Hà Nội
23°C / 22-25°C

18 tuổi bước lên bục danh vọng và cả cuộc đời trọn lòng với nghệ thuật tài tử của đệ nhất danh ca Bạch Huệ

Thứ bảy, 13:28 21/12/2013 | Giải trí

GiadinhNet - Một trong những "đại thụ" của đờn ca tài tử (ĐCTT) đã ra đi vĩnh viễn nhưng tên tuổi và tiếng hát mê đắm lòng người của bà vẫn vang danh hậu thế. Nghệ nhân Dân gian Bạch Huệ sẽ luôn sống mãi trong lòng giới mộ điệu đờn ca tài tử (ĐCTT).

Giới mê ĐCTT ở TP HCM và các tỉnh miền Tây Nam Bộ có lẽ không thể quên hình ảnh bà cụ tóc bạc, tuổi "thất thập cổ lai hy" vẫn nặng nghiệp cầm ca, luôn chăm chút từng câu hát ngọt ngào, mê đắm lòng người trên sân khấu các kỳ liên hoan.
 
18 tuổi bước lên bục danh vọng và cả cuộc đời trọn lòng với nghệ thuật tài tử của đệ nhất danh ca Bạch Huệ 1

Nghệ nhân dân gian Bạch Huệ. Ảnh: tư liệu.

 
Hổ phụ sinh hổ tử

Nghệ nhân Dân gian (NNDG) Bạch Huệ (tên thật là Huỳnh Thị Huệ - SN 1933) sinh ra trong một gia đình âm nhạc nổi tiếng ở TP. Cần Thơ. Cha bà là danh cầm Sáu Từng, là thầy đờn cho các gánh Tân Hí Ban, Tái Đồng Ban, Phụng Hảo (cô Bảy Phùng Há) và nhiều hãng đĩa, đài phát thanh khác nữa. Anh trai bà là nhạc sĩ Huỳnh Anh - tác giả các ca khúc nổi tiếng trước 1975 như Mưa rừng, Mười năm tình cũ... Thủa còn nhỏ, cha của Bạch Huệ thường hay rủ bạn về nhà tổ chức chơi đờn ca Tài tử (ĐCTT) nên cô đã nhiễm và say mê loại hình này từ rất sớm. Mười tuổi cô xin cha học ca nhưng phụ thân từ chối vì ông cho rằng nữ không nên theo nghề ca hát, ông sợ con sẽ khổ.

Vốn đam mê và được thiên phú chất giọng thanh trong, làn hơi cao vút nên dù cha không cho nhưng cô vẫn lén học những nghệ nhân hàng xóm. Ban đầu cô chỉ học bản Tứ Đại Oán và 6 câu Vọng cổ nhịp 16, rồi theo các ban Tài tử khác đi ca đây đó. Sau đó cô theo cha lên Sài Gòn sinh sống và được giới thiệu vào ca trên đài Pháp Á (lúc mới 13 tuổi). Một hôm, cô đang ca trên đài, có người biết được "gài" cho cha cô mở đài nghe và hỏi: ''Ông nghe cô gái này ca hay không vậy". Cha cô không nhận ra con mình đang ca, ông đáp: ''Cô này ca được đó chứ''...

Mãi cho đến khi 18 tuổi, Bạch Huệ vào làm nhân viên phục vụ bàn cho một nhà hàng ở khu dân sinh Sài Gòn. Lúc đó nhà hàng này có ban Tài tử Văn Vĩ - Năm Cơ (đờn), cô xin tham gia ca một bài và được mọi người chú ý. Thấy vậy, bà chủ nhà hàng bảo cô khỏi phải chạy bàn mà chỉ ca phục vụ cho nhà hàng thôi, lương vẫn lãnh đủ và còn được tiền khách boa nữa. Một hôm, nhạc sĩ Sáu Từng vào nhà hàng chơi đờn ca với ban Tài tử Văn Vĩ (Sáu Từng lớn tuổi hơn Văn Vĩ), khi thấy Bạch Huệ ca Tứ Đại Oán và Vọng cổ nhịp 16 một cách điệu nghệ như một nghệ nhân điêu luyện, ông trố mắt ngạc nhiên. Trong ban Tài tử ai cũng biết là nhạc sĩ Sáu Từng không muốn con gái mình theo nghề ca hát, nhưng giờ đây "gạo đã nấu thành cơm rồi" không thể khác được. Mấy nghệ nhân trong ban Tài tử lại nói thêm vào "Có gì đâu anh Sáu ơi, "Hổ phụ sinh hổ tử" là lẽ dĩ nhiên rồi""...
 
