Cướp lộc ở lễ hội Khai ấn Đền Trần: Văn hóa tâm linh hay cuồng tín?
GiadinhNet - Cứ mỗi dịp đến hội Khai ấn đền Trần ở Nam Định, hàng vạn người khắp nơi lại đổ về trẩy hội. Sau giờ khai ấn, nhiều người đổ xô vào đền để cướp hoa, quả, cành lộc, thậm chí là rút cả thanh kiếm trên bàn thờ xuống để quệt tiền lấy may… biến một lễ hội văn hóa tâm linh trở nên mất văn hóa.
Tranh giành cướp lộc vì nghĩ được may mắn
Theo tục lệ xưa, vua Trần ban ấn cho quan quân để mọi nhà hưởng lộc tích phúc, lao động hăng say, tưởng nhớ công ơn tổ tiên trong ngày làm việc đầu năm.Tục lệ Khai ấn cũng đã được nhân dân ta kế thừa, phát huy từ ngàn đời nay, trở thành một lễ hội đặc sắc tưởng nhớ công đức của các vị tiền nhân rạng danh đất nước và động viên mọi người làm tốt công việc của mình trong năm mới.
Anh Hoàng Anh Tuấn (ở Gia Lâm, Hà Nội) cho biết, đã 3 năm nay, năm nào anh và gia đình cũng đến đây với mục đích cầu phúc, cầu tài, cầu bình an cho gia đình. “Cũng có nghe nhiều người nói đến chuyện đi đền Trần để xin ấn cầu công danh nhưng mình không quan tâm lắm, chủ yếu đi chỉ để cầu phúc cho gia đình và bản thân mình thôi”, anh Tuấn nói.
Còn anh Đỗ Văn Doanh ở Trường Ninh (Nam Định) cũng chia sẻ, đây là năm thứ 8 anh đi đền Trần. Tuy nhiên, anh đến đây là để tham dự lễ hội nhằm tưởng nhớ đến 14 vị vua nhà Trần. Anh Doanh cũng cho rằng, mình làm nghề tự do nên không đến với mục đích cầu công danh mà chỉ mong gia đình, bản thân được bình an và mạnh khỏe.
Tuy nhiên, trái với những suy nghĩ tích cực như anh Tuấn hay anh Doanh, rất nhiều người đến dự lễ Khai ấn và xin ấn đền Trần lại vì ý nghĩa sẽ được thăng quan tiến chức. Chính với suy nghĩ như vậy, mà trong nhiều năm qua, lễ Khai ấn ở đền Trần đã biến một lễ hội văn hóa tâm linh thành những hình ảnh phản cảm, gây bức xúc cho xã hội.
Trong đêm 14, rạng sáng 15 âm lịch (tức tối mùng 4/3, rạng sáng 5/3) vừa qua, sau lễ Khai ấn, hàng nghìn người đã ùa vào khu vực đền Thiên Trường để cướp giật hoa quả, cành lộc trên bàn thờ, thậm chí, nhiều người đã không ngần ngại rút cả thanh kiếm trên điện thờ chính xuống, lấy tiền lẻ quệt vào… với mong muốn lấy may, phát lộc, phát tài. Những hình ảnh đó đã đi ngược lại với thuần phong, mỹ tục trong các lễ hội văn hóa, tâm linh của dân tộc.
Chứng kiến những cành hoa lễ đặt trên bàn thờ nhanh chóng bị tranh cướp, tiếng đồ thờ cúng rơi đổ loảng xoảng vang lên, lực lượng an ninh và bảo vệ cũng đành bất lực. Nhìn người trong ban tổ chức đứng canh ở hai bên đặt hoa lễ vì quá bức xúc phải quát to mọi người không được tranh giành, cướp giật đồ thờ, cúng... khiến cho một lễ hội văn hóa trở nên biến tướng, mê muội.
