Hà Nội
23°C / 22-25°C

Đau đời cò, buồn xo đời cói

Thứ hai, 11:46 07/10/2013 | Xã hội

GiadinhNet - Cói là loài chim thuộc họ cò, có rất nhiều ở các tỉnh miền Trung. Loài chim gắn liền với nông thôn Việt này đang bị tận diệt với đủ mọi phương pháp. Dù bằng phương cách nào, tất cả sản phẩm cuối cùng đều được bày lên bàn nhậu.

Đau đời cò, buồn xo đời cói    1

Cói, cò bị tận diệt bên vệ đường. Ảnh: Q.Huy

Nghề làm “cò mồi”

Chạy dọc bờ biển các huyện Nghi Xuân, Lộc Hà (Hà Tĩnh), trên con đường mang số 22 có một xóm nhỏ nép dưới chân núi Hồng Lĩnh nhìn ra biển. Đó là xóm Song Nam (thuộc xã Cương Gián) còn gọi là xóm Trại. Đến mùa tháng 9 hàng năm, xóm Trại có thêm một “mùa” phụ đưa lại nguồn thu nhập khá cao, đó là mùa “săn cói”. Cả bãi ruộng nằm giữa bờ biển và xóm Trại là một bãi cò, cói giả, hay còn gọi là “cò mồi” trắng phau hàng trăm con.

Tôi gặp ông Hòa - người nghệ nhân chuyên làm “cò mồi” giả ở xóm Trại. Năm nay ông đã gần 80 tuổi nhưng da dẻ đỏ au, giọng nói khê nặng của người dân biển, đôi tay có những ngón sần sùi, sạn chai dày cộm lên mấy lớp vì suốt ngày vót nan tre.

Ông Hòa bảo: “Cái nghề làm cò mồi này phải thật khéo léo chú ạ. Nan tre phải già, ngâm nước, phơi nắng thật dẻo không thì mưa gió nó giòn, gãy liền”. Mỗi mùa cói ông cho ra lò hàng trăm sản phẩm đều tăm tắp, rải khắp ruộng đồng, bãi bờ xóm Trại đến nỗi khách đi trên đường nhìn xuống cứ ngẩn ngơ trước hàng đàn cói bay về đậu giăng giăng trên bờ xôi, ruộng mật. Nhưng ít ai biết đó là cái “bẫy tử thần” bày ra để săn mồi thật khéo léo và sinh động từ cái “mẹo” dân gian có từ ngày xưa để tận diệt chim trời, cá nước.

Kỳ công không kém với nghề làm “cò mồi” là nghề làm nhựa (hay còn gọi là “nhạ”). Dân gian Hà Tĩnh từ lâu đã có câu: “Chim chết vì nhạ, cá chết vì nước” là thế đó. “Nhạ” là một thứ nhựa được lấy từ trên rừng về, sau khi nấu chín cô đặc thuộc đi thuộc lại mấy lần mới tạo ra được cái chất keo màu hổ phách dẻo và có độ dính kết cao. Sau bão, từng đàn cói từ ngoài biển bay vào mỏi cánh thấy thập thò những lùm cây hiếm hoi mọc trội lên mặt đất ngỡ là có chỗ đậu, là mái nhà thân thiết của mình theo bản năng sà xuống đậu, thế là dính nhựa. Khi bị dính vào cói đập cánh bay lên chấp chới nhưng càng giãy càng bị dính chặt. Đàn chim bay trên đời thấy bạn tình vỗ cánh cứ ngỡ là lời mời mọc ái tình theo ngôn ngữ riêng của loài chim vội sà xuống thế là nối vào nhau mắc “nhạ”.

Bãi cói xóm Trại có lạch nước biển chảy vào cạn phơi đáy, ở đó có nhiều con cá, con ốc nhỏ là thức ăn hấp dẫn với loại chim này. Tên của những lạch nước này đọc lên nghe ma quái như: Cu Eo, lạch Đồng Kèn, Truông Vùn…

Chim trời ra chợ

Dọc đường 22 thỉnh thoảng tôi bắt gặp các đại lý bán cói. Chị Hồng - một chủ đại lý đang cùng người nhà vặt lông cói cho biết những ngày đắt hàng chị bán được 300 đôi, ước tính mỗi đôi 40.000 đồng. Vặt lông cói cũng là một nghề. Nếu không quen thì không thể làm sạch lông tơ.

