Người đàn ông Việt Nam bị tàu Titanic “ám”

Trong tháng 4 này, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hơp Quốc (UNESCO) đã công nhận tàu Titanic là Di sản văn hóa thế giới dưới nước. Tại Việt Nam, một người thợ đóng tàu - người từng làm mô hình con tàu Lục bảo ngọc Emeraude nổi tiếng - đã kỳ công hàng năm trời làm nên mô hình tàu Titanic và hạ thủy chạy trên biển Hải Phòng vào đúng ngày kỷ niệm 100 năm tàu Titanic gặp nạn.

 

Ông Phan Xuân Trường đang hoàn thiện hệ thống điện cho con tàu. Ảnh: Hạnh Vân

 

Titanic "hồi sinh" ở Việt Nam

Con tàu huyền thoại Titanic, thế là đã nằm yên dưới đáy biển ở độ sâu khoảng 4.000 mét  ngoài khơi đảo Newfoundland, thuộc vùng biển quốc tế - tròn 100 năm. Kỷ niệm 100 năm ngày con tàu huyền thoại gặp nạn, thông cáo báo chí ngày 5/4 của Liên Hợp Quốc cho biết, xác tàu Titanic bị đắm cách đây 100 năm đã được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của LHQ (UNESCO) công nhận là Di sản văn hóa thế giới dưới nước cần được bảo vệ. UNESCO cũng nhấn mạnh rằng, xác tàu Titanic nằm ở vùng biển quốc tế, do vậy không một quốc gia nào có thể đòi quyền tài phán đối với di sản này.

 

Cũng theo tuyên bố của UNESCO thì từ nay, Titanic được bảo vệ theo công ước do UNESCO thông qua vào năm 2001, áp dụng đối với các di tích bị chìm dưới nước từ ít nhất 100 năm. Các quốc gia tham gia công ước nêu trên có quyền cấm các hành động phá hủy, cướp bóc, lấy cắp, phát tán các đồ vật được tìm thấy tại di tích này. Các quốc gia thành viên của công ước trên cũng có quyền thực hiện các biện pháp để bảo vệ xác tàu Titanic và coi đó là di sản văn hóa cần được tôn trọng.

Tàu Titanic bị đắm sau khi đâm vào núi băng trôi trong đêm 14, rạng sáng 15/4/1912 trong hải trình từ Southampton (Anh) tới New York (Mỹ) nhân dịp khánh thành chiếc tàu này. Vụ đắm tàu này khiến hơn 1.500 người chết trong tổng số 2.200 hành khách trên tàu. Vụ đắm của con tàu du lịch khổng lồ đã đi vào huyền thoại, trở thành nguồn cảm hứng sáng tác của biết bao nghệ sĩ. Ở Việt Nam, tàu Titanic cũng đã trở thành huyền thoại làm say đắm tâm hồn bao người. Trong số ấy, có một người đàn ông luống tuổi dường như luôn bị "ám ảnh" bởi con tàu Titanic. Đó chính là nhà thơ Phạm Xuân Trường.

Năm nay đã ngoài 60 tuổi, nhà thơ Phạm Xuân Trường vốn là thợ nguội của Nhà máy đóng tàu Tam Bạc - nhà máy vốn là xưởng đóng tàu Sacric đầu tiên của người Pháp tại Hải Phòng, đến nay đã tồn tại hơn 100 năm. Dường như cái nghiệp đóng tàu ấy cũng "ám" luôn vào cuộc đời nhà thơ Phạm Xuân Trường khi bao năm ông đau đáu về hình ảnh con tàu huyền thoại Titanic bị chìm dưới đáy biển.

"Hình ảnh con tàu huyền thoại đã luôn ám ảnh từ khi tôi còn là thợ đóng tàu. Bao năm tôi đã nhờ rất nhiều người tìm trên mạng bản vẽ kỹ thuật nhưng chỉ có những mô hình người ta đã làm hoặc có thì những bản vẽ không đủ dữ liệu để thực hiện. Mãi không được đâm nản. Nhưng hình ảnh 1.500 con người vĩnh viễn để lại cuộc đời trên biển cùng con tàu khổng lồ cứ ám ảnh tôi mãi không thôi", nhà thơ Phạm Xuân Trường tâm sự.

