Hà Nội
23°C / 22-25°C

Mật độ dân số và yếu tố cơ sở để giải quyết phá vỡ quy hoạch đô thị ở Việt Nam

Thứ năm, 06:52 06/06/2019 | Dân số và phát triển

GiadinhNet - Hiện nay tình trạng phá vỡ quy hoạch đô thị, quá tải giao thông, ùn tắc, tụ tập đông người… nhiều khi gây mất trật tự an ninh xã hội đã thường xuyên xảy ra, nhất là tại hai thành phố lớn nhất trên cả nước là Hà Nội và TPHCM. Đứng trước tình hình này các nhà quản lý thường đề cập đến sự bất hợp lý trong quy hoạch, nhưng lại thường bỏ qua yếu tố mật độ dân số ở hai thành phố lớn này.


Mật độ dân số trong giao thông luôn là vấn đề căng thẳng tại các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM. Ảnh: T.L

Mật độ dân số trong giao thông luôn là vấn đề căng thẳng tại các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM. Ảnh: T.L

Mật độ dân số ở Hà Nội và TPHCM ở mức độ mất an toàn

Chính sách dân số Việt Nam hiện nay tập trung giải quyết các vấn đề: Quy mô, cơ cấu, phân bổ và chất lượng dân số. Có một vấn đề cấp thiết, liên quan trực tiếp đến an ninh xã hội, đặc biệt vấn đề “nóng” thường được nhắc đến là phá vỡ quy hoạch đô thị, nhưng thường bị lãng quên đó là yếu tố về mật độ dân số. Đây là vấn đề liên quan đến cả hai lĩnh vực là quy mô và phân bố dân số.

Diện tích lãnh thổ thường là cố định, chưa kể đến có thể giảm đi do thiên tai và biến đổi khí hậu. Dân số thì ngày một tăng lên, đặc biệt ở đô thị (mật độ dân số đông) hoặc một số ít không tăng hoặc có thể giảm do di cư nhưng thường ở các vùng sâu xa, biên giới, biển đảo. Do vậy nhiều khi thấy rằng, quy mô dân số ngày một tăng lên là bình thường, nhưng chính sách dân số và quy hoạch đô thị rất cần quan tâm đến mật độ dân số, phân theo từng khu vực, từng đơn vị hành chính, đặc biệt là đơn vị hành chính trọng điểm, thường có mật độ dân số tập trung đông bất thường dẫ đến phá vỡ quy hoạch đô thị.

Vấn đề cấp bách cần quan tâm đặc biệt hiện nay là mật độ dân số sẽ phá vỡ quy hoạch đô thị. Thực tế ở nhiều quận, huyện của Thủ đô Hà Nội và TPHCM đã ở mức độ mất an toàn. Hiện nay tình trạng phá vỡ quy hoạch đô thị, quá tải giao thông, ùn tắc, tụ tập đông người... nhiều khi gây mất trật tự an ninh xã hội đã thường xuyên xảy ra. Đứng trước tình hình nay các nhà quản lý thường đề cập đến sự bất hợp lý trong quy hoạch, nhưng lại thường bỏ qua yếu tố mật độ dân số ở hai thành phố này.

Thực tế trong quá trình phát triển dân số và kinh tế xã hội của Thủ đô Hà Nội, mật độ dân số tăng rất cao ở các quận nội thành. Nhiều quận/huyện có mật độ dân số tập trung đông, ở trên mức độ mất an ninh về mật độ dân số (theo khuyến nghị của quốc tế, mức mất an toàn là trên 8.000 người/km2). Đặc biệt dân số các đơn vị này ngày càng phát triển với xu thế tăng mật độ dân số (xây thêm nhà cao tầng – quỹ đất cạn kiệt - không mở thêm đường giao thông, khoảng không gian xanh), nghĩa là với mức độ an toàn ngày càng giảm và mất kiểm soát. Ở Hà Nội các quận đô thị cổ đều có mật độ dân số mất an toàn; cả thành phố có 7 quận đều mật độ dân số mất an toàn, điều này cho thấy tầm quan trọng của các chính sách dân số về lĩnh vực phân bổ và mật độ dân số.

Có quận mật độ dân số gấp 3-4 lần mức độ mất an toàn

Mặc dù vậy cũng có thể thấy, rằng chính sách giải quyết vấn đề mật độ dân số ở Hà Nội chưa được quan tâm. Theo số liệu thì cả 7 quận đều có mật độ dân số trên mức an toàn, đông nhất là quận Đống Đa (gấp 3,4 lần mức độ mất an toàn), thấp nhất là quận Hoàng Mai (cũng trên mức mất an toàn).

Tình trạng mất an toàn - an sinh xã hội vẫn gia tăng do dân số ngày một tăng. Giải pháp hiện nay thường thấy là “điều chỉnh quy hoạch đô thị” theo phương án xây thêm nhiều các khu chung cư đô thị. Đây mới chỉ là điều chỉnh quy hoạch số tầng (tăng) nhà chung cư… và hầu như không có điều chỉnh tăng đất trồng cây xanh, trường học, khu vui chơi công cộng,… Nếu xem xét ở cấp độ phường/xã thì mức độ mất an toàn càng khủng khiếp hơn, đơn cử như, mật độ dân số phường Hàng Gai, Hoàn Kiếm, Hà Nội là 92.100 người/km2, gấp 11,5 lần mức độ mất an toàn.

