“Thần dược” nhau thai, coi chừng mang án... tử

Hết sưu tầm, tìm kiếm những thứ quý hiếm trên trời, dưới biển để tẩm bổ, thì giờ đây người ta tìm đủ thứ loại mà chỉ nghe nó tốt... qua tin đồn. Nhau thai đang là thứ "thần dược" được săn tìm, buôn bán như một thứ hàng VIP. Nhưng ít người biết rằng, đó thực chất là một loại bệnh phẩm tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm các bệnh nguy hiểm như như viêm gan B, HIV, giang mai.

 

Nhau thai khô Trung Quốc thật giả khó lường.

 

"Thần dược" tìm đâu cũng có

Đứa em bị bệnh hen nặng, cũng chữa bệnh nhiều nơi nhưng tác dụng chưa được bao nhiêu. Tình cờ có đứa bạn vào thăm viện, nó mách "ăn nhau thai thì vài hôm là khỏi". Pha chút tò mò, tôi cũng lên mạng tìm kiếm thông tin về chức năng của chất... thải y tế mà nhiều người coi nó như "thần dược" xem thế nào. Quả thực, trên mạng tràn làn đủ thứ loại quảng cáo về tác dụng của nó, kèm theo đó là các địa chỉ, số điện thoại bán hàng. Tuy nhiên, khi liên lạc qua các số cầm tay này đều không có tín hiệu...

Theo tìm hiểu thì mua được nhau thai bây giờ quả thực cũng không còn dễ như ngày xưa vì người ta lên án nhiều quá nên mặt hàng này rút vào bí mật, phải là khách thật quen thì mới mong nhìn thấy nó.

Cùng với anh bạn đồng nghiệp, chúng tôi tìm đến hai chợ thuốc Đông y đầu mối nổi tiếng ở Hà Nội là phố Lãn Ông và chợ thuốc Ninh Hiệp (Yên Viên, Gia Lâm, Hà Nội). Tại Ninh Hiệp, hỏi hết các cửa hàng, các nhà thuốc để tìm mua nhau thai khô, chủ cửa hàng nhìn chúng tôi từ đầu đến chân rồi lắc đầu. Tìm hỏi cả buổi sáng mà không có kết quả, khi ngồi uống nước, vô tình câu chuyện của chúng tôi đã gây chú ý cho cô hàng nước. Chỉ qua ít câu xã giao, cô hàng nước là người bản địa đã đồng ý dẫn chúng tôi đi mua, rồi giới thiệu là người quen ở Hà Nội về mua thuốc Bắc thì nhau thai mới chịu lộ diện.

Chủ hàng là một người đàn ông khoảng 40 tuổi, có cái đầu hói bóng bấm điện thoại gọi hàng đến. "Hàng này giờ là hàng cấm, để đây có mà chết, phải để trong làng cho an toàn", ông ta nói. Khoảng 30 phút sau, có người thanh niên trạc 20 tuổi đem hàng đến rồi đi ngay. Nhau thai khô đựng trong túi nilon màu trắng, không nhãn mác, không đóng dấu chất lượng, chỉ có mấy chữ Trung Quốc được viết tay bằng bút dạ màu đen trên mặt túi. Theo quan sát của chúng tôi thì cái bịch được coi là nhau thai khô có màu vàng, trông như miếng cá rán tẩm bột, sờ vào thấy hơi mềm, mùi hăng hắc.

Túi hàng được bán với giá 1,2 triệu đồng/kg, không thể biết được là có thật hay không. Hỏi về chức năng chữa bệnh, thôi thì đủ cả, nói mãi không hết, như thể tiên dược, chữa đủ thứ bệnh.

Ở phố Lãn Ông thì có vẻ công khai hơn, nhưng dưới một cái tên "mĩ miều" hơn: Tử hà sa. Giá cả khoảng 150 nghìn đồng/lạng và mua bao nhiêu chủ cửa hàng cũng đáp ứng được hết. Khi thấy chúng tôi chỉ hỏi loanh quanh và không có ý định mua, ngay lập tức, ông ta đuổi chúng tôi ra khỏi cửa với thái độ rất khó chịu.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nhau thai khô đang là mặt hàng được cung cấp nhiều nhất, nhưng nhau thai tươi mới là hàng được săn đón hơn cả.
Trong quá trình tìm hiểu thông tin viết bài, chúng tôi đã quen với N., "trùm" nhau thai ở Hà Nội.

