Thị trường xuất khẩu lao động chất lượng cao: “Bó tay” nhìn... đống tiền

Đây là bức tranh thị trường xuất khẩu lao động chất lượng cao của nước ta hiện nay.

 

 

Lao động được đào tạo nghề trước khi đi làm việc ở nước ngoài.

Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần và dịch vụ thương mại hàng không (Airseco) Nguyễn Xuân Vui cầm trên tay bản in e- mail của một đối tác từ Trung Đông, đề nghị tiếp nhận lao động Việt Nam, mà không biết nên xử lý thế nào. Bỏ thì tiếc, nhưng nếu nhận đơn hàng của bạn, làm thế nào để tuyển được người? Ông Vui than thở: “Nhìn vào chế độ đãi ngộ cho người lao động mà thèm, nhưng có lẽ vẫn phải bỏ qua thôi...”.

 

Theo ông Vui, từ đầu năm đến nay đã phải từ chối hơn 10 đề nghị tiếp nhận “béo bở” như thế vì không thể tuyển được người. Đơn cử như đơn hàng ông đang cầm, phía bạn đề nghị cung cấp lao động là vệ sỹ, bảo vệ ở các công trình, cơ quan quan trọng, khách sạn hạng sang... với mức lương xấp xỉ 1.500USD/ tháng. “Có một yêu cầu rất khó thực hiện, đó là tiếng Anh của người lao động. Phía bạn yêu cầu vệ sỹ phải đọc thông viết thạo ngôn ngữ này vì hàng ngày phải hướng dẫn khách, còn phải viết báo cáo ngày, tuần và tháng. Tất cả bằng tiếng Anh. Kiếm đâu ra lao động đáp ứng được yêu cầu này đây?”, ông Vui buồn bã!

Không chỉ có vậy, thị trường Trung Đông từ hơn 1 năm qua rất tín nhiệm lao động Việt Nam. Nhiều công việc nhàn hạ, điều kiện lao động tốt mà có lương lên tới hàng nghìn USD được họ đưa ra nhưng chúng ta rất khó đáp ứng. Năm 2008, Công ty Airseco đã đưa thí điểm được hơn 10 lao động nữ, tốt nghiệp đại học ngoại ngữ sang làm việc ở Trung Đông. Mọi việc diễn ra rất tốt, phản hồi của người lao động rất đáng mừng, có những người thu nhập hơn 2.000USD/tháng. Nhưng, vẫn đơn hàng ấy, năm 2009 chưa tuyển nổi ai. Thế là đành bỏ dở.

Cũng như Airseco, nhiều công ty xuất khẩu lao động khác cũng đang lâm hoàn cảnh tương tự khi không thể tuyển được lao động chất lượng cao đi làm việc. Tại hầu hết các thị trường, kể cả thị trường truyền thống như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan luôn có các đơn hàng yêu cầu lao động chất lượng cao nhưng chúng ta đành bỏ phí.

Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ LĐTB&XH) cho biết từ đầu năm đến nay, đã thẩm định hàng chục đơn hàng lao động chất lượng cao, lương cao, chế độ tốt nhưng theo báo cáo của các doanh nghiệp thì đa phần các đơn hàng bị bỏ dở. Thậm chí có đơn hàng không tuyển được lao động, đành phải thanh lý.

“Chúng ta không tuyển được người, nhưng nhiều nước khác lại có thừa. Ví như Ấn Độ, người dân nước này nói tiếng Anh rất tốt, vậy là những đơn hàng “ngon ăn” họ đều nhận cả. Mặc dù lợi thế về phẩm chất khác của lao động thì họ không bằng ta...”, ông Nguyễn Hồng Sơn, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tiến bộ quốc tế (AIC) tiếc nuối.

Theo Hiệp hội xuất khẩu lao động Việt Nam, hiện đang có sự chuyển hướng trong chủ trương cũng như quan điểm thực hiện xuất khẩu lao động trong nước. Từ chỗ lấy số lượng đã chuyển sang chất lượng. Lực hấp dẫn của thị trường bình dân đã không còn nữa, ngay bản thân người lao động cũng không mặn mà với công việc giản đơn mà lương thấp.

 

2 năm nay, nhiều doanh nghiệp thuộc Hiệp hội này đã không tuyển lao động phổ thông nữa mà chỉ đưa lao động có tay nghề ra nước ngoài. Việc này có lợi kép: Thứ nhất, cả doanh nghiệp và người lao động tránh được các rủi ro xuất phát từ “lao động chân tay, trình độ thấp”; Thứ hai, chất lượng được nâng cao thì uy tín của lao động Việt Nam cũng được củng cố. Cùng với các tố chất khác, trình độ lao động cao hơn sẽ khiến cho đối tác nước ngoài có đánh giá mới về lao động nước ta. Từ đó thu nhập, điều kiện lao động sẽ được đảm bảo cao hơn.

“Hiện nay, AIC không đưa lao động phổ thông ra nước ngoài nữa. Tất cả lao động đều được đào tạo bài bản, vững tay nghề từ trong nước. Riêng với ngoại ngữ, do thời gian đào tạo dài, mà người lao động cũng khó tiếp thu nên có cách khắc phục khác. Công ty thống nhất với bên tiếp nhận lao động là cứ mỗi nhóm người làm việc sẽ có 1 người vừa làm công nhân, vừa làm phiên dịch. Chủ sử dụng muốn yêu cầu gì chỉ cần nói với người này, anh ta sẽ có trách nhiệm truyền đạt cho cả nhóm” - ông Nguyễn Hồng Sơn chỉ ra một lối đi mới để dần khắc phục yếu kém này của lao động Việt Nam.

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, từ cuối năm 2008, Bộ LĐ, TB&XH đã ký với tập đoàn Manpowers (Mỹ) về việc đào tạo và tiếp nhận lao động Việt Nam. Chương trình hợp tác cho thấy một triển vọng mới trong việc cung ứng nguồn lao động chất lượng cao của nước ta ra thị trường quốc tế.