Hà Nội
23°C / 22-25°C

Phèn đen, thuốc tiêu viêm

Thứ năm, 10:13 10/12/2009 | Y học cổ truyền

Cây phèn đen là loại mọc hoang ở ven rừng hay bờ bụi khắp mọi miền hay được trồng làm hàng rào, thuốc nhuộm hoặc làm thuốc trị bệnh nhờ giàu dược tính. Phèn đen thuộc loại cây ở vùng nhiệt đới châu Á.

Phèn đen.

Cây phèn đen có tên khoa học Phyllanthus reticulatus Poir, thuộc họ thầu dầu Euphorbiaceae. Là loại cây mọc thành bụi ở độ cao 500m so với mặt biển, cây nhỡ cao chừng 2 – 4m, cành nhánh màu đen nhạt, lá đơn nguyên mọc so le, có hình dạng thay đổi như hình trái xoan hay hình bầu dục hoặc hình trứng ngược; phiến lá rất mỏng dài 1,5 – 3cm, rộng 6 – 12mm, mặt trên lá sẫm màu hơn mặt dưới, lá kèm hình tam giác hẹp. Hoa mọc ở nách lá, riêng lẻ hay xếp làm 2 – 3 cái một. Quả hình cầu, chín có màu đen. Ra hoa và kết quả vào tháng 8 – 10 hằng năm.

Bộ phận dùng làm thuốc chủ yếu là rễ và lá với tên dược liệu Radix et Folium Phyllanthi Reticulati. Vỏ thân cũng được dùng làm thuốc. Thuốc được thu hái vào mùa thu, đem rửa sạch, thái nhỏ phơi khô cất sử dụng dần; lá được thu hái vào mùa hè, phơi trong bóng râm (âm can), vỏ thu hoạch quanh năm.

Đông y cho rằng rễ phèn đen có vị chát tính lạnh, có công năng tiêu viêm, thu liễm, chỉ tà. Chủ trị lỵ, lao ruột, viêm ruột, viêm gan, viêm thận, trẻ em cam tích. Ngoài ra còn dùng trị bị thuốc độc và rắn cắn.

Lá có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, sát khuẩn, lợi niệu, được dùng để trị sốt, tiêu chảy, phù thũng, ứ huyết do đòn, té ngã, huyết nhiệt sinh đinh nhọt, dùng riêng hay phối hợp với lá long não, xuyên tiêu giã ngậm trị chảy máu chân răng; người ta còn dùng bột lá phèn đen để rắc vào vết thương cho chóng lên da non, ngoài ra còn lấy lá trị rắn cắn như nhai nuốt nước còn bã đắp lên vết thương.

Vỏ thân cây phèn đen có vị  nhạt chát thường được sử dụng trị lên đậu có mủ hay tiểu tiện khó khăn.

Để tham khảo dưới đây xin giới thiệu những phương thuốc tiêu biểu trị bệnh có sử dụng phèn đen.

Trị kiết lỵ: Dùng lá phèn đen tươi giã nát, thêm nước rồi lọc lấy nước phèn đen. Sau đó lấy mạch nha, cam thảo đất, ý dĩ khô tán bột lượng mỗi vị như nhau và mỗi lần lấy nửa thìa cà phê bột thuốc uống với nước phèn đen đã lọc sẵn.

Hoặc dùng rễ cây phèn đen 20g, dây mơ lông 20g, cỏ seo gà 20g, cỏ tranh 20g, gừng tươi 2 lát, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần (theo Tuệ Tĩnh trong Nam dược thần hiệu).

Tiêu chảy, lỵ do nhiệt: Dùng phèn đen cả cành và lá 40g, đậu đen sao 40g, ngày 1 thang cho nước sắc kỹ lấy nước thuốc chia 3 lần uống.

Trị đại tiện ra máu: Dùng phèn đen cả cành và lá, thái nhỏ khoảng 3 bát ăn cơm, sắc kỹ lấy nước thuốc đặc chia 2 lần uống (theo Hải Thượng Lãn Ông trong “Bách gia trân tàng”).

Trị bệnh trĩ: Lấy lá phèn đen 1 nắm, lá trắc bách diệp 1 nắm, lá huyết dụ 7 lá. Sao vàng hạ thổ sau sắc lấy nước uống 1 bát, nước còn lại dùng để rửa vùng bị trĩ ngày 1 – 2 lần.

Trị chảy máu nướu răng: Lấy lá phèn đen khô ngậm, có thể phối hợp cả lá long não và lá xuyên tiêu.

Trị nhọt độc mới phát: Dùng lá phèn đen cùng với lá bèo ván giã đắp vào nơi phát đinh.