Khi chúng tôi có ý định tìm hiểu, qua tiếp xúc N. tỏ ra hiểu biết về công dụng của món "thần dược" này lắm. Đồng thời không quên quảng cáo về nguồn hàng đầy uy tín của mình: "Em làm mối cung cấp nhau thai này cả chục năm nay rồi. Trước thì ít người dùng vì họ còn chưa biết rõ những tác dụng của nó. Còn giờ thì nguồn cung thiếu lắm, có ngày em nhận tới cả chục đơn hàng. Tuy khan hiếm, nhưng hàng em cung cấp luôn chất lượng, sạch sẽ, không bị bệnh tật di truyền nào. Các anh cứ yên tâm...". Tuy nhiên, đi đôi với "chất lượng" thì giá cả của N. đưa ra cũng khá "chát" 300 nghìn đồng/lạng.

Để lại số điện thoại, cùng 200 nghìn đồng đặt cọc, chúng tôi nhắn N. kiếm "hàng" càng sớm càng tốt. Y như lời... quảng cáo, hôm sau còn tinh mơ, N. đã gọi điện giục đến lấy gấp.

Đem những băn khoăn về công dụng cũng như nguồn gốc của sản phẩm nhau thai đang được đồn thổi trên thị trường đến hỏi một số chuyên gia, thầy thuốc, chúng tôi mới ngớ ra, tiềm ẩn đằng sau sự đồn thổi "thần dược" này là nguy cơ nhiễm các căn bệnh nan y là điều khó tránh khỏi...

 

Các quán bán nhau thai khô trải dài ở các phố thuốc Bắc.

 

Cẩn thận kẻo tiền mất...  tật mang

Nhau thai còn có tên gọi khác là "tử hà sa". Nhau thai là cơ quan liên kết giữa người mẹ và em bé khi còn là bào thai. Nó là một phần thiết yếu của thai kỳ và được đào thải sau khi sinh con. Các chất dinh dưỡng và ôxy được truyền từ máu mẹ đến bào thai qua nhau thai. Nhau thai cũng là một hàng rào chắn giúp bảo vệ thai nhi trước nhiều loại vi khuẩn gây bệnh. Các tài liệu y học cổ truyền đều ghi ứng dụng lâm sàng của nhau thai là để trị cơ thể suy nhược, khí huyết hư tổn như có các bệnh lao, thiếu máu, suy nhược thần kinh, viêm phế quản mãn ở người già, hen suyễn kéo dài.

Ở nước ta trước đây cũng có loại thuốc bổ tên là Filatop, dạng thuốc nước được chiết xuất từ nhau thai sản phụ dùng cho bà mẹ ít sữa uống để tăng tiết sữa, hoặc dùng thúc đẩy phát triển cho trẻ em chậm lớn, còi xương. Tuy nhiên, hiện nay hầu như không xuất hiện loại thuốc này trên thị trường. Vì đây là loại thuốc chiết xuất từ nhau thai sản phụ nên nhiều người lo sợ nhau thai của sản phụ bị nhiễm HIV, viêm gan siêu vi C, B, giang mai... có thể lây truyền những bệnh này cho người sử dụng.

Theo Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Xuân Hướng, nguyên Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam thì nhau thai chỉ là một thành tố trong vị thuốc Bắc, một mình nó không có tác dụng gì. Trong các sách Đông y kim cổ của Trung Quốc cũng có nói đến vị thuốc này và công dụng cách sử dụng cũng tương tự như các sách Đông y ở Việt Nam. Người Trung Quốc dùng nhau thai tương đối nhiều, thậm chí họ còn lấy phần thi thể đứa trẻ sơ sinh đã nạo thai ra để sử dụng, nhất là ở vùng Phúc Kiến thì điều này đã trở thành tập quán của họ.

