Ngành Y tế quyết liệt giảm tải

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến và lãnh đạo Bộ thăm bệnh nhi tại BV Nhi Đồng 1, TP HCM tháng 11/2011. Ảnh: H.T

Đích thân Bộ trưởng đã nhiều lần đi cơ sở để nắm tình thực tế tại các bệnh viện. Trong năm 2012 này, các vấn đề như giảm tải bệnh viện, đổi mới cơ chế tài chính, xây dựng nguồn nhân lực, tăng cường mạng lưới y tế cơ sở…sẽ tiếp tục được thực hiện có hiệu quả hơn nữa...

 

Giảm tải - cùng vào cuộc

 

Một số giải pháp để chống quá tải   Tăng số giường bệnh; Xây dựng thêm phòng khám vệ tinh; Nâng cao năng lực cho bệnh viện tuyến dưới; Tăng cường nguồn nhân lực vv...

Do quyết liệt thực hiện nhiều biện pháp nên đến nay, ngành Y tế đã giảm tải được hơn 60%. Tuy vậy, tại nhiều bệnh viện (BV) lớn, tình trạng quá tải vẫn là vấn đề nan giải. Vào ngày 30 – 31/10/2011, lãnh đạo Bộ Y tế đã có buổi thăm và làm việc với hai BV lớn là BV Bạch Mai và BV K về vấn đề này. Tại buổi làm việc, ông Nguyễn Quốc Anh - Giám đốc BV Bạch Mai cho biết, tuy mức độ quá tải của BV có xu hướng giảm dần nhưng hiện 25/26 chuyên khoa (trừ khoa Da liễu) của BV vẫn ở trong tình trạng quá tải, lượng bệnh nhân đến điều trị nội trú, ngoại trú tăng theo các năm. Một số chuyên khoa thường quá tải khoảng trên dưới 200% như: Trung tâm Y học hạt nhân, Tim mạch, Thận - tiết niệu, Hô hấp, Thần kinh...

 

Còn ông Bùi Diệu – Giám đốc BV K cho biết, ngay từ năm 2007 BV đã xây dựng đề án "Chống quá tải bệnh viện và nâng cao chất lượng khám chữa bệnh". Hàng loạt các biện pháp giảm tải đã được áp dụng như: nâng cao trình độ chuyên môn để điều trị nhanh, hiệu quả; cải cách thủ tục hành chính; ứng dụng kỹ thuật cao để nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị; đẩy mạnh điều trị ngoại trú; rút ngắn thời gian làm xét nghiệm và trả xét nghiệm...Tuy nhiên tình trạng quá tải vẫn diễn ra.

 

Sau chuyến thăm và làm việc tại hai BV trên, vào cuối tháng 11/2011, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cùng Đoàn công tác của Bộ Y tế đã có chuyến khảo sát tình trạng quá tải ở BV Ung bướu, BV Nhi Đồng 1, BV Chấn thương Chỉnh hình và một số bệnh viện quận, huyện tại TPHCM.

 

Qua cuộc khảo sát cho thấy, hầu hết các BV tuyến cuối, bệnh viện chuyên khoa đầu ngành đều quá tải trầm trọng. Tại BV Ung bướu với 9.000 – 10.000 lượt bệnh nhân điều trị ngoại trú/ngày, tình trạng quá tải rất nặng nề. Bệnh viện chỉ có 631 gường bệnh nhưng phải tiếp nhận số bệnh nhân nội trú 1.800 bệnh nhân/ngày (trung bình gần 3 bệnh nhân/giường bệnh). Vì vậy, ngoài việc phải kê thêm các giường bổ sung vẫn xảy ra tình trạng bệnh nhân phải nằm ghép, trải chiếu nằm dưới sàn ở phòng bệnh, thậm chí nằm ngoài hành lang. Tại BV Chấn thương Chỉnh hình, sáng 28/11 có 3.000 lượt bệnh nhân đến khám và điều trị. Vì quá tải nặng nên tình trạng nằm ghép diễn ra thường xuyên, bệnh viện cũng phải kê thêm giường ở hành lang để đáp ứng nhu cầu cho bệnh nhân điều trị nội trú.

 

Tương tự, BV Nhi Đồng 1 chỉ có 1.200 giường bệnh cho tất cả các chuyên khoa, nhưng lúc cao điểm chỉ tính riêng số bệnh nhân bệnh tay chân miệng điều trị nội trú đã lên đến 1.800 người/ngày, điều trị ngoại trú cho hơn 7.000 lượt bệnh nhân. Bác sĩ phải luôn chân luôn tay, còn bệnh nhân thì không biết xếp nằm chỗ nào.