Tuổi 18 bước lên đài  danh vọng

Vào đầu thập niên 50, ông bầu Ba Bản vừa là bầu gánh hát Thủ đô, vừa mở một hãng đĩa có tên là Hoành Sơn, ông mời nghệ sĩ Tám Thưa và Minh Chí ca chánh, Bạch Huệ và Thành Công ca cặp. Trong thời gian này, Bạch Huệ và Thành Công đã tạo nên tên tuổi vang dội trong giới ca kịch như một hiện tượng mới... Lúc đó tờ báo Tiếng Dội của ông Trần Tấn Quốc có chuyên trang kịch trường, thường xuyên giới thiệu giọng ca của Bạch Huệ và nghệ sĩ Thành Công. Cuối năm đó (1951) báo tiếng Dội tổ chức cuộc trưng cầu ý kiến độc giả bầu chọn giọng ca. Kết quả, Bạch Huệ được bầu chọn danh hiệu Nữ Đệ Nhất Danh Ca, lúc vừa tròn 18 tuổi và nghệ sĩ Thành Công là Nam Đệ Nhất Danh Ca.

Sau khi được tặng danh hiệu Đệ Nhất Danh Ca, nhiều gánh hát mời Bạch Huệ cộng tác. Gánh đầu tiên là Hoài Dung - Hoài Mỹ, kế đó là gánh Song Kiều. Khoảng sau năm 1954 cho đến trước năm 1975, Bạch Huệ chuyên ca cho Đài phát thanh Sài Gòn và một số hãng đĩa ở Sài Gòn. Bạch Huệ tham gia thu âm trong những tuồng nổi tiếng như: Kim Vân Kiều, Lục Vân Tiên, Tô Ánh Nguyệt, Phàn Lê Huê, Nguyễn Thái Học, Muôn dặm tìm chồng... mà Bạch Huệ từng hát chánh cùng các NS: Thành Công, út Bạch Lan, cô Ba Trà Vinh, cô Ba Bến Tre...; đến nay, nhiều người còn nhớ mến giọng ca của Bạch Huệ qua các bài: Kinh Kha sang Tần, Đôi mắt...; hay khi Bạch Huệ ca chung với NS út Trà Ôn những bài: Tình yêu thôn dã, Lưu Bình - Dương Lễ...

Một đặc điểm đáng ghi nhận là khi đã nổi danh, Bạch Huệ vẫn tự rèn luyện giọng ca và bài bản để hoàn thiện là một nghệ nhân Tài tử chính hiệu. Từ ngữ chính hiệu trong giới được hiểu là am tường tất cả các hơi điệu của nhạc Tài tử, thuộc lòng các thể điệu ở những nhóm: 6 Bắc, 3 Nam, 7 Bài Cò, 4 Oán, 8 bản Ngự, Tứ Bửu, Ngũ Châu, Thập Thủ, Vọng cổ nhịp 4, 8, 16, 32... và phong cách chững chạc về lòng câu lòng chữ. Có nhiều người chỉ biết một số bài bản nhưng không trọn vẹn, ca thì chỉ ca đúng nhịp trường canh rơi vào nhịp cuối câu, còn trong lòng các câu thì không chú ý nên bị lai tạp, không đúng phong cách Tài tử và không thể xưng danh là "chính hiệu".

Một điểm đặc biệt nữa là Bạch Huệ biết tạo cho mình một nét riêng, đó là ca xuất sắc hơi giọng oán. Cô ca đúng phong cách tài tử, ví dụ các thể điệu Oán nhịp thức mỗi câu là 8 nhịp, nếu ca nhịp nội thì chữ cuối rơi ngày nhịp thứ 8, còn ca nhịp ngoại thì rơi chữ cuối ngay 7,5, tức còn 0, 5 là ngâm giọng cho đến nhịp thứ 8. Kỹ thuật này bên Tài tử gọi là "hơ..." giọng để biểu đạt đặc trưng chất oán. Không chỉ "hơ" ngâm giọng thuần tuý, mà Bạch Huệ tiết chế làn hơi trầm xuống rồi ngâm nên nghe âm sắc rất êm dịu và mùi mẫn.
 
