... Cuộc sống của chúng ta luôn vội vã, luôn bộn bề với công việc và với những trọng trách của mỗi cá nhân. Nhưng trong mùa tri ân này, hơn lúc nào hết, tôi muốn mình sống chậm lại, dừng lại để nhìn quãng đường đã qua, để vững vàng đi tiếp quãng đường phía trước, tạm gác lại những âu lo thường nhật, để được tụ về bên thầy cô giáo cũ của mình, như một bầy sẻ nhỏ trở về, nghe lại những truyện kể của thời lá me trong vắt.

Nhiều lắm những nỗi niềm xưa cũ đã được đánh thức trong những ngày này. Tôi nhớ cô giáo cũ của tôi, cô giáo dạy Văn và chủ nhiệm lũ học trò trường huyện chúng tôi suốt những năm cấp hai dấu yêu thời xa ấy. Cô đã bên tôi và các bạn trong một ô đoạn đẹp nhất của cuộc đời. Mỗi khi nhớ về cô, tôi chỉ ước được trở về bên cô, để lăn lóc với từng góc của kỷ niệm xưa cũ.

Hơn 20 năm đã trôi qua, khoảng thời gian đủ dài trong một cuộc hành trình. Nhưng trong chúng tôi vẫn còn lưu dấu cả một khoảng trời hoa nắng thơ mộng với những kỷ niệm đẹp đẽ bên cái hộc bàn bé xíu, bên những vòm cây sân trường. Cả một trời thương nhớ vẫn còn nguyên vẹn ở trong sâu thẳm con tim.

Tôi còn nhớ rõ những ngày đầu tiên tôi học lớp 6. Trường Bồi dưỡng học sinh giỏi Nam Sách (Hải Dương) khi ấy chỉ là một bộ phận của Trường THCS Thanh Lâm. Những ngày đầu lập trường, chúng tôi chưa có địa điểm riêng, chưa có lớp học cố định. Chúng tôi phải đi học nhờ ở những cơ sở giáo dục mà phòng học của họ còn trống.

Tôi nhớ một sáng hôm ấy, chúng tôi mượn được một dãy phòng học bỏ hoang của Trường THPT Nam Sách ngay gần đó. Sắp sửa bắt đầu vào tiết học, bác bảo vệ mới mở cửa. Cả cô và tụi học trò cùng cầm chổi quét dọn, quơ vội đám mạng nhện còn mải miết giăng. Bàn ghế thì vẫn đang xếp chồng lên nhau được bao phủ trong một lớp bụi ken dày.

Cô giáo của tôi khi ấy vẫn cười thật tươi, vừa dọn dẹp cô vừa nói vui: "Chúng ta đang có không gian thật giống không gian trong truyện Người thầy đầu tiên của Aytmatov. Lúc ấy, tôi và đám bạn chẳng biết Aytmatov là ai, cũng chưa từng đọc Người thầy đầu tiên. Tôi chỉ thấy nụ cười của cô tôi đẹp quá! Và vì lời chỉ dẫn ấy mà mấy ngày sau tôi tìm đọc bằng được cuốn truyện Người thầy đầu tiên, để cảm xúc cùng những trang văn của Aytmatov, để cảm nhận được rõ hơn bao giờ hết với những mùi oai oai của đất đai và của những ẩm mốc.

Nhưng ngày đó, thật lạ là những đứa trẻ lớp 6 chúng tôi chẳng đứa nào thấy khó chịu với cái mùi ẩm mốc bao quanh phòng học. Chúng tôi cũng chẳng dè dặt, ngại ngần gì với lũ nhện leo thang ngay sát chỗ chúng tôi ngồi và đu dây khắp các ô cửa sổ. Chúng tôi vẫn nhập tâm với những lời cô giảng, với thế giới thần thoại, thế giới của truyền thuyết và cổ tích cô đưa chúng tôi vào.

Tôi vẫn nhớ rõ mái tóc ngang vai của cô ngày ấy cùng gương mặt thanh tú và nụ cười đẹp vô ngần. Với tôi, chưa có cô giáo nào đẹp hơn cô ngày ấy của tôi. Cũng chính những ngày tháng ấy đã nhen nhóm trong tôi niềm yêu môn Văn vô bờ bến, và tôi ước ao cho đến bao giờ tôi lớn, tôi được làm cô giáo như cô của tôi. Tôi nhất định sẽ đứng như thế kia, sẽ đi như thế kia và sẽ viết bảng, sẽ giảng văn như thế kia.

