Vượt qua khó khăn, tiếp tục đạt được kết quả tích cực

Với quan điểm công tác DS - KHHGĐ là một bộ phận quan trọng của sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, làm tốt công tác DS - KHHGĐ vì hạnh phúc của nhân dân và sự phồn vinh của đất nước, nên trong suốt 47 năm qua, dù trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt hay trong điều kiện dồn sức phát triển đất nước, Đảng và Nhà nước ta đều đặt công tác này là một trong những nội dung trọng tâm của việc lãnh đạo, chỉ đạo và điều hành.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Bá Thủy phát biểu tại lễ mít-tinh. Ảnh: Chí Cường.

Hiện nay, bình quân mỗi cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ sinh 2,07 con; tương ứng tỉ lệ phát triển dân số chỉ còn 1,21%, chỉ bằng 2/3 mức sinh và mức tăng dân số ở thời điểm 47 năm trước đây (6,39 con và hơn 3%), tránh được nhiều triệu người đối với một nước nghèo, đất chật, người đông như nước ta, giúp chúng ta hạn chế được những khó khăn gay gắt, tiết kiệm được rất nhiều các nguồn lực để đầu tư phát triển đất nước, nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân. Có ít con hơn, các gia đình có điều kiện nuôi dạy con cái tốt hơn, để phát triển gia đình và góp phần xây dựng đất nước.

Trong góc nhìn ngắn hạn, kỷ niệm Ngày Dân số Việt Nam cũng trùng với thời điểm gần hết năm kế hoạch, là dịp chúng ta nhìn lại kết quả thực hiện trong năm và định hình những nhiệm vụ của năm tới. Năm 2008 vừa qua là năm đầu nhiệm vụ cũng như toàn bộ hệ thống làm công tác DS - KHHGĐ được giao cho ngành Y tế đảm nhiệm, chúng ta phải đồng thời thực hiện 2 nhiệm vụ hết sức khó khăn, vừa triển khai thực hiện chương trình, vừa phải xây dựng và củng cố hệ thống tổ chức bộ máy làm công tác DS-KHHGĐ từ hệ thống cũ đã giải thể sang hệ thống mới là ngành Y tế từ Trung ương đến cơ sở.

Đối mặt nhiều thách thức

Được sự quan tâm của lãnh đạo Đảng, Chính phủ, sự ủng hộ của các ngành có liên quan, vượt mọi khó khăn ngổn ngang của quá trình tổ chức lại bộ máy, vượt qua những khúc mắc, tâm tư, toàn ngành đã đạt được một số kết quả.

Đến nay, dù còn phải tiếp tục triển khai nhiều việc nữa, nhưng về cơ bản, tổ chức bộ máy làm công tác DS - KHHGĐ từ Trung ương đến cơ sở đã được định hình và củng cố một bước. Ở địa phương, 63/63 tỉnh, thành phố đã thành lập Chi cục DS - KHHGĐ, 57/63 tỉnh đã thành lập Trung tâm DS - KHHGĐ cấp huyện và đi vào hoạt động; mạng lưới cán bộ chuyên trách DS - KHHGĐ cấp xã và cộng tác viên DS - KHHGĐ thôn bản vẫn được giữ vững và tiếp tục triển khai thực hiện nhiệm vụ. Thực hiện chỉ tiêu giảm tỉ lệ sinh dù đạt thấp (0,1%o) nhưng vẫn tiếp tục giảm. Nhiều địa phương như Hà Giang, Thừa Thiên Huế, Đắk Nông, Gia Lai, Đồng Nai, Tiền Giang... vẫn duy trì được kết quả khá.

Mặc dù đã đạt được những kết quả rất đáng ghi nhận nêu trên, nhưng trong công tác DS - KHHGĐ ở nước ta vẫn phải đối mặt với những khó khăn, thách thức rất lớn. Hiện nay, quy mô dân số nước ta đã hơn 86 triệu người, mật độ dân số gần 260 người/km2, đứng thứ 13 thế giới về mức đông dân và là một trong những nước có mật độ dân số rất cao. Với tỉ lệ phát triển dân số 1,21% hiện nay, mỗi năm dân số nước ta vẫn tăng thêm hơn 1 triệu người.

