Báo cáo tham luận tỉnh Bắc Giang

Kính thưa các quý vị đại biểu! Thưa toàn thể Hội nghị!

Tới dự buổi hội thảo hôm nay, rất vinh dự được Ban tổ chức mời lên phát biểu tham luận, lời đầu tiên xin được gửi tới các quý vị đại biểu cùng toàn thể hội nghị lời chào trân trọng nhất; chúc các quý vị đại biểu, các vị khách quý sức khỏe và hạnh phúc, chúc buổi Hội thảo của chúng ta thành công tốt đẹp.

Kính thưa các quý vị đại biểu! Thưa toàn thể Hội nghị!

Mất cân bằng giới tính khi sinh hiện là chủ đề nóng của dân số Việt Nam. Nếu không có những giải pháp can thiệp kịp thời, Việt Nam có thể lâm vào tình trạng khủng hoảng thừa khoảng 2,3 đến 4,3 triệu nam giới trong khoảng 15 năm tới, làm tăng khoảng cách về bất bình đẳng giữa nam và nữ trong xã hội. Đã có rất nhiều bài học kinh nghiệm về triển khai giải quyết tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh của các quốc gia trong khu vực cũng như của các tỉnh trong toàn quốc, tuy nhiên tại Hội thảo hôm nay, cho phép tôi được tham luận về nội dung “Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo và lồng ghép hoạt động của các đơn vị thuộc hệ thống chính trị trên địa bàn tỉnh trong việc giải quyết mất cân bằng giới tính khi sinh ở tỉnh Bắc Giang”

Kính thưa các quý vị đại biểu! Thưa toàn thể Hội nghị!

Bắc Giang là một tỉnh miền núi, nằm cách Thủ đô Hà Nội 50 km về phía Bắc. Tổng diện tích tự nhiên là 3.827km²; có 9 huyện và 1 thành phố (trong đó có 6 huyện miền núi và 1 huyện vùng cao Sơn Động), chia ra 230 xã, phường, thị trấn với 26 dân tộc anh em. Quá trình đô thị hóa diễn ra chậm, tỷ lệ dân số làm nông nghiệp cao (hơn 90%), trình độ phát triển kinh tế, thu nhập bình quân trên đầu người còn thấp (năm 2011, tổng thu/chi ngân sách là 7538,961 tỷ đồng, thu nhập bình quân đầu người/năm đạt 16,052 triệu đồng). Trình độ dân trí chưa cao, phong tục tập quán còn lạc hậu.

Công tác dân số - KHHGĐ tỉnh Bắc Giang trong vài năm trở lại đây đứng trước những khó khăn, thách thức to lớn: tổ chức bộ máy thay đổi lớn, đang trong thời gian củng cố kiện toàn, số sinh và sinh lần 3 trở lên tiếp tục tăng cao ở một số địa phương, kết quả thực hiện các biện pháp tránh thai không ổn định, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh nghiêm trọng và chưa có dấu hiệu được cải thiện, … Song đội ngũ cán bộ y tế và dân số các cấp đã có nhiều cố gắng trong công tác tham mưu, tập trung kiện toàn công tác tổ chức bộ máy nhân sự và triển khai thực hiện các chỉ tiêu, kế hoạch, chương trình, dự án trọng tâm nên kết quả công tác dân số - KHHGĐ của tỉnh đã được duy trì, bảo vệ, tiếp tục đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Tỷ lệ tăng dân số bình quân của Bắc Giang giai đoạn 1999-2009 là 0,4%/năm, thấp hơn nhiều so với mức bình quân chung của cả nước. Mức giảm tỷ lệ sinh những năm gần đây đều hoàn thành chỉ tiêu kế hoạch Nhà nước giao, đạt từ 0,2%o đến 0,3%o. Năm 2011, dân số trung bình của tỉnh là 1.579.546 người. Tỷ suất sinh thô là 15,54%o, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên chiếm 8,2% tổng số sinh.

Nhìn chung, các chỉ tiêu dân số - KHHGĐ của tỉnh cơ bản hoàn thành kế hoạch hàng năm. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tỷ số giới tính khi sinh tỉnh Bắc Giang tăng cao và vượt xa mức bình quân chung của toàn quốc.