 

Mô hình tàu Titanic sẽ được hạ thủy đúng ngày 15/4, kỷ niệm 100 năm ngày con tàu huyền thoại bị đắm. Ảnh: Hạnh Vân

Con tàu Titanic huyền thoại. Ảnh: TL

Kỳ công lắp đặt

Thế rồi đúng vào cái lúc tưởng chừng như người thợ đóng tàu phải bỏ dở ước mơ lắp đặt mô hình con tàu huyền thoại Titanic và hạ thủy chạy trên biển thì bất chợt một ngày, ông nghe thấy xe bán báo ngoài phố chạy băng cassette hát bài "Trái tim tôi sẽ còn đập mãi" do ca sỹ Celine Dion hát trong bộ phim Titanic.

 

 "Tôi vội vào tiệm bán đĩa và băng nhạc mua đĩa phim Titanic về xem, hy vọng sẽ tìm được điều gì đấy về kích thước con tàu. Thật bất ngờ ở góc quay cạnh, đứng, bằng, đã hội đủ tiêu chuẩn của kỹ nghệ họa (không gian 3 chiều) mà tôi từng học nghề hồi 20 tuổi. Tôi vội mượn máy ảnh về và chụp từng tổng đoạn của con tàu trên tivi để lấy chi tiết vị trí ống khói, cần cẩu, cột anten, mỏ neo, cọc bíc, máy tờ... Rồi nhờ con in ra giấy A4 về nghiên cứu. Tôi xem phim Titanic tới vài trăm lần để xác định những vị trí còn nghi ngờ", nhà thơ Phạm Xuân Trường kể.

Với mong muốn mô hình tàu Titanic không chỉ là mô hình tĩnh mà phải chạy được trên biển nên việc thiết kế càng thêm phức tạp. Tất cả các mối hàn được thiết kế để làm mô hình tàu tĩnh ban đầu đều phải bổ sung, rồi thử nghiệm lại toàn bộ.

 

Nhà thơ Phạm Xuân Trường nhớ lại: "Đầu tiên tôi mua cái ô tô đồ chơi trẻ con giá 300.000đ về tháo tung lấy ruột và điều khiển từ xa. Nhưng tầm với của sóng radio chỉ được 6m là ô tô không chạy được. Lần hồi tới tháng 11/2011 tôi mới tìm được tiệm bán đồ chơi cao cấp có phụ kiện để lắp cho mô hình con tàu Titanic. Để thử tải, kín nước, cân bằng mũi lái và độ nghiêng, tôi phải dùng tấm nilon kích thước 2m x 6m với mấy đoạn tre làm thành bồn nước trong ngôi nhà trên tầng 4 khu tập thể, rồi dùng 15m ống nhựa nối từ vòi nước ở bếp xả nước vào bồn để thử. Nhưng nước trong, lòng tàu sơn trắng, tìm mãi không ra chỗ rò rỉ. Sau đó lấy 2 lọ mực xanh hòa vào bồn mới phát hiện được nước rỉ đọng thành giọt màu xanh từ đáy ống bao láp của trục chân vịt. Nơi ấy góc hẹp mỏ hàn không hàn được, nên phải dùng keo kim loại đắp vào mới xong".

 

Có đến hàng nghìn chi tiết để lắp ráp được mô hình tàu Titanic huyền thoại. Chỉ tính riêng đèn led để chiếu sáng cho tàu đã mất tới 1.000 bóng, đi kèm với nó là 1.000 con trở để lắp ráp. Hệ thống boong tàu, xuồng cứu sinh, ống thông gió, cột cần cẩu, mỏ neo... cũng lên tới vài nghìn chi tiết nữa. Nhưng cái khó nhất, theo người thợ đóng tàu lâu năm Phạm Xuân Trường là sự đồng tâm của động cơ và trục chân vịt.

 

"Đầu tiên tôi lấy đoạn vỏ của dây điện làm khớp nối thay cho tuốc- tô, giống như khớp các - đăng của ô tô. Vì vỏ đây điện chạy thử một thời gian thì bị đứt, lúc ấy tôi bí lắm, đang nát óc nghĩ tìm phương án thì vô tình dẫm gẫy cái bút bi, lò xo của bút bi tung ra. May quá, thế là có cách, tôi đã lấy nó làm khớp nối cho 3 chân vịt của con tầu. Rồi cả ngàn bóng đèn led cho con tàu và một ngàn con trở cho từng bóng đèn", ông Trường kể.

