Sẽ chấm dứt tình trạng “loạn” văn bản hướng dẫn Luật

Thưa ông, có ý kiến cho rằng, việc soạn thảo và ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chúng ta còn yếu. Cụ thể: Một trang văn bản luật, phải có đến vài chục trang văn bản hướng dẫn, có khi văn bản hướng dẫn đó còn sai với tinh thần của luật?

- Đó là thực tế đang xảy ra. Vì thế, chúng tôi đang tiến hành sửa Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, với tinh thần là Chính phủ chỉ hướng dẫn những điều mà luật, pháp lệnh “ủy quyền”. Tiến tới bỏ câu chung chung được ghi cuối cùng của mỗi đạo luật là “Chính phủ hướng dẫn thi hành luật này”. Nếu vẫn có câu trên thì chỉ được ghi: “Chính phủ hướng dẫn thi hành điều này, khoản kia của luật” mà thôi!

Thực hiện điều này để đảm bảo tính độc lập của luật được ban hành. Nhiều vấn đề mà luật điều chỉnh không cần hướng dẫn, còn đối với các quan hệ xã hội chưa rõ nét hoặc chưa phổ biến, cần văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành thì chúng ta có nghị định, thông tư. Bộ Tư pháp - cơ quan thẩm định sẽ quán triệt là nghị định hướng dẫn không được lặp lại bất cứ điều gì của luật, mà đi vào điều luật cần hướng dẫn cụ thể. Do đó, tới đây sẽ áp dụng việc “một luật chỉ cần một nghị định hướng dẫn”, tránh việc liên quan đến bộ ngành nào thì bộ ngành đó lại tham gia hướng dẫn, tạo điều kiện để “pháp điển hoá” về mặt kỹ thuật là điều luật nào cần hướng dẫn sẽ lấy hướng dẫn của Chính phủ “dán” vào đó làm hướng dẫn. Trước đây chúng ta pháp điển hoá, hệ thống hoá theo kiểu 80% nội dung của nghị định và luật trùng nhau.

Nhưng vẫn còn tồn tại là “luật thì mở, hướng dẫn thì khép” hay “luật mở he hé, hướng dẫn mở toang”, thưa ông?

- Thực tiễn ban hành văn bản quy phạm pháp luật là có chuyện đó. Điều này là trách nhiệm của nhiều cơ quan khác nhau như cơ quan thẩm định khi không phát hiện ra sự chồng chéo mâu thuẫn đó (Cục kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư pháp - PV) cũng như tiến hành khâu “hậu kiểm” văn bản. Trách nhiệm của Bộ Tư pháp chỉ kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của địa phương và các bộ ngành. Văn bản của chính phủ thì do Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện vai trò giám sát kiểm tra. Trường hợp phát hiện ra sai, trái thì kiến nghị cơ quan ban hành sửa đổi hoặc bãi bỏ ngay. Nếu họ không nghe thì Bộ Tư pháp xử lý theo thẩm quyền.

Vậy nếu một người ban hành văn bản sai, trái gây “hậu quả pháp lý” nghiêm trọng thì người đó có bị xử lý hình sự?

- Đặt vấn đề như vậy rất khó. Làm pháp luật là xây dựng chính sách, còn nếu người nào cố ý làm sai do yếu kém thì cần tăng cường năng lực cho họ hoặc thay người khác. Bởi làm luật là đã phải qua một quy trình chặt chẽ với một tập thể tham gia.          

            Hồng Sơn (thực  hiện)