Những ngày đi học trong không gian ấy với chúng tôi là những trải nghiệm thú vị. Chúng tôi được khui lũ dế ở đầu dãy phòng học, được đi bắt những con cánh cam, những con châu chấu ở bãi cỏ hoang gần bờ rào. Nhưng khi sự tò mò ấy đi qua, nhóm mấy đứa con gái ở thị trấn hết thích thú. Chúng bắt đầu so sánh trường này lớp này với ngôi trường khang trang ở thị trấn mà bạn bè vẫn đang học. Và rồi lớp học vốn chỉ có mười một đứa học trò của cô lại vơi bớt.

Cái đứa lớp trưởng là tôi, nhìn lớp vắng hoe, thấy buồn so. Nhưng khi nhìn thấy cô bước vào lớp, tôi mới hiểu đến tận cùng nỗi buồn dâng lên trong lòng mình. Cô bảo đã đến nhà từng bạn trong lớp, động viên các bạn và nói chuyện với bố mẹ của các bạn rồi. Nhưng vì điều kiện học tập của nhà trường còn quá nhiều khó khăn, nên nay đứa này, mai đứa khác đòi xa lớp, xa trường, xa cô về học ở các trường xã và trường thị trấn.

Đều đặn đi học chỉ có bốn đứa học trò: tôi, Hà, Giang, Ngoan, như bốn cái chân của một cái bàn, bốn cái cột của một gian nhà. Tôi nhìn thấy mắt cô buồn như ướt. Tôi muốn chạy lên bục giảng ôm cô quá mà sao chân nó cứ nặng không sao bước được. Giờ ra chơi, cái Đặng Hà kéo tay tôi đi lên phía cô, nó nói to và dõng dạc: "Dù thế nào thì chúng em chắc chắn vẫn mãi học ở đây. Bọn em chỉ thích học cô thôi".

Cô nhìn mấy đứa tôi cười ấm áp. Cô cười mà tôi vẫn nhìn thấy mắt cô ướt là sao nhỉ?. Thế rồi, sang học kỳ hai của lớp 6, chúng tôi được chuyển về học ở một nơi mới, nơi ấy có phòng học đàng hoàng. Trường có biển hiệu rất to "Trường Bồi dưỡng học sinh giỏi Nam Sách". Đối với chúng tôi ngày ấy, cái biển hiệu ấy thần thánh vô cùng. Chúng tôi ngày nào đến trường cũng ngắm nó một cách say sưa trong niềm hân hoan bất tận.

Không gian của ngôi trường chúng tôi chuyển về có khuôn viên đẹp và thơ mộng vô cùng. Những dãy nhà mái ngói lẩn khuất trong những xanh thẫm của rặng nhãn, rặng dừa. Bao quanh những rặng dừa là những con mương nước trong vắt chứa đầy hoa lục bình mà tới mùa nở tím mát cả dòng. Ngôi trường đựng đầy tiếng gió, tiếng cười và những trò đùa nghịch của lũ học trò nhỏ chúng tôi. Một số bạn đã quay trở lại trường. Lớp của chúng tôi bắt đầu đông hơn, vui hơn.

Năm học mới, trường của chúng tôi có tám lớp. Mỗi khối có 2 lớp: một lớp Toán và một lớp Văn. Cô của chúng tôi cũng được chuyển về ở một phòng nhỏ trong trường. Ngày đó cuộc sống vốn dĩ rất khó khăn, cô vừa có con nhỏ, chồng cô là bộ đội xa nhà. Thiếu thốn đủ thứ nhưng lúc nào tôi cũng thấy cô tươi cười.

Thời gian của cô phần lớn dành trọn vẹn cho mấy đứa học trò chúng tôi. Cô tranh thủ chữa bài văn cho chúng tôi cả trong những giờ nghỉ trưa. Tôi cảm thấy rất may mắn vì đã được là học trò của cô bốn năm của thời cấp hai. Cô là người đầu tiên chỉ cho chúng tôi cách làm những cuốn sổ tay văn học, để ghi chép những áng văn hay, những dòng thơ đẹp, những lời bình sắc sảo, sâu sắc. Cô nói chuyện với chúng tôi về văn chương, hội họa, âm nhạc một cách say mê đầy cuốn hút... Những bài giảng của cô lúc nào cũng lắng sâu và tạo dư âm.

Bao nhiêu câu chuyện, bao nhiêu lời cô nói, tôi vẫn nhớ cho đến tận bây giờ. Cô dắt lũ chúng tôi vào thế giới văn chương. Cô thắp lên ngọn lửa đam mê học văn. Cô chính là mùa xuân, là đất mẹ, chắt chiu, ươm từng mầm chồi văn học nảy nở trong tâm hồn tụi học trò chúng tôi. Lần đầu tiên, tôi được biết đến những đời văn, biết đến những chân dung văn học, biết đến những trang văn tài hoa. Chúng tôi bắt đầu biết rung cảm với thế giới văn chương.