 

Hiện nay, TPHCM phải tiếp nhận khám và điều trị cho hơn 30% bệnh nhân từ các tỉnh chuyển về. Ở các bệnh viện chuyên khoa, tuyến cuối thì con số này lên đến 50 – 60%, tạo ra áp lực quá lớn. Tình trạng quá tải bệnh viện ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng khám chữa bệnh, bệnh nhân phải chờ đợi lâu, chất lượng khám chữa bệnh không đạt như mong muốn, môi trường bệnh viện dễ bị nhiễm khuẩn, mất an ninh trong bệnh viện...

 

Trước thực trạng quá tải, Bộ trưởng Bộ Y tế PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, giảm tải bệnh viện là một trong các nhiệm vụ hàng đầu phải thực hiện trong nhiệm kỳ mới. Theo Bộ trưởng, BV Bạch Mai và BV K sẽ là hai bệnh viện lớn ở miền Bắc được chọn làm thí điểm xây dựng Đề án Giảm tải tại các bệnh viện lớn để trình Chính phủ vào năm 2012. Qua buổi làm việc và đi thăm các khoa phòng trong tình trạng quá tải tại BV Bạch Mai, Bộ trưởng hết sức suy tư, trăn trở về tình trạng nằm ghép ở những bệnh viện này.

 

Bộ trưởng cũng cho rằng, giải quyết tình trạng quá tải BV là một trong 7 nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của ngành y tế. Tuy nhiên, để giải bài toán chống quá tải BV, giúp người dân không phải chịu cảnh nằm ghép khi đi khám chữa bệnh không chỉ là mối quan tâm, là mong muốn của ngànhY tế mà còn cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Chống quá tải BV không chỉ làm ngày một, ngày hai mà cần phải có lộ trình thực hiện và cần phải có sự hỗ trợ về cơ chế, chính sách của Nhà nước, có như thế giảm tải mới thành công. Bộ trưởng nhấn mạnh, trong giai đoạn đầu tập trung giảm tải ở những bệnh viện đang chịu sự quá tải nặng nề nhất.

 

Tiến tới bảo hiểm y tế toàn dân

 

Luật Bảo hiểm Y tế (BHYT) được Quốc hội thông qua ngày 24/11/2008, có hiệu lực từ ngày 1/7/2009. Sau hai năm thực hiện, Luật đã từng bước đi vào cuộc sống, tác động tích cực đến chính sách BHYT tại Việt Nam, khẳng định tính đúng đắn và phù hợp trong lựa chọn chính sách tài chính y tế thông qua BHYT.

 

Tại Hội nghị "Tổng kết hai năm thực hiện Luật Bảo hiểm Y tế" ngày 17/10/2011, vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ Y tế) cho biết, tính đến 6 tháng đầu năm 2011 đã có 53,5 triệu người tham gia BHYT, tăng gần 14 triệu người so với năm 2008. Khu vực có tỷ lệ bao phủ BHYT cao nhất là vùng Trung du và miền núi phía Bắc, đạt tới 77% dân số. Trong đó, các tỉnh như: Bắc Kạn, Hà Giang, Lai Châu, Sơn La, Cao Bằng... có tỷ lệ bao phủ đạt tới 95% dân số. Khu vực có tỷ lệ bao phủ thấp nhất là vùng Đồng bằng sông Cửu Long - chưa được 50% dân số.

 

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt thuận lợi, việc thực hiện Luật BHYT cũng còn nhiều khó khăn, vướng mắc trong việc mở rộng đối tượng tham gia BHYT, đăng ký khám chữa bệnh ban đầu, quy định chuyển tuyến, thủ tục trong khám chữa bệnh BHYT, thanh toán chi phí khám chữa bệnh BHYT. Nhiều bệnh viện quá tải, nhất là ở các cơ sở tuyến tỉnh, tuyến trung ương khiến bệnh nhân phải chờ đợi lâu, phải nằm chung giường, do vậy nhiều người ngại tham gia và sử dụng các dịch vụ do BHYT chi trả.

 

Ông Phạm Lương Sơn, Trưởng ban Thực hiện Chính sách BHYT, BHXH Việt Nam cho biết, tính đến tháng 6 năm 2011, vẫn còn khoảng 34 triệu người (40% dân số) chưa tham gia BHYT. Đáng lưu ý, những người thuộc gia đình hộ cận nghèo, mặc dù đã được ngân sách Nhà nước hỗ trợ 50% mức đóng, thậm chí một số địa phương thuộc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long được các dự án hỗ trợ thêm 30% mức đóng nhưng hiện tại mới chỉ có khoảng 13% số người thuộc hộ cận nghèo tham gia BHYT (trên 800.000 người).