TPHCM là thành phố đông dân nhất cả nước, đồng thời cũng là một thành phố phát triển năng động vào loại nhất cả nước, do vậy số đơn vị quận/huyện có mật độ dân số dân số mất an toàn cũng nhiều hơn ở Thủ đô Hà Nội. Số liệu cho thấy, năm 1999 trong số 14 quận của TPHCM thì có 2 quận mật độ dân số ở mức an toàn (quận 12 và quận Thủ Đức) nhưng đến năm 2011 thì cả 14 quận mật độ dân số đều ở mức mất an toàn và còn tăng rất cao. Quận có mật độ dân số cao nhất là quận 11 (cao gấp 5,7 lần mức độ mất an toàn), thấp nhất là quận 12 cũng đã cao hơn mức mất an toàn.

Mặc dù vậy, cũng như Thủ đô Hà Nội, khi xem xét ở cấp độ phường/xã thì tình hình cho thấy còn những điểm cực kỳ nghiêm trọng. Thí dụ như, mật độ dân số phường 1, quận 3, TPHCM là: 115.797 người/km2 (gấp 14,5 lần mức độ mất an toàn). Quận 3 có 5 phường có mật độ dân số trên 100.000 người thuộc loại cao nhất thế giới (gấp 12,5 lần mức độ mất an toàn).

Sắp tới đây Việt Nam sẽ có kết quả Tổng điều tra Dân số và Nhà ở 2019, chắc rằng số liệu sẽ cho thấy tình hình còn nghiêm trọng hơn. Những nhà nghiên cứu về lý thuyết đám đông đã tính toán, với một đám đông tập trung và đang di chuyển thì mật độ an toàn là 3 người/m2 (tương đương 3.000 người/km2), mật độ mất an toàn, mất kiểm soát là 8 người/m2 (tương đương 8.000 người/km2).

Vấn đề cần được đặc biệt quan tâm trong Chính sách dân số Việt Nam giai đoạn tới

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân phát biểu tại Quốc hội đã đề xuất: Trong thời gian tới cần có chính sách về mức sinh cho từng vùng, tỉnh, thành phố, nhóm đối tượng thì cũng cần có chính sách giải quyết mật độ dân số cho từng khu vực, tỉnh, thành phố và từng vùng kinh tế - xã hội đặc biệt. Vấn đề mật độ dân số cũng vậy, cần có chính sách cho từng khu vực, tỉnh, thành phố, đặc biệt cho các khu đô thị.

Vấn đề này đã đến lúc phải có những giải pháp cụ thể, đặc biệt trong chính sách quy hoạch đô thị là vấn đề hết sức cấp thiết, có tầm quan trọng đặc biệt trong mối quan hệ hữu cơ giữa chính sách dân số và chính sách phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng. Điều này đã được khẳng định trong Văn kiện Hội nghị dân số thế giới ICPD 1994 và tiếp tục được khẳng định trong văn kiện Hội nghị dân số thế giới ICPD 20 (2014).

Đây cũng là vấn đề Chính sách dân số Việt Nam cần đặc biệt quan tâm trong giai đoạn tới, khi định hướng chương trình quốc gia chuyển từ trọng tâm DS-KHHGĐ sang Dân số và Phát triển; đã được nhấn mạnh trong Nghị quyết số 21 NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị BCH Trung ương lần thứ 6 khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới.

Mật độ dân số các quận ở Hà Nội năm 2009

Quận Ba Đình: 24.290 người/km2

Quận Hoàn Kiếm: 27.792 người/km2

Quận Hai Bà Trưng: 29.647 người/km2

Quận Đống Đa: 36.284 người/km2

Quận Thanh Xuân: 24.583 người/km2

Quận Cầu Giấy: 18.800 người/km2

Quận Hoàng Mai 8346 người/km2

(Nguồn: Tổng điều tra dân số năm 2009)

Mật độ dân số các quận ở TP HCM năm 1999 và số liệu thống kê năm 2011

TĐTDS 1999 Số liệu TK 2011

Các quận thành thị: 9.380 người/km2 12.449 người/km2

Quận 1: 29.757 người/km2 24.025 người/km2

Quận 3: 46.343 người/km2 38.394 người/km2

Quận 4: 48.037 người/km2 43.788 người/km2

Quận 5: 51.104 người/km2 41.034 người/km2

Quận 6: 36.075 người/km2 35.035 người/km2

Quận 8: 17.475 người/km2 21.978 người/km2

Quận 10: 42.127 người/km2 40.942 người/km2

Quận 11: 47.699 người/km2 45.582 người/km2

Quận 12 3.212 người/km2 8.559 người/km2

Quận Gò Vấp: 16.124 người/km2 28.423 người/km2

Quận Tân Bình: 15.053 người/km2 19.229 người/km2

Quận Bình Thạnh: 19.662 người/km2 23.109 người/km2

Quận Phú Nhuận: 36.046 người/km2 35.990 người/km2

Quận Thủ Đức 4.371 người/km2 9.936 người/km2

(Nguồn: TĐTDS 1999 và Niên giám Thống kê TPHCM, 2011).