Cô dẫn chúng tôi đến những chân trời mới, đến những thảo nguyên ngàn xa, đến những bông hồng vàng và bình minh mưa. Nhớ những tiết giảng Truyện Kiều, cô đã giảng đầy thăng hoa. Cô truyền cho tôi một niềm say mê mãnh liệt. Cô là người sáng lập Câu lạc bộ Văn học - Học văn của trường. Câu lạc bộ lần ấy có một chuyên đề về Truyện Kiều. Được cô khuyến khích, tôi chắp bút viết một mạch gần 50 trang giấy.

Tôi còn nhớ mãi, hồi đó đang viết, bút hết mực, tôi vớ được bút nào viết liền bút đó, nên bản gửi cô là bản hòa trộn của mấy màu mực. Đọc văn tôi, cô khen tôi viết xuất thần. Chỉ một câu khen của cô mà tôi sung sướng vô cùng, cả tuần sau đó tôi cứ phiêu bồng như trên mây. Cô đã mở cho tôi thấy cả một chân trời rộng ngợp những niềm đam mê, một chân trời bao la những niềm ước ao, đối diện với cảm xúc và sự rung động.

Những bài giảng của cô có một nội lực đặc biệt, cô thồi hồn vào từng lời giảng, hút tụi học trò chúng tôi không rời. Cô có một giọng truyền giảng ấm áp, tinh tế, lắng đọng, thấm sâu. Mỗi bài giảng là một sự tươi mới. Tôi cảm nhận đó là cách dạy học truyền cảm hứng. Cô như người nhạc trưởng định hướng và khơi gợi niềm hứng khởi cho các nhạc công. Cô như người thắp lên ngọn lửa và là người truyền lửa cho các học trò.

Chưa bao giờ cô coi học trò chúng tôi là cái bình chứa kiến thức để nhồi nhét kiến thức, mà cô luôn gợi mở và đồng hành cùng chúng tôi khám phá và tìm kiếm các giá trị, tìm kiếm những cái hay, cái đẹp trên cánh đồng văn chương diệu huyền. Cứ thế, cô đã tự nhiên gieo vào lòng tụi học trò trường huyện chúng tôi sự rung cảm, sự đam mê. Cô đã khơi gợi và đánh thức dậy những niềm trắc ẩn thẳm sâu trong mỗi tâm hồn thơ trẻ chúng tôi, nuôi dưỡng cho chúng tôi những tình cảm đẹp đẽ về lòng yêu thương và sự cảm thông với thân phận con người.

Sau này lớn lên, khi được đi đó đây, được trải nghiệm với chính nghề dạy học, tôi mới thấm thía hơn nữa những gì cô đã truyền dạy cho chúng tôi, đúng như câu nói của triết gia Rabindranath Tagore: "Mục đích của giáo dục nên là truyền đạt đến con người hơi thở của sinh mệnh". Những bài giảng của cô thực sự luôn hướng những tâm hồn thơ trẻ đến với chân, thiện, mỹ, khiến cho tâm hồn và trái tim của tụi học trò chúng tôi luôn rộng mở. Cô đã truyền cho chúng tôi một cách tự nhiên nhất để nuôi dưỡng tấm lòng bao dung đẹp đẽ.

Tôi viết những dòng này khi mà hiển hiện trong tôi ánh mắt dịu dàng của cô với những niềm vui lấp lánh cô gieo vào lòng chúng tôi thuở ấy. Tôi nhớ đến căn phòng tập thể cũ của cô, nghĩ đến những rặng cây dừa, đến những ngày tháng lắc lơ xa... Những ngày tháng ấy mãi được lũ học trò trường huyện chúng tôi cất giấu trong tim như một phần của ký ức ngọt lành, để rồi chúng tôi mãi mang theo bên mình như một hành trang thiêng quý.

Cô vẫn luôn nói với chúng tôi rằng khoảng thời gian cô dạy ở mái trường Bồi dưỡng học sinh giỏi Nam Sách là quãng đời đẹp nhất mà cô luôn lưu giữ. Cho đến bây giờ, khi tôi cũng đã trở thành giáo viên, tôi càng hiểu thấm thía hơn những gì cô đã dành tặng cho chúng tôi. Tôi thấy cô của tôi như một cây sồi, như một cánh chim không mỏi, như dòng sông chở nặng phù sa lấp lánh tận chân trời, như ngọn gió ngọt lành thổi mãi...

Cảm ơn cuộc đời đã trao ban cho tôi có được cơ duyên ngọt lành, để được làm người học trò nhỏ của cô. Tôi nhớ cô và mãi nhớ thông điệp mà cô đã trao cho tôi ngày ấy: "Nếu bạn muốn có hạnh phúc, hãy trao nó cho người khác" (Frank Tyger).

Theo Đặng Thị Lan Anh/VnExpress