 

Với vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, ngành y tế và các cấp ngành liên quan, đặc biệt là chính quyền địa phương cần đẩy mạnh công tác truyền thông về BHYT theo hướng đa dạng, trọng tâm. Các cơ sở khám chữa bệnh (KCB) cần tăng tỷ lệ tham gia BHYT thuộc diện cận nghèo, học sinh, sinh viên và những người tự nguyện; không ngừng nâng cao chất lượng KCB đồng bộ ở các tuyến, giảm quá tải, cải cách thủ tục trong khám chữa bệnh BHYT; thay đổi phương thức thanh toán chi phí khám chữa bệnh và quản lý sử dụng...Có như thế người dân mới không KCB vượt tuyến, góp phần tiến tới thực hiện BHYT toàn dân.

 

Hiện nay ngành y tế đang lên kế hoạch trình Chính phủ, Quốc hội sửa đổi một số quy định trong Luật BHYT mà trong quá trình thực hiện đã nảy sinh vướng mắc; trình Chính phủ đề án lộ trình hướng tới BHYT toàn dân nhằm huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong thực hiện BHYT.

 

Điều chỉnh giá dịch vụ đã lạc hậu

 

Theo Bộ Y tế, trong số 3.000 dịch vụ đang được thực hiện, có khoảng 350 dịch vụ được ban hành theo khung giá từ năm 1995, phần lớn mới chỉ thu từ 30-50% chi phí trực tiếp, 2.650 dịch vụ khác được ban hành theo khung giá từ năm 2006. Các mức thu này đã quá lạc hậu, cần thiết phải điều chỉnh. Bên cạnh đó, kỹ thuật và công nghệ y tế ngày càng phát triển, các yêu cầu về vô trùng, đảm bảo chất lượng dịch vụ ngày càng cao, nên nhiều loại vật tư, hóa chất thay đổi hoàn toàn phương thức sử dụng, làm chi phí tăng lên khá nhiều (ví dụ, chỉ phẫu thuật trước đây dùng chỉ loại không tiêu, phải cắt, giá chỉ 1.000 đồng- 2.000 đồng/sợi, nay dùng chỉ tự tiêu vicruy, trong túi có kim khâu bảo đảm vô trùng, giá khoảng 45.000- 70.000 đồng/sợi...).

 

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, việc điều chỉnh giá dịch vụ y tế theo lộ trình này là hợp lý, có ý nghĩa lớn. Thứ nhất là thúc đẩy xã hội hóa y tế, tạo điều kiện để các bệnh viện, nhất là các bệnh viện tuyến dưới có kinh phí để triển khai các dịch vụ, đưa dịch vụ y tế về gần dân; phát huy được tính năng động, sáng tạo của các bệnh viện trong việc huy động các nguồn lực, sử dụng có hiệu quả cơ sở hạ tầng, trang thiết bị được đầu tư trong thời gian qua. Thứ hai là khi bảo hiểm y tế thanh toán với mức cao hơn, sẽ giảm bớt sự đóng góp của người bệnh có thẻ bảo hiểm y tế. Nhiều dịch vụ do trước đây mức thu thấp, bệnh viện không có kinh phí để triển khai, nay được điều chỉnh mức thu sẽ được triển khai nhiều hơn, người bệnh khám bảo hiểm y tế sẽ được hưởng lợi vì hầu hết chi phí do bảo hiểm xã hội thanh toán. Thứ ba là do được điều chỉnh mức thu, các bệnh viện có điều kiện mua các loại thuốc, vật tư, hóa chất... với chất lượng cao hơn, làm tăng chất lượng của dịch vụ y tế. Thứ tư là việc điều chỉnh mức thu viện phí cũng sẽ giúp thực hiện lộ trình bảo hiểm y tế toàn dân nhanh hơn, phát huy được tính năng động, sáng tạo của các bệnh viện trong việc phát triển các dịch vụ, kỹ thuật y tế. Thứ năm là tạo điều kiện để dành ngân sách cho y tế dự phòng, điều chỉnh tăng mức hỗ trợ cho các đối tượng cận nghèo, nông dân...

 

Với khúc mắc về việc điều chỉnh giá dịch vụ phí thì người nghèo, cận nghèo sẽ khó khăn, sẽ được giải quyết bằng cách tăng mức hỗ trợ mua thẻ bảo hiểm y tế cho người cận nghèo lên 70% mệnh giá thẻ (hiện nay đang hỗ trợ 50%).

 

Thành công của công tác dân số

 

Với công tác dân số, hơn 50 năm qua, với sự kiên trì, nỗ lực và quyết tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban ngành, đoàn thể và của người dân, công tác DS-KHHGĐ đã có những bước tiến bộ rõ rệt. Việt Nam đã đạt được những thành tựu tốt đẹp.