Trọn lòng với nghệ thuật  tài tử

Sau năm 1975, Bạch Huệ chuyển qua bán cà phê ở Chợ Cũ để sinh sống. Thỉnh thoảng cô được ông Bảy Môn gọi đi ca phục vụ đám tang, đám giỗ chung với danh cầm Văn Vĩ, Bảy Hàm... Khi phong trào ĐCTT dần dần được khôi phục trở lại, Bạch Huệ vừa bán cà phê vừa tham gia ca hát như một cái nghiệp, bất kể có hay không có thù lao. Nhưng không bao lâu thì cái nghiệp ấy trở thành cái nghề, Bạch Huệ đã sang trang đời mình: Làm "thầy" và được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Dân gian.

Đầu tiên, bà được nhạc sĩ Lưu Hữu Phước mời dạy lớp ĐCTT thể nghiệm của Hội âm nhạc Việt Nam. Cô dạy ca, các nhạc sĩ Năm Vinh, Sáu Tửng, Mười Phú, Tư Huyện thì dạy đờn; với giáo trình trung cấp. Kế đó, Nhà Nghệ thuật Quần chúng (nay là TTVH TP.HCM) và NVH Thanh niên mời bà dạy ca cho nhiều khoá, được Trường NTSK2 thỉnh giảng một khoá nâng cao ca nhạc tài tử (học trò bà là NS Kim Loan hiện là giảng viên của trướng SK&ĐA). Tiếng lành đồn xa, NNDG Bạch Huệ được các tỉnh miền Tây mời về dạy ca. Và rất nhiều học trò của bà đã được giải thưởng cao trong các cuộc Liên hoan ĐCTT; riêng bà được các cấp tặng nhiều Bằng và giấy khen đã có thành tích đào tạo nguồn nhân lực cho phong trào.

Trải qua bao thăng trầm dâu bể của cuộc đời, ngay cả khi tuổi về già bà vẫn nặng nợ với nghề. Dẫu di chuyển khó nhọc nhưng bà vẫn ngồi trên sân khấu, cất giọng mượt mà, ngân lên từng tiếng hát sâu thẳm tận đáy lòng làm rung động biết bao con tim mỗi dịp tham gia liên hoan ĐCTT. Rồi lại thấy bà cần mẫn dạy các lớp ca tài tử từ vỡ lòng đến lớp cao với 20 bài bản tổ ở TP HCM và một số tỉnh như Bà Rịa - Vũng Tàu, Thành phố Cần Thơ. Khi được mời vào ghế giám khảo, bà cũng nhận lời không do dự. Nói đến việc gắn đời mình cùng ĐCTT, bà hay bảo đó là cái nghiệp đã trót mang, kiếp tằm thì phải nhả tơ, nhả cho đến những sợi tơ cuối cùng…

Minh Nga

tuancuoituan
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
HLV Park Hang-seo dặn dò Quang Hải trong ngày cưới Chu Thanh Huyền, ông Troussier vắng mặt sau lùm xùm "ngó lơ" Hải "con"

HLV Park Hang-seo dặn dò Quang Hải trong ngày cưới Chu Thanh Huyền, ông Troussier vắng mặt sau lùm xùm "ngó lơ" Hải "con"

Giải trí - 5 giờ trước

Mối quan hệ giữa HLV Troussier và Quang Hải gây chú ý sau khi ông Troussier nhất quyết không cho Quang Hải vào sân trận thua Indonesia.

Vợ Quang Hải mặc váy 150 triệu đồng trong đám cưới ở quê nhà

Vợ Quang Hải mặc váy 150 triệu đồng trong đám cưới ở quê nhà

Giải trí - 6 giờ trước

Chu Thanh Huyền diện thiết kế được làm từ loại ren nhập đắt đỏ cùng chiếc voan dài 2m khi sánh bước bên chú rể Quang Hải.