Mỗi năm, tỉnh Bắc Giang có khoảng 24-25 nghìn trẻ em được sinh ra. Theo kết quả Tổng điều tra Dân số và Nhà ở năm 2009, tỷ số giới tính khi sinh tỉnh Bắc Giang là 116,8 nam/100 nữ, cao hơn 6,3 điểm phần trăm so với bình quân cả nước (110,5/100) và là 1 trong 4 tỉnh có tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh cao nhất. So sánh kết quả Tổng điều tra Dân số và Nhà ở tỉnh Bắc Giang năm 1999 và 2009, thấy qua 10 năm, tỷ số giới tính của nhóm trẻ dưới 1 tuổi tỉnh Bắc Giang tăng 15 điểm phần trăm (từ 101,8 năm 1999 tăng lên 116,8 năm 2009), tỷ số giới tính của nhóm trẻ từ 1 đến 4 tuổi tăng 6,6 điểm phần trăm (từ 105 năm 1999 tăng lên 111,6 năm 2009). Nếu so sánh với mức chung của cả nước năm 2009, tỷ số giới tính của nhóm trẻ dưới 1 tuổi tỉnh Bắc Giang cao hơn 5,2 điểm phần trăm và tỷ số giới tính của nhóm trẻ từ 1 đến 5 tuổi cao hơn 3,2 điểm phần trăm.

Theo kết quả tổng hợp báo cáo của ngành dân số - KHHGĐ, tỷ số giới tính khi sinh tỉnh Bắc Giang đã có sự không cân bằng không chỉ từ năm 2009 mà có dấu hiệu tăng trong khoảng thời gian 4 năm trước đó, từ những năm 2004-2005. Năm 2004, tỷ số này là 108 và không ngừng tăng nhanh qua các năm: năm 2007 là 121, năm 2008 là 119, năm 2009 là 116,8, năm 2010 là 118,7/100, năm 2011 là 119,7. Tỷ lệ này có sự chênh lệch lớn ở một số huyện như: Lục Nam, Sơn Động, Tân Yên, Việt Yên. Tỷ lệ trung bình giai đoạn 2009-2011 của các đơn vị này tương ứng là 133, 125, 124, 124.

Trong 8 tháng đầu năm 2012, tỷ số giới tính khi sinh toàn tỉnh là 120,42, giảm 1,66 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm 2011. Mặc dù có giảm song tỷ số này vẫn ở mức cao so với toàn quốc (toàn quốc là 112,67). Tám tháng qua, trong 10 huyện, thành phố, Sơn Động là huyện vùng cao song lại có tỷ số giới tính khi sinh cao nhất (130,82), tiếp đến là Lục Nam (127,82) Tân Yên (125,74), Yên Dũng (121,83).

Chính vì thực trạng đó, từ năm 2009, được sự hỗ trợ của Tổng cục Dân số - KHHGĐ, tỉnh Bắc Giang bắt đầu triển khai đề án Can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh tại 80 xã của 5 huyện, thành phố trong tỉnh; sau đó tăng lên 124 xã năm 2011 và tại 230/230 xã phường thị trấn trên toàn tỉnh năm 2012.

Ngay sau khi nhận được sự chỉ đạo, hỗ trợ của Tổng cục Dân số - KHHGĐ, Sở Y tế đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định 542/QĐ-UBND ngày 08/4/2009 phê duyệt đề án Can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh tỉnh Bắc Giang; Quyết định thành lập Ban quản lý Đề án và quy chế hoạt động Ban quản lý đề án Can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh tỉnh Bắc Giang, đồng thời phân công nhiệm vụ các thành viên Ban quản lý Đề án, trong đó Chi cục Dân số-KHHGĐ là cơ quan thường trực Ban quản lý Đề án. Tiếp đó, hàng năm Sở Y tế phê duyệt kế hoạch và các văn bản hướng dẫn triển khai thực hiện đề án; tổ chức các hội thảo triển khai hoạt động Đề án với sự tham gia của HĐND tỉnh, Ban chỉ đạo công tác dân số tỉnh, huyện, BQL Đề án, UBND các huyện, thành phố.

