Cha đẻ của “Thời hoa đỏ” và nỗi xót xa khi tóc bạc da mồi

Nhà thơ Thanh Tùng và con gái (Ảnh nhân vật cung cấp).

Những cuộc tình khiến nhiều người lầm tưởng

Ngay cả khi đối diện với tuổi già, nhà thơ Thanh Tùng vẫn khiến nhiều người ngạc nhiên khi xuất hiện với dáng điệu của một “thanh niên tóc bạc”. Mọi người hào hứng gọi ông là gã trai đang  trở về từ “Thời hoa đỏ”. Chỉ chờ có vậy, nhà thơ nổi hứng ứng khẩu đọc thơ, hát thơ, khóc bằng thơ… khiến đám đông hoặc sẽ lăn ra cười, hoặc bâng khuâng xúc động.

Trong cuộc rượu la đà, ai đó hát trong tiếng đàn ghi ta bập bùng: “Anh mải mê về một màu mây xa/ Cánh buồm bay về một thời đã qua…”. Mắt Thanh Tùng đỏ hoe nhớ về kí ức với từng câu nói ngắt quãng: “Hồi tôi còn bé, bố mẹ bỏ nhau, tôi ở lại với bố. Bố thường nhốt tôi trong nhà không cho chạy đi chơi. Nhìn qua chấn song cửa sổ, tôi thấy những cánh buồm căng mình trên con sông đào trước mặt. Tôi thầm gửi một niềm ước ao được tự do như thế”. Nhà thơ Thanh Tùng từng sống những năm tháng tuổi trẻ đầy cơ cực ở đất cảng Hải Phòng. Ông làm nhiều nghề, từ khuân vác đến thợ rèn công xưởng, đóng tàu, bán sách vỉa hè…

Cho đến bây giờ, khi đã ngoài 80 tuổi, nhà thơ Thanh Tùng vẫn khiến dư luận xôn xao về những cuộc tình với bao giai thoại tưởng chừng không có hồi kết. Khi ông quyết định kết hôn với người phụ nữ đã có hai đời chồng và mắc bệnh tim, thiên hạ thêu dệt nên nhiều “kì tích” tình yêu cho cặp đôi này. Thế nhưng, ông thành thật: “Trước khi mất vì bệnh tim, bà ấy đã bỏ tôi để đi thêm một lần đò nữa. Như vậy là bà ấy chưa khi nào được sống trọn vẹn với tình yêu, cũng không hề yêu tôi hay yêu thơ tôi như một vài tờ báo đã viết. Thời đó, đất nước đang chiến tranh, đôi khi con người phải quên bản thân mình đi để sống. Chúng tôi cũng đã quên mình đi để sống với nhau 14 năm và có hai con chung”.

Hôn nhân tan vỡ cũng là lúc bài thơ “Thời hoa đỏ” ra đời. Tác phẩm này xuất hiện trên báo và được đông đảo người đọc đón nhận, yêu mến. Hơn 10 năm sau, bài thơ được nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng thổi hồn bằng việc kết hợp với nốt nhạc để thành bài ca vang bóng một thời.

Chia sẻ về mối duyên khiến bài thơ gặp được nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng, nhà thơ Thanh Tùng cho biết: “Lúc đó tôi nghèo khổ, lấm lem và làm hùng hục, có biết Nguyễn Đình Bảng là ai đâu. Bài thơ được in trong cuốn “99 bài thơ tình” của Nhà xuất bản Thanh Hoá. Cuốn thơ đấy đến tay nhạc sĩ khi ông ấy gặp lạnh, mắc bệnh phổi, ho ra máu phải nằm ở nhà. Ông ấy đọc bài thơ, thích nó rồi phổ nhạc”.

Năm 1994, khi đã 60 tuổi, nhà thơ Thanh Tùng khăn gói vào Nam theo “tiếng gọi con tim” lần thứ hai. Ngày tiễn ông lên tàu, bạn bè văn nghệ Hà Nội chỉ vào cái túi con cóc mà ông đeo bên người, trêu: “Đấy, tài sản của 60 năm cuộc đời…”. Nhưng rồi, chính ông cũng không ngờ rằng mối tình chắp nối lần này lại “giữa đường đứt gánh”.

“Anh đâu buồn mà chỉ tiếc”

Hỏi nhà thơ Thanh Tùng thích nghe ai hát “Thời hoa đỏ”, ông không  hề chần chừ mà nói ngay: “Ngày xưa ca sĩ Lệ Thu hát rất hay. Đến bây giờ, người ta vẫn bảo chưa ai hát hay hơn Lệ Thu. Tôi nghe lại, cũng thấy như vẹn nguyên bao niềm thiết tha và đau đớn. Làm sao mà không đau bởi ai cũng có một thời như thế - đầy khát vọng, đầy ngộ nhận và sẵn sàng yêu cả cái không đáng yêu…”.

Nhà thơ Thanh Tùng là người mau nước mắt. Một lần ngồi quán cóc Hà Nội, ông đã bật khóc vì không có tiền mua vé số giúp một đứa trẻ khi trời chiều đang mưa. Ông dễ xúc động trước cái đẹp, sự cao thượng cũng như nỗi trần ai của kiếp người. Đời ông như một vế đối bằng hình ảnh bạn hữu hay đọc trong cuộc rượu: “Mồ hôi thợ rơi trên những vần thơ”. Nhạc sĩ Phú Quang - người từng phổ nhạc cho những bài thơ của Thanh Tùng - đã nhận định: “Thanh Tùng có những câu thơ thật thi sĩ. Đọc một lần thì ám ảnh khôn nguôi”.

Sau cơn tai biến cách đây vài năm, hiện tại sức khỏe của nhà thơ Thanh Tùng có phần hao kiệt, nhưng ông vẫn lựa những lúc “trời tha” để ghé thăm bạn bè mà không hẹn trước. Quà của nhà thơ bao nhiêu năm vẫn vậy, đó là những câu chuyện vui, những vần thơ đọc hoài không dứt.

“Cuối đời rồi, tôi đã được bình an bên con gái và cháu ngoại. Con gái làm cho tôi một căn nhà gỗ nhỏ bé đúng như tâm nguyện của tôi. Hồi trẻ mình thế nào thì giờ vẫn vậy, không buồn mà chỉ tiếc… Bây giờ tôi ăn một nửa/ Nửa để dành cho những ngày xưa/ Bây giờ tôi đi giật lùi/ Tình yêu ở phía sau tôi...”.

Đúc rút về cuộc đời mình, nhà thơ Thanh Tùng ngậm ngùi: “Tôi đã đi trên con đường thơ từ tuổi thơ nghèo khó cho tới tuổi già túng thiếu. Mất một cuộc tình để có “Thời hoa đỏ”. Sau những chuyến đi lang bạt thì ra thơ về Hà Nội, Huế, Quảng Ninh... Thơ ca cho tôi chút danh tiếng và khiến tôi mãi nghèo khổ, bất hạnh”.

Đâu đó, trong hơi men, trong ánh mắt đục mờ, buồn tủi của nhà thơ tài hoa ấy đã lóe lên ảo ảnh của “những mùa hoa như lửa cháy khát khao”. Ông bảo, cứ mỗi độ hè sang, ông lại nhớ Hải Phòng quay quắt. Mảnh đất ấy như còn nguyên bao giọt nước mắt chưa khô, những kỉ niệm chưa khi nào phai nhạt… Tất cả khiến ông thấm thía nỗi xót xa trong kiếp sống đọa đầy.

Lữ Mai/Báo Gia đình & Xã hội