Trị chấn thương: Lấy lá phèn đen giã nát đắp vào nơi sưng đau (theo Hải Thượng Lãn Ông trong “Bách gia trân tang”).

Trị vết thương sưng đau: Dùng lá phèn đen khô tán bột rắc vào vết thương ngày 1 – 2 lần sẽ chóng lành và nhanh lên da non.

Trị tiểu tiện khó khăn: Lấy vỏ thân cây phèn đen 20 – 40g sắc lấy nước uống ngày 1 thang chia 2 – 3 lần trong ngày.

TheoBS. Hoàng Xuân Đại
Sức khỏe và đời sống
thuhuyen
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Phật thủ - Thuốc tốt chữa bệnh tiêu hóa

Phật thủ - Thuốc tốt chữa bệnh tiêu hóa

Y tế - 4 năm trước

Sau Tết, nhiều người không biết dùng phật thủ để làm gì hoặc dùng tùy tiện nên rất phí phạm. Thực ra, phật thủ là vị thuốc được sử dụng nhiều trong Đông y.

9 bài thuốc trị đau bụng do nhiễm lạnh

9 bài thuốc trị đau bụng do nhiễm lạnh

Y tế - 4 năm trước

Đau bụng do nhiễm lạnh thường có biểu hiện bụng lạnh đau, đầy bụng, ăn không tiêu, tiêu chảy, đôi khi buồn nôn, nôn, tay chân lạnh, sợ lạnh... Theo y học cổ truyền, có thể sử dụng các bài thuốc có tác dụng làm ấm cơ thể, giảm đau hiệu quả như sau.

Bài thuốc từ chim sẻ chữa nam giới liệt dương, ít tinh

Bài thuốc từ chim sẻ chữa nam giới liệt dương, ít tinh

Y tế - 4 năm trước

Thịt trứng và tiết của chim sẻ đều là những dược liệu quý, có công dụng bổ thận dương, ích tinh, rất hữu hiệu trong chữa chứng liệt dương và ít tinh ở nam giới.

Quan niệm ăn rau răm làm yếu sinh lý, liệt dương có đúng?

Quan niệm ăn rau răm làm yếu sinh lý, liệt dương có đúng?

Y tế - 4 năm trước

Chuyên gia về y học cổ truyền khẳng định, khi ăn các món có rau răm hay ăn trứng vịt lộn với rau răm không có chuyện bị yếu sinh lý hay liệt dương.

Bài thuốc trị nhiệt miệng

Bài thuốc trị nhiệt miệng

Y tế - 5 năm trước

Nhiệt miệng là chứng bệnh thường phát về mùa hè với những vết viêm loét ở đầu lưỡi hoặc ở niêm mạc trong khoang miệng, kèm theo viêm lợi, ngứa lợi, lợi có màu đỏ, hơi sưng nề, dễ chảy máu, sốt, mất ngủ, tâm phiền...

Ăn thịt vịt để yêu bền bỉ

Ăn thịt vịt để yêu bền bỉ

Y tế - 6 năm trước

Thịt vịt từ lâu đã được biết đến như một món ăn ngon miệng, bổ dưỡng, đặc biệt trong những ngày hè. Bạn đã rất quen thuộc với các món lẩu vịt măng chua, vịt om sấu, vịt quay, vịt nướng...

Rau hẹ - vị thuốc rẻ tiền giúp quý ông kéo dài 'cuộc yêu'

Rau hẹ - vị thuốc rẻ tiền giúp quý ông kéo dài 'cuộc yêu'

Y tế - 6 năm trước

Rau hẹ còn được gọi là “rau khởi dương” rất tốt trong việc chữa các bệnh khó nói ở nam giới hoặc giúp tăng khả năng sinh dục.

3 bài thuốc dân gian có tác dụng long đờm

3 bài thuốc dân gian có tác dụng long đờm

Y tế - 7 năm trước

3 bài thuốc dân gian của người phương Tây từ gừng, củ hành tây hay cải ngựa sau có tác dụng làm long đờm khi bạn bị ho.

Món ăn tốt cho phụ nữ hiếm muộn

Món ăn tốt cho phụ nữ hiếm muộn

Y tế - 7 năm trước

Theo y học cổ truyền, phụ nữ hiếm muộn phần nhiều do kinh nguyệt, khí huyết không điều hòa. Y học cổ truyền có nhiều bài thuốc hay, hiệu quả.

Chữa bệnh phụ nữ bằng trứng gà

Chữa bệnh phụ nữ bằng trứng gà

Y tế - 7 năm trước

Đông y có những bài thuốc dành cho phụ nữ mắc bệnh khó nói như kinh nguyệt không đều, khí hư, sa tử cung, thống kinh.

Top