Bên cạnh các hoạt động trong phạm vi đề án Can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, Sở Y tế cũng chỉ đạo các đơn vị trong ngành quan tâm lồng ghép nội dung về thực trạng, nguyên nhân, hệ lụy của vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh vào các hoạt động truyền thông thường xuyên của đơn vị, cụ thể như sau:

- Hàng năm, cơ quan Chi cục Dân số - KHHGĐ phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể trong tỉnh tổ chức các hội nghị đến mọi tầng lớp nhân dân như công nhân, người cao tuổi, phụ nữ, thanh niên; phối hợp với Báo Bắc Giang và đài PTTH tỉnh, đài PT xã, phường, thị trấn phát sóng, đăng tải các tin, bài, phóng sự tuyên truyền hậu quả của mất cân bằng giới tính khi sinh. Biên soạn, in và cấp phát hàng nghìn tờ rơi, sách mỏng và hàng chục pano nhằm đa dạng hóa, nâng cao hiệu quả truyền thông.

- Tổ chức các hội thảo cung cấp thông tin cho lãnh đạo Đảng, chính quyền, lãnh đạo các ban, ngành, đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở. Tư vấn, cung cấp thông tin trực tiếp về thực trạng, hậu quả cũng như các văn bản nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi cho hàng nghìn cặp nam nữ thanh niên đến đăng ký kết hôn tại UBND xã.

- Tổ chức các lớp tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng truyền thông, tư vấn về không sinh con thứ 3, không lựa chọn giới tính thai nhi cho cán bộ tư pháp xã, CBCT, CTV dân số, cán bộ y tế thôn bản.

- Rà soát 50 văn bản của tỉnh, huyện, thành phố ban hành hiện đang còn hiệu lực nhằm phát hiện, sửa đổi, bổ sung những nội dung chưa phù hợp với quy định của pháp luật về cấm lựa chọn giới tính thai nhi.

- Tỉnh và huyện đã tổ chức 18 các cuộc thanh, kiểm tra việc thực thi pháp luật về cấm lựa chọn giới tính thai nhi tại 82 cơ sở y tế có dịch vụ siêu âm, nạo phá thai và cơ sở kinh doanh văn hoá phẩm trên địa bàn. Qua đó, phát hiện 8 cơ sở có kinh doanh sách, tài liệu phổ biến sinh con theo ý muốn, 01 cơ sở y tế tư nhân thông báo kết quả giới tính thai nhi trong quá trình siêu âm thai. Đoàn công tác đã lập biên bản và nhắc nhở, tuyên truyền thực hiện các quy định của pháp luật về cấm lựa chọn giới tính thai nhi cho các đơn vị vi phạm.

- Thành lập 230 CLB phụ nữ không sinh con thứ 3 giúp nhau phát triển kinh tế, sinh hoạt hàng quý với các chủ đề, nội dung liên quan đến vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh.

- Các huyện đã tổ chức 25 hội thảo chia sẻ kinh nghiệm sản xuất phát triển kinh tế và nuôi dạy con của gia đình sinh con một bề gái không sinh con thứ 3 tiêu biểu và chia sẻ kinh nghiệm vượt khó của học sinh nữ học giỏi trong gia đình sinh con 1 bề gái không sinh con thứ 3 .

Thông qua việc cố gắng, nỗ lực triển khai thực hiện các giải pháp và hoạt động can thiệp giảm thiểu MCBGTKS trong những năm qua, tốc độ gia tăng tỷ lệ MCBGTKS trong tỉnh đã được khống chế, đa số lãnh đạo đảng, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở đã hiểu về tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh trên địa bàn tỉnh và những hệ luỵ của nó; Phần lớn người dân trong tỉnh đã được tuyên truyền và biết ảnh hưởng của vấn đề mất cân bằng giới tính sinh đến tương lai của con em khi trưởng thành; Nhiều cơ sở cung cấp dịch vụ siêu âm, nạo phá thai, dịch vụ kinh doanh văn hoá phẩm trên địa bàn tỉnh được tuyên truyền về các quy định cấm lựa chọn giới tính khi sinh, cấm thông báo giới tính thai nhi cũng như kinh doanh tài liệu hướng dẫn sinh con có giới tính theo ý muốn.

Kính thưa các quý vị đại biểu! Thưa toàn thể Hội nghị!