Diễu hành mít-tinh kỷ niệm ngày Dân số Việt Nam sáng 25/12/2008. Ảnh: CH.

Bên cạnh vấn đề quy mô dân số vẫn còn những thách thức gay gắt, trong lĩnh vực cơ cấu dân số, chất lượng dân số cũng có những vấn đề phức tạp không kém, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đã bước vào mức cao (112 bé trai/100 bé gái). Dân số nước ta đã bước vào giai đoạn “cơ cấu dân số vàng” với tỉ trọng và số người trong độ tuổi lao động tăng nhanh, mỗi năm có thêm 1,5 - 1,6 triệu người bước vào độ tuổi lao động, đòi hỏi phải được đào tạo nghề và giải quyết công ăn việc làm. Chất lượng dân số còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước v.v...

Triển khai đồng bộ các giải pháp

Để tạo thuận lợi cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, rút ngắn dần khoảng cách phát triển giữa nước ta với các nước trong khu vực, thời gian tới, bên cạnh việc phát triển kinh tế- xã hội nhanh và bền vững, chúng ta phải tiếp tục đẩy mạnh, kiên trì thực hiện công tác DS - KHHGĐ trên tất cả các mặt quy mô, cơ cấu và chất lượng dân số... Trước mắt, ngay trong năm 2009 tới đây, toàn ngành tập trung vào những nhiệm vụ trọng tâm sau đây:

Một là, tiếp tục khẩn trương củng cố và kiện toàn tổ chức bộ máy làm công tác DS - KHHGĐ các cấp, đảm bảo có đủ năng lực và điều kiện thực hiện các nhiệm vụ tham mưu, điều hành và tổ chức thực hiện các chương trình và hoạt động đã hoạch định, đưa được thông tin và dịch vụ DS - KHHGĐ đến tận người dân.

Hai là, tập trung mọi nỗ lực, phấn đấu thực hiện đạt và vượt các chỉ tiêu về DS - KHHGĐ, về giảm tỉ lệ sinh mà Chính phủ, Quốc hội đã giao, tạo đà cho việc thực hiện công tác này trong năm 2010 tiếp theo, phấn đấu đạt cho được mục tiêu giảm tỉ lệ phát triển dân số xuống mức 1,14% và quy mô dân số dưới 89 triệu người mà Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ X đã đề ra.

Ba là, triển khai tích cực các giải pháp và hoạt động trong đề án tổng thể nâng cao chất lượng dân số; định hình các mô hình hiệu quả để triển khai mở rộng trên phạm vi thích hợp trong những năm tiếp theo.

Bốn là, tập trung xây dựng các mô hình can thiệp tích cực nhằm hạn chế dần tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, hướng đến đưa chỉ số này về mức bình thường càng sớm càng tốt.

Năm là, triển khai đồng bộ các giải pháp về truyền thông chuyển đổi hành vi; nâng cao chất lượng các dịch vụ về DS-KHHGĐ; thực hiện tốt các chính sách khuyến khích, khen thưởng đối với đơn vị, tập thể và cá nhân; đẩy mạnh xã hội hoá và tăng cường lồng ghép các hoạt động dân số/chăm sóc SKSS; nâng cao hiệu quả chỉ đạo, điều hành trên cơ sở hệ thống thông tin được cải thiện.

Điều đặc biệt đáng lưu ý là ngay từ những ngày đầu, tháng đầu của năm 2009, cần phải chuẩn bị tốt và triển khai ngay trên diện rộng các chiến dịch lồng ghép truyền thông và dịch vụ KHHGĐ/chăm sóc SKSS ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn có mức sinh cao để sớm đạt các chỉ tiêu về KHHGĐ, tạo cơ sở cho việc thực hiện mục tiêu giảm sinh của năm 2009.

(* Các tít bài do Báo Gia đình & Xã hội đặt)