Đến mùa săn cói cả làng chị Hồng ra ngoài đường 22 nhìn ra bãi cói trước mặt để trông ngóng như ngóng người đi biển về. Người săn cói chủ yếu là đàn ông, còn đàn bà lo phận việc vặt lông cói đi chợ và lo nấu bữa cơm trưa gia đình không thể thiếu món cói. Một bà bế đứa cháu khoảng 3 tuổi nói với tôi: “Đến mùa cói là trẻ con đứa vào cũng béo, lên cân cả. Món đặc sản này tự tay mình bắt là “cói sạch” an toàn tuyệt đối”! “Cói sạch” là cói còn sống bởi có thứ cói chết trôi dạt vào hay chết vì đói bị bỏ quên cũng được làm lông thui sạch đưa ra chợ bán khó mà phân biết được.

“Có cung thì ắt có cầu”, mùa cói thường bắt đầu từ tháng 9 và thời gian cũng chỉ có khoảng 2 tháng. Đây là thời gian miền biển thường hứng những cơn bão trong năm. Dân biển được về nghỉ ngơi sau những vụ mùa đánh bắt cá. Món ẩm thực lúc này cánh đàn ông thích nhất là: Nhắm rượu với chim trời. Gần xóm Trại có chợ Trại. Chợ Trại mua cói ngày nào cũng là chợ phiên, “phải tranh thủ khoảng mấy chục ngày là hết chú ạ!”. Những ngày nắng cói không vào mà dù có đơm được cũng là cói gầy, cói lạc bầy, cói yếu không theo được đàn. Cói nhiều, ngon phải là sau mùa mưa bão.

Chợ quê bán cói ít thì vài cặp, nhiều thì cả lồng. Tôi có người bạn thơ nhà gần xóm Trại, anh điện cho tôi lên xem chợ và “ăn cói”. Xem chợ thì tất nhiên rồi, những người bán cói rất hồn nhiên, họ giơ những cặp cói lên như khoe một chiến công mới đạt được: “Mua đi chú, cói ngon vừa được đó”. Chữ “được” thật trong sáng như kiểu trời cho! Về nhà bạn, tôi thật ngạc nhiên khi thấy một hộp xốp đựng đầy cói được đông lạnh cho vào thùng các-tông để chuẩn bị gửi theo máy bay vào TP HCM cho người nhà trong đó. “Đây là món đặc sản cao cấp mà chỉ có đồng quê mới có”- bạn tôi bảo thế. Thì ra thời hiện đại các món nhậu đồng quê cũng có cơ hội được lên những đôi cánh sắt bay đi khắp mọi miền đất nước. Phận cò, phận cói lại được “bay” nhưng “bay” trong cám cảnh đã bị vặt trụi lông, thui chín và ướp lạnh. Theo ước tính của một người bán hàng ở đây mỗi phiên chợ quê có hàng chục người bán cói.

Chợ cói đồng quê còn có một loại “cò” nhưng đó là “cò người”. Người “cò mồi” này giả vờ mua cói đắt tiền hơn và khen cói béo, ngon đã hợp đồng ngầm với những người bán cói - thường đó là người buôn cói có từng lồng đựng cói để nâng giá. Sau đó cói từ người “cò mồi” lại quay về với chủ nhân của nó - vì thế - người bạn thơ của tôi khá quen thuộc vùng chợ này bảo: “Chú mua thì chọn người bán vài đôi cầm trên tay, thường là người già hay phụ nữ có khuôn mặt phúc hậu, ít lời”.…

Biển quê tôi cá đã kiệt bởi sự đánh bắt tận diệt. Cói quê tôi cũng đang bị tận diệt bởi nhiều loại “bẫy” của con người. Người quê tôi đời sống khá hơn, mọi thứ tốt hơn nhưng đất thì cũng “dữ” hơn. Ai đó kêu thảng thốt trong chiều nặng gió, rằng “đất lành chim đậu” còn đâu nữa,  cói ơi!

N.Phú - Q. Huy

baoin
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Đau lòng nam sinh lớp 8 tử vong do tự ngã khi điều khiển xe máy

Đau lòng nam sinh lớp 8 tử vong do tự ngã khi điều khiển xe máy

Xã hội - 5 giờ trước

GĐXH - Trước khi xảy ta sự việc, cháu T. điều khiển xe máy đi trên tuyến đường nội thị từ bãi tắm Bãi Cháy về hướng cầu Bãi Cháy. Khi lưu thông đến khúc cua, phương tiện do nam sinh điều khiển bất ngờ tự ngã xuống đường khiến nạn nhân không qua khỏi.

Vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chết não: Điều tra nghi vấn có đồng phạm

Vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chết não: Điều tra nghi vấn có đồng phạm

Pháp luật - 7 giờ trước

Cơ quan chức năng đang xác minh, điều tra, làm rõ vấn đề có đồng phạm hay không trong vụ việc nam sinh lớp 8 ở quận Long Biên bị đánh đến chấn thương sọ não.

Hôm nay (28/3) có tới 2 người trúng Vietlott, cùng chia nhau số tiền ai cũng mong ước

Hôm nay (28/3) có tới 2 người trúng Vietlott, cùng chia nhau số tiền ai cũng mong ước

Xã hội - 8 giờ trước

GĐXH - Tối 28/3, Công ty Xổ số Điện toán Việt Nam (Vietlott) thông báo đã tìm ra 2 tấm vé trúng giải Jackpot 2 của xổ số Power 6/55.

Lên mạng tìm 'của lạ' người đàn ông mất hơn nửa tỷ đồng

Lên mạng tìm 'của lạ' người đàn ông mất hơn nửa tỷ đồng

Pháp luật - 8 giờ trước

Một người đàn ông ở tỉnh Gia Lai lên mạng tìm "của lạ" đã bị các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt số tiền hơn nửa tỷ đồng.

Thương tâm: Va chạm với ô tô đầu kéo, người phụ nữ đi xe máy tử vong

Thương tâm: Va chạm với ô tô đầu kéo, người phụ nữ đi xe máy tử vong

Xã hội - 9 giờ trước

GĐXH - Trong quá trình điều khiển xe máy lưu thông trên QL18 đoạn chạy qua địa phận phường Yên Thanh, chị T. bất ngờ va chạm với ô tô đầu kéo đi cùng chiều. Cú va chạm khiến chị T. cùng xe máy ngã ra đường và bị ô tô đầu kéo chèn qua tử vong.

Bắt một giám đốc doanh nghiệp lừa đảo chiếm đoạt gần 987 lượng vàng

Bắt một giám đốc doanh nghiệp lừa đảo chiếm đoạt gần 987 lượng vàng

Pháp luật - 9 giờ trước

GĐXH - Với thủ đoạn tinh vi, một giám đốc doanh nghiệp đã lừa đảo, chiếm đoạt gần 987 lượng vàng 18k, tương đương số tiền hơn 35 tỷ đồng của nhiều người.

Bắt thanh niên 18 tuổi lừa đảo hàng trăm người

Bắt thanh niên 18 tuổi lừa đảo hàng trăm người

Pháp luật - 9 giờ trước

GĐXH - Sau khi lập Facebook, Quý đăng tải bài viết về cho vay online với thủ tục đơn giản, giải ngân nhanh rồi yêu cầu người vay đóng phí. Bằng thủ đoạn này, đối tượng lừa đảo 162 nạn nhân.

Truy đến cùng thông tin xấu độc vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não

Truy đến cùng thông tin xấu độc vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não

Pháp luật - 9 giờ trước

GĐXH - Chiều 28/3, tại cuộc họp báo thông tin kinh tế - xã hội Quý I/2024 của Hà Nội, Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội đã thông tin về vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não xảy ra trên địa bàn quận Long Biên.

Công an vào cuộc vụ cây sao đen trăm tuổi bị chặt hạ trên phố Lò Đúc

Công an vào cuộc vụ cây sao đen trăm tuổi bị chặt hạ trên phố Lò Đúc

Đời sống - 9 giờ trước

GĐXH - Mới đây, UBND TP Hà Nội đã giao Công an TP làm rõ những vấn đề liên quan đến thông tin phản ánh 3 cây sao đen trăm tuổi trước các ngôi nhà mới xây trên phố Lò Đúc bị chết bất thường.

Kết quả xổ số (KQXS) hôm nay thứ Năm ngày 28/3/2024

Kết quả xổ số (KQXS) hôm nay thứ Năm ngày 28/3/2024

Xã hội - 10 giờ trước

GĐXH - Kết quả xổ số hôm nay - KQXS thứ Năm ngày 28/3/2024: Xổ số miền Nam - XSMN, xổ số miền Trung - XSMT, xổ số miền Bắc - XSMB, xổ số Vietlott - XS Vietlott.

Top