Ông Hướng khẳng định: “Nhau thai khô ở phố Lãn Ông và chợ Ninh Hiệp tôi cũng đã từng xem qua. Nếu nhìn bằng mắt thường không thể phân biệt được thật giả, chỉ có những người trong nghề như tôi mới có thể phát hiện được. Nhau thai giả bằng nhựa rất độc, ở Việt Nam chưa làm được nhau thai khô giả”.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, nếu dùng nhau thai không rõ nguồn gốc hoặc không được xét nghiệm chặt chẽ thì nguy cơ nhiễm bệnh là rất cao. Nếu người mang thai bị mắc bệnh lậu, giang mai, viêm gan B, viêm gan A hay các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục, đặc biệt là HIV thì lại còn nguy hiểm hơn nhiều, thậm chí là dẫn đến tử vong.

Bởi theo y học, HIV có thể lây truyền từ một người mẹ bị nhiễm HIV sang cho trẻ sơ sinh của mình qua nhau thai trong lúc mang thai và khi sinh đẻ. Tỷ lệ truyền HIV từ người mẹ bị nhiễm HIV sang cho trẻ sơ sinh là khoảng 13 - 50% tùy thuộc vào tình trạng dinh dưỡng và tỷ lệ HIV trong máu của người mẹ. Nhau thai cũng không đủ khả năng chống lại virus như virus cúm, virus gây bệnh Rubella... chúng vẫn có thể xâm nhập qua nhau thai vào bào thai. Người dùng nhau thai tươi, vô tình khi chế biến có thể vẫn bị nhiễm bệnh mà không hay biết.

 

"Việc sử dụng những sản phẩm trôi nổi trên thị trường, không rõ xuất xứ như hiện nay là rất nguy hiểm, bởi nó có thể rất độc cho cơ thể nếu là hàng giả. Ngoài ra, cũng gây lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm, khi đó lợi chưa thấy đâu mà tác hại khôn lường. Tôi mong các cơ quan chức năng nên kiểm tra, xử lý mạnh mẽ hơn nữa để chặn đứng đường đi của những mặt hàng với nguy cơ tiềm ẩn này", ông Hướng khẳng định.

Theo quy định của Bộ Y tế, nhau thai phải được xử lý tiêu hủy giống như các mô mềm trong xử lý rác thải y tế. Ở các bệnh viện lớn đây là một quy trình khép kín được kiểm soát rất nghiêm ngặt. Bên cạnh đó, giống như các mô mềm, nhau thai sản phụ phải được bảo quản lạnh trước khi đem ra tiêu hủy chứ cũng không dễ dàng bảo quản. Duy nhất các phòng thí nghiệm được tận dụng nhau thai để lấy tế bào gốc từ máu cuống rốn. Quy trình tuy khép kín như vậy, nhưng nếu có "quan hệ" hoặc "người thân" trong các khoa sản, nhau thai vẫn có thể "lách" để tuồn ra ngoài một cách dễ dàng để đến với các cá nhân có nhu cầu. Ở các tuyến bệnh viện nhỏ lẻ ở khu vực ngoại thành, tỉnh lẻ thì việc này còn dễ dàng hơn nhiều. Thậm chí xin cũng có chứ chưa nói đến việc mua, bán.

Ngày trước, người ta thường sấy nhau thai bằng than, hoặc cát nóng bằng cách sao cát cho nóng rồi gói tử hà sa vào giữa, sau 3 ngày thì thay cát, làm như thế khoảng 15 ngày thì tử hà sa khô, sau đó nghiền nát để cho vào một vị thuốc Bắc. Nhưng hiện nay do nhu cầu nhiều, cộng với sự kém hiểu biết nên nhau thai thường được chế biến sơ sài, hoặc... qua kinh nghiệm truyền mồm chẳng hạn như ngâm rượu, nấu ăn...

Nhiều chuyên gia trong ngành y đưa ra khuyến cáo, trước khi dùng nhau thai để chữa bệnh, hãy cẩn thận kẻo chính nó mang đến án tử mà không hay biết.