Cướp ấn, lộc không mang lại may mắn
Lý giải về hiện tượng này, bà Cao Thị Tính, Phó Chủ tịch UBND TP Nam Định, Trưởng Ban tổ chức lễ Khai ấn đền Trần 2015 cho rằng: “Rút kinh nghiệm sự cố từ những lần trước, năm nay, nhà đền cũng hạn chế bày hoa, quả lên bàn thờ để tránh những hiện tượng phản cảm như vậy. Tuy nhiên, tâm lý người Việt Nam ta thường có quan niệm đi đền, chùa là phải có lộc mang về thì mới gọi là may nên người ta mới thi nhau lấy lộc theo kiểu đó. Ban tổ chức cũng có lường trước những sự việc này nên đã cố gắng tuyên truyền cho người dân hiểu, rồi bố trí lực lượng công an, cảnh sát để kiểm tra nhưng do ý thức của người dân thấp nên sự việc không hay đó vẫn xảy ra”.
Ở góc độ văn hóa, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vỹ (Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn) cho biết, có những thứ cổ lễ có cướp thì hành động như là tập tục, còn những cái trước đây quy định không cướp mà nay lại cướp là biến tấu sai lầm. Trong nhận thức, người ta nghĩ cướp vật thiêng sẽ có nhiều lộc, mang lại quyền lợi nên họ lao vào mong cướp cho bằng được vật thiêng. Truyền thống xưa không bao giờ xảy ra tranh cướp lộc, ấn, càng không đến độ đánh nhau. Điều này xuất phát từ nguyên nhân ngoài xã hội họ tìm cách cướp nhau thì đối với thần thánh họ cũng cướp và người dân biến mình thành kẻ cướp.
Vụ lợi khiến người ta cái gì cũng tranh cướp, đi đường cũng tranh cướp, cái gì trong cuộc sống cũng tranh nhau bất chấp tính mạng của đồng loại. Thực tế sẽ chẳng có may mắn, hạnh phúc nào đến với người có hành vi cướp giật. Nhưng do sự mê tín thái quá, một bộ phận người dân đã không còn kiềm chế xúc cảm cá nhân, đã không còn giữ lễ tục trong ứng xử công cộng như xưa nữa.
Ông Nguyễn Hùng Vỹ cũng cho rằng, người đi hội mà nghĩ phải giành được vật thiêng là không thể được. Song nhiều người không nhận ra lại nguỵ biện cho là “bảo lưu truyền thống”. Hành động cướp ấn, lộc cầu may đến bạo lực đánh lộn phản ánh sự đảo ngược về mặt đạo đức. Các thánh liệu có hài lòng không khi thấy con cháu mình chỉ lo tranh cướp cái lợi riêng tư mà quên quyền lợi quốc gia.
Đồng quan điểm, nhà nghiên cứu văn hóa GS Trần Lâm Biền cho rằng, việc cướp ấn, lộc sẽ không mang lại may mắn cho gia đình. Ý nghĩa thiêng liêng của các lễ hội đã ít nhiều suy giảm trước sự xâm lấn của yếu tố xã hội hóa, thương mại hóa và các hiện tượng tiêu cực khác. Những hành vi như vậy đều xuất phát từ sự mù quáng tâm linh, tâm lý đám đông và tình trạng kém hiểu biết về phong tục tập quán lại thêm cái tâm lý vụ lợi của một bộ phận không nhỏ của người dân làm lễ hội méo mó. Tham gia lễ hội mà không hiểu được tính thiêng, ý nghĩa nhân văn cao cả, nhân đạo của lễ hội, lấy ý thức cá nhân tranh giành quyền lợi với cộng đồng là có tội với tổ tiên.
Theo các chuyên gia văn hóa, nhà quản lý lễ hội cũng nên tránh tình trạng tổ chức lễ hội theo kiểu cố câu khách kiếm tiền, như vậy sẽ không thể tránh được tiêu cực. “Thiết chế văn hóa tham – sân – si sẽ biến người dân thành tham -sân -si. Tình trạng tổ chức lễ hội theo kiểu cướp cầu may dễ dẫn đến những tiêu cực, thành phong trào “cướp” lộc. Biến tướng này sẽ làm hỏng hình ảnh Việt trong con mắt bạn bè thế giới, xã hội văn minh”, ông Nguyễn Hùng Vỹ nhấn mạnh.
