Xăng dầu "ăn chặn" người tiêu dùng

Thế nhưng, dù người dân đang phải gồng mình chống chọi với khó khăn và lạm phát, xăng dầu - mặt hàng thiết yếu - vẫn quyết giữ giá cao, dù việc đó là vi phạm Nghị định của Chính phủ.

Phải giảm nhưng… "lờ"!

Ngày 8/8, giá xăng RON92 trên thị trường Singapore là 114,98 USD/thùng. Tính theo mức tỷ giá bán ra 20.810 đồng/USD của Ngân hàng thương mại CP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) thì giá cơ sở của xăng RON92, sẽ là 20.358 đồng/lít. Giá cơ sở này thấp hơn so với giá bán hiện hành là 942 đồng/lít. Tức là giá cơ sở của xăng RON92 đã giảm so với giá bán lẻ hiện hành 4,42%. Theo Nghị định 84/2009 của Chính phủ, trong điều kiện này, các thương nhân đầu mối phải giảm giá bán lẻ. Mục a, khoản 2, điều 27 của Nghị định 84/2009 quy định: "Trường hợp các yếu tố cấu thành biến động làm cho giá cơ sở giảm trong phạm vi 12% so với giá bán lẻ hiện hành, thương nhân đầu mối phải giảm giá bán lẻ tương ứng". Có nghĩa là, cơ hội được giảm gần 1.000 đồng/lít xăng của người tiêu dùng đã bị các doanh nghiệp đầu mối "lờ" đi.

Cũng cần nói thêm rằng, trong mức giá cơ sở được tính theo Nghị định 84 nêu trên đã bao gồm cả 300 đồng/lít lợi nhuận định mức. Thế nên, với giá hiện tại, mỗi lít xăng doanh nghiệp đang lãi 1.242 đồng (942 đồng 300 đồng). Và nữa, chuyện giá xăng thế giới giảm và doanh nghiệp lãi lớn không phải là chuyện riêng của những ngày đầu tháng 8. Trước đó, giá bình quân xăng RON92 tháng 6 là 117,86 USD/thùng, tính theo mức tỷ giá bán ra của Vietcombank thời điểm tháng 6 là 20.620 đồng/USD thì mỗi lít xăng bán ra trong tháng 6, doanh nghiệp lãi khoảng 958 đồng. Tính chung giá cơ sở của xăng RON92 trong cả tháng 6 cũng thấp hơn so với giá bán hiện hành là 658 đồng/lít, tức giảm 3,08% so với giá bán lẻ hiện hành. Cả một giai đoạn dài lãi lớn như thế nhưng doanh nghiệp đầu mối vẫn kiên quyết "lờ" đi quyền lợi đáng ra người tiêu dùng được hưởng!

Lợi nhuận "đè bẹp" luật pháp?

Hiện nay tất cả các tiêu chí của Nghị định 84 đều buộc doanh nghiệp giảm giá xăng dầu, từ tiêu chí thời gian giữa hai lần giảm giá liên tiếp (10 ngày) và giá cơ sở thấp hơn giá bán hiện hành. Nghị định 84 còn quy định, trong trường hợp giá cơ sở giảm trên 12% so với giá bán hiện hành "không hạn chế khoảng thời gian giữa hai (02) lần giảm và số lần giảm giá". Những ngày qua, giá xăng dầu đều giảm dưới mức 12% nên điều khoản này không được áp dụng. Tuy nhiên, trong trường hợp giảm giá dưới 12% như hiện nay thì doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu đầu mối thực tế đã vi phạm Nghị định 84 khi quyết giữ nguyên giá bán lẻ xăng dầu. Tại mục c, khoản 1, điều 27 của Nghị định quy định: "Thời gian giữa hai (02) lần điều chỉnh giá liên tiếp tối thiểu là mười (10) ngày dương lịch đối với trường hợp tăng giá, tối đa là mười (10) ngày dương lịch đối với trường hợp giảm giá". Tức là, trong trường hợp giá giảm tối đa trong thời hạn 10 ngày, doanh nghiệp phải giảm giá. Khi điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu, thương nhân đầu mối chỉ phải "gửi quyết định giá và phương án giá của mình đến các cơ quan nhà nước có thẩm quyền" để các cơ quan này giám sát.

Nghị định 84 đã quy định rõ ràng và gần như trao toàn quyền cho doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu trong việc quyết định giá bán lẻ xăng dầu. Thế nhưng hiện nay doanh nghiệp lại khước từ quyền lợi này khi cố vin vào ý kiến chỉ đạo của các cơ quan quản lý. Họ có lý do cho sự khước từ quyền lợi này, bởi cũng theo bà Đàm Thị Huyền, trong tháng 6 và 7 lượng tiêu thụ xăng dầu trong nước đã giảm, nhưng vẫn ở mức 532.000 m3/tháng (tương đương 532.000.000 lít/tháng). Tức là chỉ cần chậm giảm giá xăng dầu một ngày, doanh nghiệp đầu mối sẽ thu được khoản lợi nhuận rất lớn.

Hiện nay cả nước có 11 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu. Đây đều là các doanh nghiệp lớn có phần vốn thuộc sở hữu Nhà nước, nhưng không thể vì thế mà có thể dung túng việc vi phạm Nghị định để thu lợi nhuận. Mặt khác, người ta cũng chưa đủ niềm tin rằng khoản lợi nhuận này sẽ vào ngân sách Nhà nước, vì hiện nay vẫn chưa vẫn có cơ chế giám sát đầy đủ, công bố, công khai các khoản chi phí kinh doanh, mức hoa hồng cho các đại lý xăng dầu...

Đắc Kiên