Thực hư về lối mòn “tự mở”

Bãi tập kết container sang tải hàng hóa để vận chuyển hợp pháp qua lối mở Co Sa. Ảnh: Việt Nguyễn.

Tỉnh cẩn thận, Bộ ôm việc

Thực tế, các cơ quan chức năng tại địa phương là chính quyền, hải quan, biên phòng, kiểm dịch và doanh nghiệp, người dân cùng tán thành việc xuất hàng qua lối mở này để giải thoát khó khăn, vì cuối năm 2011, phía Trung Quốc thắt chặt chính sách quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu (XNK) qua biên giới, nên một lượng lớn hàng hóa XNK bị ùn tắc tại các cửa khẩu, đặc biệt là hàng nông sản, thủy hải sản tươi sống của nông, ngư dân Việt Nam. Hàng tạm nhập tái xuất cũng gặp phải tình trạng tương tự. Thế nên, tất cả các cơ quan tại Lạng Sơn và Tổng cục Hải quan tính đến phương án thông hàng qua lối mở Co Sa là một giải pháp hợp lý.

Qua tìm hiểu, việc UBND tỉnh Lạng Sơn gửi công văn số 103 ngày 9/5/2012 tới Bộ Tài chính đề nghị cho phép xuất khẩu hàng qua Co Sa là một việc làm quá… cẩn thận. Bởi, Co Sa nằm trong khu kinh tế cửa khẩu Chi Ma (cửa khẩu phụ), mà theo văn bản 5740 (18/6/2009) của Thứ trưởng Bộ Công Thương, Trưởng ban Chỉ đạo thương mại biên giới Nguyễn Cẩm Tú đã nói rõ: “Chủ tịch UBND các tỉnh nơi có cửa khẩu phụ, lối mở biên giới quyết định cho những hàng hóa đáp ứng các quy định được đi qua cửa khẩu phụ, lối mở”… Hơn nữa, về ngành dọc, Cục Hải quan Lạng Sơn cũng đã báo cáo Tổng cục Hải quan và được chấp thuận cho quản lý, giám sát hàng qua lối mở Co Sa.

Chưa hết, trước khi gửi các đề nghị lên Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan, ngày 3/5, UBND tỉnh Lạng Sơn và Hải quan Lạng Sơn đã tổ chức họp với tất cả các lực lượng và doanh nghiệp liên quan về việc quản lý, giám sát hàng hóa qua lối mở Co Sa. Và sớm hơn, ngày 5/4, Hải quan Lạng Sơn cũng khảo sát, đánh giá thực trạng của lối mở này. Như vậy, có thể nói, Cục Hải quan và UBND tỉnh Lạng Sơn đã chuẩn bị khá kỹ lưỡng, cẩn thận trước khi cho phép hàng hóa qua lối mở Co Sa để giải cứu khó khăn của các doanh nghiệp Việt Nam trước tình trạng “thất thường” từ các đối tác Trung Quốc.

Vậy nhưng, mặc dù đề nghị Lạng Sơn thận trọng khi dùng lối mở, nhưng Bộ Tài chính lại cho rằng Lạng Sơn đang làm chưa đúng.

Ngày 26/11, PV Báo GĐ&XH đã tới khu vực Co Sa để tìm hiểu thực tế. Trên đường vào cửa khẩu Chi Ma có các bãi tập kết xe container đối diện khu làm việc của Chi cục Hải quan Chi Ma, nằm trong tầm giám sát chặt chẽ của lực lượng chức năng. Lối mở Co Sa ở cuối đường tuần tra biên giới dài 3km bắt đầu từ lối rẽ giáp cửa khẩu. Đoạn đường bê tông hẹp, quanh co chỉ đủ cho một xe tải hạng nhẹ chạy một chiều, các chốt biên phòng, hải quan nằm rải rác bên đường để giám sát. Đi được 2km, xe của chúng tôi gặp ngay một đoạn sạt lở lớn, đất đá hai bên núi đổ ập, chắn gần hết con đường bê tông. Khe hở vừa đủ để xe cỡ nhỏ lách qua với kỹ năng thật khéo léo của tài xế. Nhưng gian nan chưa dừng ở đó.

Cách lối mở Co Sa chừng 1km là đoạn đường đất lầy lội toàn bùn đất nhão nhoét. Qua tìm hiểu, sau khi Hải quan và Biên phòng Lạng Sơn bố trí lực lượng để chính thức thông hàng qua con đường này, xe container phải dừng và sang tải ở khu vực cửa khẩu Chi Ma, sau đó các xe tải cỡ nhỏ mới làm nhiệm vụ chở hàng đến giáp đường biên giao cho đối tác Trung Quốc, dưới sự giám sát của các cơ quan chức năng. Do đường hẹp và lầy lội, dù xe cỡ nhỏ, nhưng các doanh nghiệp cũng phải sắp xếp chiều đi và chiều về không đụng nhau. Khu vực giao hàng giữa đôi bên cũng là đoạn đường đất dốc, chật chội giữa núi, có một gác chắn do biên phòng canh giữ.

Theo ông Nguyễn Văn Bình, dù Co Sa là lối mở, nhưng lúc nào các đối tác Trung Quốc đồng ý thì doanh nghiệp Việt Nam mới đi hàng được, có nhiều trường hợp các doanh nghiệp kinh doanh hàng tạm nhập tái xuất đành phải chở ngược về Hải Phòng vì Lạng Sơn chưa có kho lạnh để lưu container dài ngày.