Thức đêm, ăn mì tôm gần 1 năm trời…

Mô hình tàu Titanic được hạ thủy chạy trên biển Hải Phòng vào ngày 15/4 tới đây nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày con tàu Titanic huyền thoại bị đắm, có chiều dài lên tới gần 2m, được người thợ đóng tàu kỳ cựu Phạm Xuân Trường mày mò trong nhiều năm và mất gần 1 năm trời để hoàn thành lắp đặt chi tiết. Những ngày lắp đặt mô hình tàu Titanic cũng là chuỗi ngày mà ông Trường rời xa phố phường ồn ã, từ bỏ niềm vui vầy với con cháu, tự nhốt mình trong ngôi nhà nhỏ.

 

"Thường từ 3 giờ sáng là tôi thức dậy ăn gói mì tôm, uống hết ấm chè và bắt đầu làm việc. Mỏi lưng lăn ra chiếu. Đêm ngủ gạt hết đồ đạc sang một bên, trải chăn và ngủ. Nhiều lúc cột sống thoái hóa phải kê gối dưới lưng nằm 15 đến 20 phút rồi lại làm tiếp. Mất hơn một tháng mới đi xong hệ thống điện cho mô hình tàu. Cứ thế, cứ thế từ 15/4/2011 đến 17/2/2012 thì hoàn chỉnh, chỉ phải chuẩn bị nốt những khâu cuối cùng để hạ thủy chạy trên biển đúng kỷ niệm 100 năm ngày tàu gặp nạn", ông Trường kể.

 

Ông Trường đang hàn gá các chi tiết trên boong tàu. Nhà thơ Phạm Xuân Trường cũng chính là tác giả của mô hình con tàu Lục bảo ngọc Emeraude nổi tiếng vài năm trước. Phạm Xuân Trường vốn là bạn vong niên với ông Vương An Lợi vốn là một người rất giỏi tiếng Pháp, Anh; từng đi giảng dạy ở Madagasca. Năm 2000, ông An Lợi được người Pháp nhờ làm phiên dịch để đóng con tàu Emeraude (Lục bảo ngọc) do Viện thiết kế tàu thủy thuộc Bộ GTVT mô phỏng từ 5 con tàu mang tên 5 loại đá quý, bằng gỗ chạy máy hơi nước từ những năm đầu thế kỷ 19, do Nhà máy đóng tàu Sông Cấm chế tạo (nay Emeraude hoạt động du lịch tại Cát Bà và Hạ Long). Tàu đóng mới bằng kim loại chạy máy diezen.   "Tình cờ vào một sáng Chủ nhật, ông Vương An Lợi rủ lên thăm văn phòng phiên dịch của ông tại Nhà máy đóng tàu Sông Cấm. Thấy bản chụp mô phỏng tầu Emeraude không gian 3 chiều đẹp quá, tôi ngỏ ý mượn vài bản vẽ kỹ thuật thích hợp về photo, rồi thực hiện làm mô hình con tầu", ông Trường nhớ lại. Vốn không phải là kỹ sư vỏ tàu nên việc "đánh vần" bản vẽ rất vất vả đối với ông Trường. Nhưng chỉ sau 6 tháng mày mò, cuối cùng ông cũng thực hiện xong mơ ước làm mô hình con tàu Lục bảo ngọc Emeraude nổi tiếng đầu tiên. Khi bắt tay thực hiện mô hình đầu tiên ấy, ông chỉ mục đích làm để chơi, để thỏa mãn niềm say mê tàu. Nhưng không ngờ khi đang làm phần cabin tầng 3 thì vị Chủ tịch tập đoàn cùng 6 người Pháp từ Paris bay sang để kiểm tra tiến độ của con tàu. Khi nhìn thấy mô hình tàu Lục bảo ngọc, vị Chủ tịch liền nhờ ông Vương An Lợi ngỏ ý mua mô hình của Phạm Xuân Trường.   "Và tôi đã bán sau một thời gian dài đắn đo. Vì họ thích mô hình làm thủ công, không ngoài mấy thứ kìm, búa, eto, mỏ hàn và kéo cắt tôn", nhà thơ Phạm Xuân Trường kể. Và bây giờ, sau mô hình con tàu Lục bảo ngọc nổi tiếng, người thợ đóng tàu thuở trước đang làm "hồi sinh" huyền thoại tàu Titanic trên đất biển Hải Phòng.

 

Hạnh Vân