Lê Nhung - Phương Thuận
Giải cứu cô gái người Anh rơi xuống hố thi công cáp ngầm ở Hà Nội
Thời sự - 37 phút trướcCô gái người Anh ngã xuống hố thi công đường dây cáp sâu khoảng 2m, bị thương ở chân, khi đang đi bộ trên vỉa hè đường Xuân Diệu (quận Tây Hồ, Hà Nội).
Tên trộm ranh ma và tội ác kinh hoàng phía sau chiếc xe máy bí ẩn (P cuối): Buổi tối định mệnh
Pháp luật - 1 giờ trướcGĐXH - Sự bất thường về nguồn gốc chiếc xe máy Hào đang sử dụng, những lời khai đầy mâu thuẫn, sợ hãi của Hào khiến công an bắt đầu nghi ngờ. Tập trung đấu tranh, cộng với việc xác minh về chiếc xe máy, Công an quận Thanh Xuân đã phát hiện ra một bí mật ghê rợn mà Hào đang cố tình che giấu
22 năm trốn truy nã, làm giám đốc 3 doanh nghiệp lớn
Pháp luật - 1 giờ trướcHàng chục năm trốn truy nã vì lừa đảo chiếm đoạt tài sản, đối tượng đã thay tên đổi họ và làm giám đốc ba công ty lớn.
Những điểm mới thí sinh cần lưu ý khi đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT 2024
Giáo dục - 1 giờ trướcGĐXH - Để đảm bảo quyền lợi, không phạm quy, học sinh lớp 12 phải "nằm lòng" những quy định của Bộ GD&ĐT để đăng ký chính xác kỳ thi tốt nghiệp THPT 2024.
'Nắng nóng nung người', người dân đổ về công viên nước ngày nghỉ lễ
Đời sống - 1 giờ trướcNắng nóng lên đến 40 độ C, rất nhiều người dân, du khách đã chọn công viên nước Hồ Tây (quận Tây Hồ, Hà Nội) để "giải nhiệt" trong kỳ nghỉ lễ 30/4-1/5.
8 lỗi cơ bản vi phạm luật giao thông, lái xe dễ ‘ăn phạt’ khi đi du lịch dịp nghỉ lễ
Đời sống - 2 giờ trướcGĐXH - Dưới đây là những lỗi vi phạm luật giao thông phổ biến mà lái xe thường mắc phải khi đi du lịch dịp nghỉ lễ cùng với mức xử phạt hành chính được quy định.
4 mức hưởng phụ cấp thu hút cho hàng triệu giáo viên, cần phải chú ý kẻo bị thiệt
Xã hội - 3 giờ trướcGĐXH - Phụ cấp thu hút áp dụng đối với giáo viên là viên chức làm việc ở những vùng kinh tế mới, cơ sở kinh tế và đảo xa đất liền, vùng biên giới có điều kiện sinh hoạt đặc biệt khó khăn.
Sổ đỏ chỉ đứng tên vợ hoặc chồng, khi nào là tài sản riêng?
Pháp luật - 4 giờ trướcGĐXH - Hiện câu hỏi "Sổ đỏ chỉ đứng tên vợ hoặc chồng, khi nào là tài sản chung, khi nào là tài sản riêng?" được rất nhiều người dân quan tâm.
Tạm giữ bằng lái của 4 tài xế xe sang rước dâu dừng giữa đường chụp ảnh
Pháp luật - 5 giờ trướcCông an huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương tạm giữ giấy phép lái xe ô tô của 4 tài xế vi phạm và tạm giữ xe ô tô nhãn hiệu Mercedes loại Maybach S400 không gắn biển số.
Người đàn ông tử vong sau tiếng nổ lớn
Xã hội - 5 giờ trướcGĐXH - Nghe tiếng nổ lớn, người dân đến hiện trường thì bàng hoàng phát hiện anh H. đã tử vong tại chỗ.
Vụ phát hiện thi thể nữ giới trên sofa tại căn hộ chung cư Hà Nội: Bố mẹ nạn nhân đã đến nhận con
Xã hộiGĐXH - Vụ phát hiện thi thể nữ giới trên sofa tại căn hộ chung cư Hà Nội đã trở thành tâm điểm mạng xã hội trong 2 ngày gần đây. Diễn biến vụ việc đang được cập nhật.