NSND Đức Long: 'Đến lúc không kham nổi mình, tôi sẽ vào viện dưỡng lão'

NSND Đức Long: 'Đến lúc không kham nổi mình, tôi sẽ vào viện dưỡng lão'

Giải trí - 7 giờ trước

GĐXH - "Đến giờ tôi cũng không tính tới chuyện lập gia đình nữa. Tôi cho rằng nên nghĩ thoáng một chút, đừng quan niệm phải có gia đình mới là hạnh phúc. Còn nếu sau này không thể tự chăm sóc bản thân, tôi sẽ chọn nhà dưỡng lão", NSND Đức Long chia sẻ.

Tuổi U60 của 'mỹ nhân ảnh lịch' thập niên 90: Sống bình yên bên chồng doanh nhân kín tiếng

Tuổi U60 của 'mỹ nhân ảnh lịch' thập niên 90: Sống bình yên bên chồng doanh nhân kín tiếng

Giải trí - 7 giờ trước

GĐXH - Hiền Mai được mệnh danh là "mỹ nhân ảnh lịch" nổi tiếng trong làng giải trí những năm 90. Hiện tại, khi đã qua thời kỳ đỉnh cao, cuộc sống của chị thay đổi như thế nào?

Tuổi xế chiều của 2 nghệ sĩ đất Bắc: Sống giản dị, thích chăm sóc vườn tược dù không thiếu tiền

Tuổi xế chiều của 2 nghệ sĩ đất Bắc: Sống giản dị, thích chăm sóc vườn tược dù không thiếu tiền

Giải trí - 8 giờ trước

Dù kinh tế khá giả thậm chí là giàu có nhưng 2 nam nghệ sĩ đất Bắc vẫn chọn lối sống giản dị, hòa vào thiên nhiên.

Cận cảnh chiếc xe 16 tỷ đi đón dâu của cầu thủ Quang Hải

Cận cảnh chiếc xe 16 tỷ đi đón dâu của cầu thủ Quang Hải

Giải trí - 10 giờ trước

GĐXH - Quang Hải mới đây đã khiến khán giả đã chú ý khi chuẩn bị xe 16 tỷ để đi đón dâu. Đây là chiếc xe mang nhãn hiệu Rollroyce được trang trí rất đẹp với hoa tươi sang trọng.

Lương Thu Trang từng bị chê khó gần, ghét chính mình khi vào vai phản diện

Lương Thu Trang từng bị chê khó gần, ghét chính mình khi vào vai phản diện

Giải trí - 11 giờ trước

Khi vào vai An Nhiên trong phim "Trạm cứu hộ trái tim", Lương Thu Trang cũng thấy lo lắng. Cô thậm chí cũng "dị ứng" với vai diễn phản diện của mình.

Hơn 3 năm hẹn hò với Trương Ngọc Ánh, Anh Dũng 'Sống chung với mẹ chồng' giờ ra sao?

Hơn 3 năm hẹn hò với Trương Ngọc Ánh, Anh Dũng 'Sống chung với mẹ chồng' giờ ra sao?

Giải trí - 12 giờ trước

GĐXH - Anh Dũng nổi tiếng là diễn viên của VFC một thời trong phim "Sống chung với mẹ chồng" cùng Bảo Thanh. Sau đó, anh Nam tiến và có tin hẹn hò cùng Trương Ngọc Anh. Hiện tại, cuộc sống của nam diễn viên điển trai ra sao?

Lâm Tâm Như hé lộ cách giáo dục con: Quyết nói không với điều này để con học cách chủ động

Lâm Tâm Như hé lộ cách giáo dục con: Quyết nói không với điều này để con học cách chủ động

Giải trí - 13 giờ trước

Lâm Tâm Như cho biết, Hoắc Kiến Hoa cũng có đôi lúc nhượng bộ con gái.

Phước Sang: Vua phim Tết, vỡ nợ bất động sản và nỗ lực làm lại từ 'tay trắng'

Phước Sang: Vua phim Tết, vỡ nợ bất động sản và nỗ lực làm lại từ 'tay trắng'

Giải trí - 15 giờ trước

Từng là ông bầu nổi tiếng một thời, có hãng phim riêng, được mệnh danh là "Vua phim Tết", Phước Sang lâm vào cảnh khốn khó sau khi ôm món nợ nghìn tỷ đồng.

Top