 

Cách đây 20 năm, các nhà khoa học về dân số và phát triển đã dự báo đến năm 2010, dân số Việt Nam sẽ lên khoảng 105,5 triệu người. Tuy nhiên, nhờ có chính sách dân số tốt và sự nỗ lực vào cuộc của cả hệ thống chính trị nên quy mô dân số nước ta năm 2010 chỉ là 87 triệu người, thấp hơn so với dự báo 18,5 triệu người, tương đương dân số 18 tỉnh ở mức trung bình; mỗi năm Việt Nam chỉ tăng thêm khoảng 952.000 người, trong khi số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ giai đoạn này tăng hơn rất nhiều so với giai đoạn trước đó; tỷ lệ tử vong bà mẹ và trẻ sơ sinh giảm, người dân đã và đang chấp nhận mô hình gia đình nhỏ, ít con; hàng loạt các hoạt động, các chiến dịch, đề án thiết thực được triển khai như: Chiến dịch chăm SKSS/KHHGĐ đến vùng sâu vùng xa, vùng khó khăn; Mô hình tư vấn, kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân; Sàng lọc trước sinh và sơ sinh, Can thiệp giảm hôn nhân cận huyết vv...Điều đó cho thấy được ý nghĩa và thắng lợi của việc thực hiện công tác DS-KHHGĐ, công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân trong thời gian vừa qua.

 

Những năm qua, hàng chục vạn cán bộ, cộng tác viên dân số cơ sở đã in dấu chân trên mọi nẻo đường truyền thông. Họ đã "đi từng ngõ, gõ cửa từng nhà" để tuyên truyền lợi ích của việc sinh ít con đến mọi đối tượng. Nhiều cán bộ chuyên trách, cộng tác viên đã tạm gác việc nhà, lên nương, ra ruộng, bám các âu thuyền, cảng cá để truyền thông Dân số. Công sức của cán bộ, cộng tác viên dân số đóng góp vào thành công chung của ngành là rất lớn, trong khi mức phụ cấp, thù lao cho họ còn khá khiêm tốn. “Lãnh đạo Bộ Y tế đánh giá cao vai trò, ghi nhận công sức của đội ngũ cán bộ, CTV dân số cơ sở. Họ chính là những bông hoa đẹp trong vườn hoa nghìn việc tốt. Công việc thầm lặng nhưng có giá trị nhân văn sâu sắc của anh chị em rất đáng được cả xã hội tôn vinh...”, Bộ trưởng đã nhấn mạnh như vậy.

 

7 nhiệm vụ Y tế trọng tâm giai đoạn 2011-20161   1- Việc giảm tải được thực hiện với hệ thống các giải pháp đồng bộ như tăng số giường, quy định chuyển tuyến, vượt tuyến, phân tuyến kỹ thuật, tăng cường đầu tư cho y tế cơ sở.   2- Việc đổi mới cơ chế tài chính y tế công lập sẽ theo nguyên tắc giá dịch vụ y tế được tính đúng, tính đủ. Trong khi chờ Chính phủ phê duyệt Nghị định đổi mới cơ chế tài chính, trước mắt, đề nghị điều chỉnh giá 350 dịch vụ cơ bản và thực hiện có lộ trình.   3- Cùng với việc thực hiện Luật BHYT, thực hiện lộ trình BHYT toàn dân đến năm 2014, phải củng cố tổ chức bộ máy BHYT và BHXH.   4- Về nhiệm vụ tăng cường mạng lưới y tế cơ sở, các cơ sở y tế tuyến huyện, xã sẽ được tăng cường cả cơ sở vật chất, trang thiết bị và nhân lực để thực hiện công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu, y tế dự phòng, khám chữa bệnh, BHYT, y học cổ truyền, dân số- KHHGĐ nhằm đưa y tế cơ sở đến gần dân hơn, giảm quá tải và tạo sự công bằng hơn trong thụ hưởng dịch vụ khám chữa bệnh...   5- Giai đoạn 2011-2016 sẽ từng bước đảm bảo nhu cầu cơ bản về nhân lực các tuyến (trạm y tế xã có bác sĩ làm việc), song song đó là các chính sách bảo vệ quyền lợi, rủi ro nghề nghiệp cho cán bộ y tế.   6- Trong giai đoạn này cũng thực hiện thí điểm khám chữa bệnh theo nhu cầu (ứng dụng kỹ thuật tiên tiến nhằm đáp ứng cho bệnh nhân có thu nhập cao).   7- Nâng cao hiệu quả công tác thông tin, giáo dục, truyền thông thay đổi hành vi về chăm sóc sức khỏe. Công tác truyền thông giáo dục sức khỏe phải đi trước để người dân thay đổi nhận thức và ý thức được việc tự bảo vệ sức khỏe của mình.   (Nguồn: Thông tin tại Hội nghị Sơ kết công tác y tế 6 tháng đầu năm, nhiệm vụ trọng tâm 6 tháng cuối năm 2011)

 

Vân Khánh