Qua gần 3 năm triển khai Đề án tỉnh Bắc Giang đã đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn những tồn tại hạn chế cần phải khắc phục và giải quyết. Một trong những tồn tài cần khắc phục đó là tỷ số giới tính khi sinh tỉnh Bắc Giang vẫn ở mức cao so với toàn quốc, tư tưởng phải có con trai để nối dõi vẫn tồn tại ở một bộ phận không nhỏ nhân dân trong tỉnh kể cả cán bộ, đảng viên. Mặt khác, không ít gia đình có điều kiện kinh tế phát triển cũng muốn sinh thêm con, đã chấp nhận hình thức xử lý vi phạm theo quy định hiện nay. Tâm lý, tập quán trọng nam khinh nữ, muốn có đông con, phải có con trai để nối dõi, phát triển dòng tộc, phụng dưỡng tuổi già tồn tại “thâm căn cố đế” trong ý thức hệ của người dân Bắc Giang.

Từ thực tế nêu trên, song song với với việc tham mưu ban hành kế hoạch thực hiện Chiến lược dân số - SKSS giai đoạn 2011-2015 trong đó có chỉ tiêu về tỷ số giới tính khi sinh, Sở Y tế đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Chỉ thị số 11/CT-UBND về việc tăng cường kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh trên địa bàn tỉnh. Chỉ thị phân công rõ nhiệm vụ của các Sở, ngành và UBND các huyện, thành phố; tập trung cao vào công tác truyền thông, giáo dục cho mọi tầng lớp nhân dân từ người cung cấp dịch vụ liên quan lựa chọn giới tính thai nhi cho đến học sinh, sinh viên, các chức sắc tôn giáo, người có uy tín trong cộng đồng, công tác thanh, kiểm tra việc thực thi pháp luật về cấm lựa chọn giới tính thai nhi đối với các cơ sở cung cấp dịch vụ; tổ chức ký cam kết không thực hiện các hành vi tiếp tay cho việc lựa chọn giới tính thai nhi như: chẩn đoán, tư vấn, hướng dẫn, cung cấp thông tin, tài liệu, văn hoá phẩm có nội dung liên quan đến lựa chọn giới tính thai nhi giữa lãnh đạo đơn vị với cán bộ y tế, cán bộ làm việc ở các cơ sở sản khoa, khám chữa bệnh y học cổ truyền, giữa cơ quan quản lý với các cơ sở hành nghề khám chữa bệnh, kinh doanh sách báo, văn hóa phẩm... trong tỉnh.

Ngoài ra, để tìm ra những giải pháp can thiệp có hiệu quả đối với tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh trên địa bàn tỉnh, Sở Y tế đã đề xuất và được UBND tỉnh phê duyệt thực hiện Đề tài nghiên cứu khoa học: “Thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng mất cân bằng giới tính khi sinh ở tỉnh Bắc Giang và hiệu quả một số biện pháp can thiệp”thực hiện trong năm 2012-2013.

Kính thưa các quý vị đại biểu! Thưa toàn thể Hội nghị!

Chỉ thị số 11/CT-UBND được ban hành đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc của chính quyền tỉnh đối với công tác Dân số - KHHGĐ nói chung và vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh nói riêng. Chỉ thị đánh dấu quan trọng trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và lồng ghép hoạt động của các đơn vị trên địa bàn tỉnh Bắc Giang trong việc giải quyết tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh của tỉnh. Chúng tôi hy vọng rằng cùng với sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo, sâu sát của các cấp ủy Đảng, Chính quyền địa phương và sự hỗ trợ chỉ đạo của Tổng cục Dân số - KHHGĐ trong thời gian tới sẽ giúp chúng tôi giải quyết tốt vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu trong Kế hoạch thực hiện Chiến lược Dân số - SKSS giai đoạn 2011-2015 mà tỉnh Bắc Giang chúng tôi đã đề ra.

Trên đây là nội dung tham luận của tỉnh Bắc Giang tại Hội thảo. Kính chúc các quý vị đại biểu cùng toàn thể Hội nghị lời chúc sức khoẻ, hạnh phúc và thành đạt.

Xin trân trọng cảm ơn./.