TS Nguyễn Quốc Anh

Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
2 thực phẩm "đầu độc" cậu nhỏ còn nhanh hơn hút thuốc nếu dùng nhiều

2 thực phẩm "đầu độc" cậu nhỏ còn nhanh hơn hút thuốc nếu dùng nhiều

Dân số và phát triển - 7 giờ trước

Không thể phủ nhận rằng hút thuốc gây hại tới sức khỏe sinh sản theo nhiều cách. Nhưng bên cạnh đó, còn có nhiều thói quen ăn uống khác cũng “đầu độc” cậu nhỏ của nam giới không kém.

8 điều nên làm để phục hồi sức khỏe sau sinh

8 điều nên làm để phục hồi sức khỏe sau sinh

Dân số và phát triển - 8 giờ trước

Sau sinh, khu vực xung quanh hậu môn, âm đạo (đáy chậu) của người mẹ thường sưng đau và cần một thời gian để lành lại. Vì vậy, người mẹ cần được chăm sóc, nghỉ ngơi đầy đủ trong vài tuần sau khi sinh để hồi phục sức khỏe hoàn toàn.

Hai con sinh đôi không giống nhau, bố lập tức đi xét nghiệm ADN

Hai con sinh đôi không giống nhau, bố lập tức đi xét nghiệm ADN

Dân số và phát triển - 1 ngày trước

Thấy con trai song sinh không giống nhau, anh Kiên đi xét nghiệm ADN, kết quả được chuyên gia đánh giá cực hiếm gặp.

Người yêu cũ mang con đến nhà, người đàn ông quyết đi xét nghiệm ADN: Kết quả được hé lộ

Người yêu cũ mang con đến nhà, người đàn ông quyết đi xét nghiệm ADN: Kết quả được hé lộ

Dân số và phát triển - 2 ngày trước

Người đàn ông tên Dũng (*) đã quyết định đến Trung tâm Phân tích ADN và Công nghệ di truyền để xét nghiệm quan hệ huyết thống cùng đứa trẻ được người yêu cũ đặt trước cửa nhà anh.

Thói quen của hàng triệu nam giới Việt có hại cho chuyện sinh con

Thói quen của hàng triệu nam giới Việt có hại cho chuyện sinh con

Dân số và phát triển - 3 ngày trước

Bên cạnh làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch hay ung thư, hút thuốc lá còn tác động tiêu cực lên khả năng sinh sản của nam giới và bộ gene của tinh trùng.

Bài tập xua tan nỗi lo mất ngủ, khó ngủ

Bài tập xua tan nỗi lo mất ngủ, khó ngủ

Dân số và phát triển - 4 ngày trước

Mất ngủ, khó ngủ thường gây cảm giác khó chịu, lo lắng... ảnh hưởng tới năng suất lao động và học tập. Thực hiện một số bài tập hiệu quả dưới đây giúp bạn ngủ nhanh và thức dậy sảng khoái hơn.

Ung thư vú tiến triển như thế nào?

Ung thư vú tiến triển như thế nào?

Dân số và phát triển - 4 ngày trước

Cho dù đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư vú, việc tìm hiểu tất cả thông tin có sẵn có thể khiến người bệnh hiểu hơn. Dưới đây là tổng quan đơn giản về ung thư vú và các giai đoạn bệnh, phân tích về cách ung thư vú lây lan, chẩn đoán và điều trị.

Người phụ nữ ở Đồng Nai nặng 100kg mang thai bé 4,6kg, nhập viện với nhiều biến chứng nguy hiểm

Người phụ nữ ở Đồng Nai nặng 100kg mang thai bé 4,6kg, nhập viện với nhiều biến chứng nguy hiểm

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

Một bệnh viện ở Đồng Nai đã tiếp nhận trường hợp đặc biệt của sản phụ 35 tuổi, nặng 100 ký, thai trên 38 tuần, em bé to, nặng 4,6kg.

Biện pháp điều trị nấm Candida âm đạo

Biện pháp điều trị nấm Candida âm đạo

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

Nấm Candida âm đạo gây kích ứng, ngứa dữ dội và tiết dịch nhiều ở âm đạo và âm hộ, bệnh rất dễ tái phát.

Phổ biến kiến thức về sàng lọc trước sinh, sơ sinh cho cán bộ y tế, dân số

Phổ biến kiến thức về sàng lọc trước sinh, sơ sinh cho cán bộ y tế, dân số

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

GĐXH - Ngày 20/3, ông Phan Nam Bình, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Quảng Bình cho biết, đơn vị vừa tổ chức hội nghị tập huấn về chương trình sàng lọc trước sinh, sơ sinh cho đội ngũ cán bộ y tế, dân số cơ sở tại huyện Lệ Thủy.

Top